การพัฒนารูปแบบการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการทำงานสัมผัสสารเคมี ในสถานประกอบการอู่เคาะพ่นสี อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม

สุกัญญา  สารฤทธิคาม

ผู้แต่ง

สุกัญญา สารฤทธิคาม สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อพัฒนารูปแบบการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการทำงานสัมผัสสารเคมีในสถานประกอบการอู่เคาะพ่นสี อำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม

รูปแบบการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research)

วัสดุและวิธีการวิจัย: พัฒนารูปแบบการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการทำงานสัมผัสสารเคมีในสถานประกอบการอู่เคาะพ่นสี ดำเนินการวิจัยตามแนวคิดของ Kemmis & McTaggart ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติการ การสังเกตผล และการสะท้อนผล กลุ่มเป้าหมายคัดเลือกแบบเจาะจงจากสถานประกอบการประเภทอู่เคาะพ่นสีจำนวน 6 แห่ง และลูกจ้างที่สัมผัสสารเคมีจำนวน 56 คน เก็บข้อมูลโดยการเยี่ยมสำรวจสถานประกอบการ ตรวจวัดระดับสารเคมีในบรรยากาศการทำงานและตรวจสารเคมีตกค้างในปัสสาวะของลูกจ้าง และประเมินความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการป้องกันตนเองจากสารเคมี

ผลการวิจัย: พบว่า สถานประกอบการมีความเสี่ยงด้านระบบระบายอากาศไม่เหมาะสม ร้อยละ 83.3 ฉลากและป้ายเตือนอันตรายไม่ครบถ้วนร้อยละ 83.3 และพนักงานไม่ได้รับการตรวจสุขภาพตามปัจจัยเสี่ยงร้อยละ 83.3 ผลการตรวจวัดสารเคมีในสิ่งแวดล้อมการทำงานทั้ง 4 พารามิเตอร์ ได้แก่ เบนซีน โทลูอีน ไซลีน และสไตรีน มีค่าไม่เกินมาตรฐาน และการตรวจสารเคมีตกค้างในปัสสาวะมีค่าอยู่ในเกณฑ์ปกติทุกราย สำหรับด้านพฤติกรรมการป้องกันตนเอง พบว่าพนักงานส่วนใหญ่ล้างมือหลังเลิกงานเป็นประจำร้อยละ 94.6 แต่ไม่อาบน้ำก่อนออกจากที่ทำงานร้อยละ 100 โดยรูปแบบของการประเมินความเสี่ยง ที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 5 ขั้นตอนสำคัญ คือ การวิเคราะห์ความเสี่ยง การตรวจสภาพแวดล้อม การตรวจสารเคมีในปัสสาวะ และการประเมินความรู้และพฤติกรรม และปัจจัยความสำเร็จที่สำคัญคือ การมีส่วนร่วมของสถานประกอบการและผู้ปฏิบัติงาน ดังนั้น พนักงานในอู่เคาะพ่นสีควรได้รับการเฝ้าระวังพฤติกรรมเสี่ยงและสุขภาพตามความเสี่ยงจากการทำงานเป็นประจำทุกปี

สรุปและข้อเสนอแนะ: การดำเนินมาตรการความปลอดภัยและสุขภาพของพนักงาน จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยในการทำงาน ลดความเสี่ยงด้านสุขภาพ และยกระดับมาตรฐานด้านอาชีวอนามัยในอู่เคาะพ่นสีได้

เอกสารอ้างอิง

สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สถิติแรงงาน [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 10 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nso.go.th/nsoweb/nso/statistics_and_indicators?order=&search=แรงงาน&impt

กระทรวงสาธารณสุข. ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 10 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/page.php?cat_id=f16421e617aed29602f9f09d951cce68

กองโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค. รายงานสถานการณ์การดำเนินงานเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรคและภัยสุขภาพ ผู้ประกอบอาชีพภาคอุตสาหกรรม ปีงบประมาณ 2565. นนทบุรี: กรมควบคุมโรค; 2565.

Kemmis S, Mc Taggart R. The Action Research Planner (Vol. 3rd). Deakin University Press; 1988.

วิทชย เพชรเลียบ, มะลิ โพธิพิม์. การรับรู้ความเสี่ยงต่อสุขภาพและความปลอดภัยในการทำงานของพนักงานในสถานประกอบกิจการร้านซ่อมรถยนต์ อำเภอเมือง จังหวัดนคราชสีมา. วารสารมหาวิทยาลัยวงษ์ชวลิตกุล. 2563;33(1):50–7.

ณัฐวรรณ เลิศภิญโญชัยถาวร, พานิช แก่นกาญจน์, ณัฐวรรณ เลิศภิญโญชัยถาวร. การประเมินสิ่งแวดล้อมการทำงาน และภาวะสุขภาพตามความเสี่ยงจากการทำงานของพนักงานในอู่ซ่อมรถยนต์ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา. 2563;15(2):109–20.

กาญจนาพร มูลไทย, ศศิธร ศรีมีชัย. ปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับการสัมผัสสารโทลูอีนของคนงานในอู่ซ่อมรถยนต์ในเขตเทศบาลตำบลบางพูน อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี. วารสารวิศวกรรมสิ่งแวดล้อมไทย. 2560;31(2):59-68.

เตือนใจ วงศ์รักษา, สุรินธร กลัมพากร, แอนน์ จิระพงษ์สุวรรณ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมการป้องกันอันตรายจากการใช้สารเคมีของพนักงานโรงงานอุตสาหกรรมผลิตรองเท้าขนาดย่อมในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลสาธารณสุข. 2559;30(2):19–33.

ธมลวรรณ จันเต. การจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการทำงานของบุคลากรสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น. 2565;29(1):13-23.