การมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืด อำเภอเต่างอย จังหวัดสกลนคร

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์ : เพื่อเปรียบเทียบความรู้ เจตคติ พฤติกรรมการบริโภคเนื้อปลาและเนื้อสัตว์ และการมีส่วนร่วมในการป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับ และพยาธิตัวตืด

รูปแบบการวิจัย : การวิจัยแบบกึ่งทดลอง (Qua-si experimental study) แบบ Two group pretest posttest design

วัสดุและวิธีการวิจัย : กลุ่มตัวอย่างเป็นแกนนำชุมชนจากหมู่บ้านทดลอง จำนวน 262 คน กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการมีส่วนร่วม โดยการวิเคราะห์สภาพปัญหา วางแผน ดำเนินการ และประเมินผล ระยะเวลาดำเนินการ 6 เดือน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และIndependent t-test กำหนดระดับนัยสำคัญที่ .05

ผลการวิจัย : หลังทดลองพบว่ากลุ่มตัวอย่างในหมู่บ้านทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืด มากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับหมู่บ้านควบคุม (p<.001) โดยมี คะแนนเฉลี่ยมากกว่าเท่ากับ 2.35 คะแนน (95%CI;2.07-2.63) ; กลุ่มตัวอย่างในหมู่บ้านทดลองมีคะแนนเฉลี่ยเจตคติต่อโรคพยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืด มากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับหมู่บ้านควบคุม (p<.001) โดยมีคะแนนเฉลี่ยมากกว่าเท่ากับ 4.03 คะแนน (95%CI;3.19, 4.67) ; กลุ่มตัวอย่างในหมู่บ้านทดลองมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการบริโภค มากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับหมู่บ้านควบคุม (p<.001) โดยมีคะแนนเฉลี่ยมากกว่าเท่ากับ 7.68 คะแนน (95%CI;7.66, 8.29) และ กลุ่มตัวอย่างในหมู่บ้านทดลองมีคะแนนเฉลี่ยการมีส่วนร่วมต่อการป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืด มากกว่า เมื่อเปรียบเทียบกับหมู่บ้านควบคุม (p<.001) โดยมีคะแนนเฉลี่ยมากกว่าเท่ากับ 8.66 คะแนน (95%CI;7.06, 9.05) ส่วนผลการตรวจอุจจาระหาไข่พยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืด พบว่า ผลการตรวจอุจจาระหาไข่พยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืดหลังทดลองในหมู่บ้านทดลองแตกต่างกันกับหมู่บ้านควบคุม (p<.001)  

สรุปและข้อเสนอแนะ : การศึกษานี้แสดงให้เห็นว่าโปรแกรมการมีส่วนร่วม ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงความรู้ เจตคติ พฤติกรรมการบริโภคเนื้อปลาและเนื้อสัตว์ รวมทั้งพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในการป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับและพยาธิตัวตืดของแกนนำชุมชนในทางที่ดีขึ้น