การพัฒนารูปแบบการจัดการโรคเบาหวานในโรงเรียนเบาหวานวิทยา : การมีส่วนร่วมของชุมชน เพื่อการป้องกันและควบคุมที่ยั่งยืน อำเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อการพัฒนารูปแบบการจัดการโรคเบาหวานในโรงเรียนเบาหวานวิทยา โดยการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อการป้องกันและควบคุมที่ยั่งยืน อำเภอเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม                           

รูปแบบการวิจัย: เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research)                                           

วัสดุและวิธีการวิจัย: เก็บข้อมูลระหว่างเดือนตุลาคม 2566 -กันยายน 2567 ในกลุ่มตัวอย่าง 3 กลุ่ม ได้แก่ (1) ผู้ป่วยเบาหวาน Hba1c 7-9 mg% 300 คน (2) เจ้าหน้าที่สาธารณสุข 20 คน และ (3) อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน 97 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบวิเคราะห์สถานการณ์และสภาพปัญหา แบบประเมินผลโครงการ แบบสอบถามการรับรู้คุณภาพบริการของผู้รับบริการ และแบบสอบถามการรับรู้คุณภาพบริการของเจ้าหน้าที่ และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา             

ผลการวิจัย : รูปแบบการจัดการโรคเบาหวานในโรงเรียนเบาหวานวิทยาโดยมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อการป้องกันและควบคุมที่ยั่งยืน ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การให้คำแนะนำการปฏิบัติตัวและการใช้ยา 2) การติดตามระดับน้ำตาลในเลือดทุกสัปดาห์ 3) การตรวจระดับน้ำตาลสะสม (HbA1c) ทุก 3 เดือน 4) การพิจารณาปรับลดยาในผู้ป่วยที่ควบคุมได้ และ 5) การปรับเพิ่มยาในผู้ป่วยที่ควบคุมไม่ได้และเข้าโรงเรียนเบาหวานวิทยาต่อ ผลการดำเนินงานพบว่าผู้ป่วยเบาหวานที่มีระดับน้ำตาลสะสมในเลือดต่ำกว่า 7 mg% เพิ่มขึ้นคิดเป็นร้อยละ 48.3 คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยดีขึ้นร้อยละ 85.0 ระดับความเครียดลดลงร้อยละ 74.0 และความพึงพอใจต่อการดูแลอยู่ที่ร้อยละ 95.0 สำหรับความพึงพอใจของผู้ให้บริการ 117 คน พึงพอใจในความพร้อมของสถานที่และอุปกรณ์อยู่ที่ร้อยละ 94.0 แนวทางการดูแลชัดเจนร้อยละ 84.6 เนื้อหาการให้ความรู้เหมาะสมร้อยละ 95.72 และการมีส่วนร่วมของเจ้าหน้าที่ร้อยละ 89.7 ในกลุ่มผู้ป่วย 300 คน พบความพึงใจในความสะดวกในการเข้ารับบริการร้อยละ 83.3 ความชัดเจนของข้อมูล 81.6 ความเป็นมิตรของเจ้าหน้าที่ร้อยละ 86.6 และความพึงพอใจต่อสถานที่ร้อยละ 95.0                                                                                        

สรุปและข้อเสนอแนะ: รูปแบบการจัดการโรคเบาหวานในโรงเรียนเบาหวานวิทยาการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อการป้องกันและควบคุมที่ยั่งยืนที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ซึ่งข้อเสนอแนะที่ได้จากการศึกษา ได้แก่ ควรมีการขยายโครงการไปสู่กลุ่มเสี่ยง เพิ่ม อสม. เชี่ยวชาญเบาหวานหมู่บ้านละ 2 คน จัดสรรอุปกรณ์ให้ อสม. และบูรณาการกับนโยบายท้องถิ่น รวมถึงปรับเปลี่ยนอาหารตามวัฒนธรรมพื้นถิ่นและส่งเสริมการออกกำลังกายในชีวิตประจำวัน ผลลัพธ์ที่โดดเด่นคือ ชุมชนมีสุขภาวะที่ยั่งยืน