การพัฒนาระบบการคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีของกลุ่มเสี่ยงในชุมชนแบบมีส่วนร่วม โรงพยาบาลสุวรรณภูมิ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อวิเคราะห์สภาพปัญหา พัฒนาระบบการคัดกรอง และประเมินผลระบบการคัดกรองโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีของกลุ่มเสี่ยงในชุมชนแบบมีส่วนร่วม

รูปแบบการวิจัย : การวิจัยและพัฒนา (Research and Development : R&D) 

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างเป็นประชากรอายุ 40 ปีขึ้นไป ที่อาศัยอยู่ในเขตพื้นที่ตำบลสระคู อำเภอสุวรรณภูมิที่ได้รับการคัดกรองด้วยวาจา 5 คำถาม และพบว่ามีความเสี่ยงต่อโรคมะเร็งท่อน้ำดีตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป และยินดีและสมัครเข้าร่วมโครงการวิจัยฯ เข้ารับการตรวจอัลตร้าซาวด์ จำนวน 876 ราย เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม และแบบบันทึก วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

ผลการวิจัย : ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (70.1%) อายุเฉลี่ย 53 ปี (SD.=10.1) อายุตั้งแต่ 50-59 ปี จบการศึกษาระดับชั้นประถมศึกษา อาชีพเกษตรกรรม และประวัติพ่อหรือแม่ป่วยเป็นมะเร็งท่อน้ำดี เคยการรับประทานปลาน้ำจืดที่มีเกล็ดดิบๆ สุกๆ หรือปลาร้าไม่ต้มสุก ซึ่งระบบการคัดกรองประกอบด้วย 6 ขั้น คือ สำรวจสภาพปัญหาและความต้องการ การจัดทำฐานข้อมูล การคัดกรอง การบันทึกข้อมูล การตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม และคืนข้อมูลและการรักษาและเฝ้าระวังกลุ่มเสี่ยง และพบว่าผู้ป่วยสงสัยมะเร็งท่อน้ำดี (Suspected cases) คิดเป็น 1,712 ต่อแสนประชากร Dilated bile duct (0.23%) Parenchymal Echo ผลการตรวจพบว่า Normal ปกติ 10 ราย (1.14%), Abnormal 5 ราย (0.57%), PDF (พังพืดบริเวณท่อน้ำดี) 1 ราย (0.11%), Parenchymal change (เนื้อตับผิดปกติ) 2 ราย (0.23%) และ Refer case 228 ราย (26.02%) 

สรุปและข้อเสนอแนะ : การวิจัยครั้งนี้ส่งผลให้ค้นพบ Suspected case,  Dilated bile duct และ Parenchymal change ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวควรนำไปใช้ในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูง