รูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงโดยผู้ดูแลหลักในครอบครัว ในเครือข่ายสุขภาพอำเภอโพนทอง

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อพัฒนาและประเมินผลรูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงโดยผู้ดูแลหลักในครอบครัวในเครือข่ายสุขภาพอำเภอโพนทอง

รูปแบบการวิจัย : วิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research)

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มเป้าหมายเป็นผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง 12 คน ผู้ดูแลที่เป็นสมาชิกในครอบครัว 12 คน และบุคลากรสาธารณสุข 31 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบประเมินความสามารถในการดำเนินชีวิตประจำวันของผู้สูงอายุ (Barthel Activities of Daily Living Index: Barthel ADL Index) แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง แนวคำถามสำหรับการสนทนากลุ่ม คู่มือการปฏิบัติตัวสำหรับผู้สูงอายุโรคเบาหวาน และแบบประเมินความเหมาะสมของกิจกรรม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

ผลการวิจัย : 1) สภาพปัญหาและความต้องการการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ได้แก่ ปัญหาการสื่อสาร การตัดสินใจ และการกระทำร่วมกันระหว่างผู้สูงอายุและผู้ดูแล/ครอบครัว การเข้าถึงบริการ ขาดการสนับสนุนทางสังคม และการขาดการมีส่วนร่วมของครอบครัว 2) รูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงมี 5 องค์ประกอบ คือ (1) การประเมินภาวะสุขภาพและความต้องการ (2) การพัฒนาศักยภาพของผู้สูงอายุและผู้ดูแล (3) การมีส่วนร่วมของครอบครัวในการดูแลสุขภาพ (4) การพัฒนาการเข้าถึงบริการสุขภาพ และ (5) การสนับสนุนทางสังคม 3) หลังการพัฒนา ผู้ดูแลผู้สูงอายุ (Caregivers) ที่มีภาวะพึ่งพิงมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับการดูแลสุขภาพมากกว่าก่อนการพัฒนาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.01) และผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงมีคะแนนเฉลี่ยความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันมากกว่าก่อนการพัฒนาอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=.026) และกิจกรรมตามรูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุโรคเบาหวานที่มีภาวะพึ่งพิงโดยครอบครัวมีความเหมาะสมของกิจกรรมตามรูปแบบฯ โดยรวมอยู่ในระดับมาก

สรุปและข้อเสนอแนะ : ผลที่ได้จากการศึกษาครั้งนี้ ผู้เกี่ยวข้องสามารถนำไปใช้ในการดำเนินงานและกำหนดรูปแบบฯ การดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงไว้ในแผนปฏิบัติการ (Action plan) ของหน่วยงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องต่อไป