การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายโรงเรียนในการดำเนินงานป้องกัน และแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น โรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อศึกษารูปแบบการมีส่วนร่วมของเครือข่ายโรงเรียนในการดำเนินงานป้องกัน และแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น โรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด

รูปแบบการวิจัย : การวิจัยนี้เป็นวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research : PAR)

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างแบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มวางแผนพัฒนา ได้แก่ รองนายกเทศมนตรีเมืองร้อยเอ็ด ผู้อำนวยการสถานศึกษาโรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด ครูผู้รับผิดชอบงานอนามัยโรงเรียน ครูผู้รับผิดชอบงานเพศศึกษา ครูหัวหน้าสายชั้นปี ป.4 - ม.6 เจ้าหน้าที่กองสาธารณสุขเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด เจ้าหน้าที่สาธารณสุขโรงพยาบาลร้อยเอ็ด ตัวแทนนักเรียน จำนวน 30 คน และกลุ่มที่ 2 คือกลุ่มผู้ใช้แผน คือนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 โรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด จำนวน 80 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามความรู้อนามัยเจริญพันธ์และการป้องกันการตั้งครรภ์ ค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับ (KR-20) 0.78 ค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับ (Cronbach's alpha) 0.82 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และ Paired simple t-test 

ผลการวิจัย : พบว่า กระบวนการพัฒนาประกอบด้วย 5 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาวิเคราะห์บริบทพื้นที่ 2) การวางแผนเชิงปฏิบัติการ 3) ปฏิบัติตามแผน 4) ประเมินผล และ 5) สรุปผลและถอดบทเรียน เกิดแผนการการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น โรงเรียนสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ด จังหวัดร้อยเอ็ด คือ 1) สร้างความคุ้นเคยและกำหนดข้อตกลงการเรียนรู้ร่วมกัน กิจกรรม ตุ๊กตาล้มลุก 2) การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายของวัยรุ่น สถานการณ์การตั้งครรภ์ในวัยรุ่น พรบ.การป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น 2559 3) ทัศนะและการให้คุณค่าเรื่องเพศ แนวคิดเรื่องเพศและเพศสภาพ กิจกรรม เลือกข้าง 4) การอนามัยเจริญพันธุ์ และการคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพ 5) โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กิจกรรม แลกน้ำ 6) การเรียนรู้ที่สอดคล้องกับกระบวนการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม กิจกรรม ระดับความเสี่ยง QQR 7) การสื่อสารเรื่องเพศเชิงบวก กิจกรรม เจาะใจวัยรุ่น 8) เพิ่มช่องทางการบริการถุงยางอนามัยผ่านแอพพลิเคชั่นหมอพร้อม ผลการดำเนินงานทำให้กลุ่มตัวอย่าง มีระดับความรู้เรื่องอนามัยเจริญพันธ์และการป้องกันการตั้งครรภ์เพิ่มขึ้นสูงกว่าก่อนดำเนินกิจกรรมพัฒนาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <.05) ส่วนระดับความพึงพอใจและการมีส่วนร่วมอยู่ในระดับมาก

สรุปและข้อเสนอแนะ : ผลการวิจัยครั้งนี้สะท้อนถึงความสำเร็จของรูปแบบการทำงานที่มีส่วนร่วมจากหลายภาคส่วน ซึ่งสามารถเป็นต้นแบบในการป้องกันและแก้ไขปัญหาได้อย่างยั้งยืน ดังนั้นควรมีการดำเนินการวิจัยเชิงทดลอง เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของแผนพัฒนาการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น ในโรงเรียนนอกสังกัดเทศบาลเมืองร้อยเอ็ดต่อไป