การศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความตระหนักของสังคมที่มีต่อพฤติกรรมการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชน กรณีศึกษาจังหวัดสระบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การใช้บุหรี่ไฟฟ้าในกลุ่มเยาวชนมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้น การป้องกันเยาวชนจากภัยคุกคามของบุหรี่ไฟฟ้า จำเป็นต้องขับเคลื่อนทุกภาคส่วนภายใต้ความตระหนักร่วมของสังคมอันเป็นพื้นฐานสำคัญของการมีส่วนร่วมและความร่วมมือของสังคม การวิจัยแบบผสมผสานครั้งนี้ จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความตระหนักของสังคมและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความตระหนักของสังคมต่อพฤติกรรมการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชน และแนวทางส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสังคมในการเฝ้าระวังป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในจังหวัดสระบุรี กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป จำนวน 694 คน ใช้วิธีสุ่มตัวอย่างแบบลูกโซ่ และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในการดำเนินงานด้านบุหรี่ไฟฟ้า 15 คน เลือกแบบเจาะจง เครื่องมือการวิจัย คือ แบบสอบถามออนไลน์ และประเด็นการคำถามสำหรับการสนทนา วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา สถิติเชิงอนุมาน และวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัย พบว่า ส่วนใหญ่เป็นหญิง ร้อยละ 50.29 อายุ 20-29 ปี ร้อยละ 26.37 โสด ร้อยละ 54.76 จบมัธยมศึกษา ร้อยละ 36.46 ทำงานบริษัท/ราชการ ร้อยละ 35.59 อาศัยในเมือง ร้อยละ 50.86 ไม่สูบบุหรี่ ร้อยละ 63.54 และไม่ได้รับผลกระทบจากการสูบบุหรี่ ร้อยละ 71.61 สังคมมีความตระหนักต่อปัญหาบุหรี่ไฟฟ้าในเยาวชนในระดับมากที่สุด (𝑥̅=4.24) โดยเฉพาะด้านบทบาทของสังคม (𝑥̅=4.47) และด้านความพร้อมมีส่วนร่วมแก้ไขปัญหา (𝑥̅=4.42) โดยปัจจัยด้าน เพศ อายุ การศึกษา การเคยสูบ และลักษณะชุมชน มีความสัมพันธ์กับความตระหนักอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.005) แนวทางส่งเสริมการมีส่วนร่วมของสังคม คือ การสร้างเครือข่ายเยาวชนต้นแบบ การพัฒนาระบบรายงานผ่านแอปพลิเคชัน การจัดกิจกรรมทางเลือกสร้างสรรค์ และการเสริมศักยภาพผู้ปกครอง ครู และชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่พิมพ์ในวารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง ถือว่าเป็นผลงานวิชาการ งานวิจัยและวิเคราะห์ ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียนเอง ไม่ใช่ความเห็นของสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง หรือคณะบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนจำต้องรับผิดชอบต่อบทความของตน
เอกสารอ้างอิง
Jamal A, Park-Lee E, Birdsey J, West A, Cornelius M, Cooper MR, et al. Tobacco Product Use Among Middle and High School Students - National Youth Tobacco Survey, United States, 2024. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2024 Oct 17;73(41):917-24.
Vahratian A, Briones EM, Jamal A, Marynak KL. Electronic Cigarette Use Among Adults in the United States, 2019-2023. NCHS Data Brief. 2025 Jan;(524):CS356607. doi: 10.15620/cdc/174583.
กรมควบคุมโรค [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กรมควบคุมโรค; c2025. กรมควบคุมโรค เตือน บุหรี่ไฟฟ้าแบบให้ความร้อนเพิ่มความเสี่ยงเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง อย่าหลงเชื่อคำลวงว่าเป็นทางเลือกเพื่อลดอันตราย; 2568 [เข้าถึงเมื่อ 23 มีนาคม 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=51100&deptcode=brc&news_ views=829
กรมควบคุมโรค [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กรมควบคุมโรค; c2025. กรมควบคุมโรค เตือน วัยรุ่นสูบบุหรี่ไฟฟ้า พบเป็นปอดอักเสบเสี่ยงถึงชีวิต; 2568 [เข้าถึงเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก:
https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=50376&deptcode=brc& news_ views=590
กรมควบคุมโรค. ข้อมูลวิชาการเกี่ยวกับบุหรี่ไฟฟ้า. นนทบุรี: กองงานคณะกรรมการควบคุมผลิตภัณฑ์ยาสูบ; 2567.
Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: สำนักข่าว Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ; c2025. วอนรัฐเร่งปราบ "บุหรี่ไฟฟ้า" ชี้ทำคนไทยเสียชีวิตก่อนวัยอันควรรวม 3.35 ล้าน; 2568 [เข้าถึงเมื่อ 27 มกราคม 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hfocus.org/content/2025/01/32870
Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: สำนักข่าว Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ; c2025. วัยรุ่นสูบบุหรี่ไฟฟ้าเพียบ! พบเด็กหญิงสูบเพิ่ม 8 เท่าเลิกยาก คนท้องเสี่ยงทารกตายในครรภ์ [อ; 2568 [เข้าถึงเมื่อ เข้าถึงเมื่อ 3 เมษายน 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hfocus.org/content/2025/04/33649
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสระบุรี. รายงานสถานการณ์และผลการดำเนินงานควบคุมการบริโภคสุรายาสูบจังหวัดสระบุรี. สระบุรี. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสระบุรี; 2567.
มติชนสุดสัปดาห์ [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพ: มติชน จำกัด (มหาชน); c2024. ชุดปฏิบัติการพิเศษฝ่ายปกครองจังหวัดสระบุรี สนธิกำลังกวาดล้างจับกุมบุหรี่ไฟฟ้า พบของกลางกว่า 2,055 ชิ้น มูลค่ารวมกว่า 2 ล้านบาท; 2567
[เข้าถึงเมื่อ 3 มกราคม 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://www.matichon.co.th/weekly/pr/article_752112
NBT CONNEXT [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: NBT CONNEXT; c2025. สระบุรี เร่งปราบบุหรี่ไฟฟ้าจับกุมเครือข่ายบุหรี่ไฟฟ้า สายควัน เฮงบุหรี่ไฟฟ้า ตรวจยึด ภายในบ้านพัก; 2568 [เข้าถึงเมื่อ 19 พฤษภาคม 2568]; [ประมาณ 1 น.]. เข้าถึงได้จาก: https://thainews.prd.go.th/thainews/news/view/1123872/?bid=1
Black RS, Rojewski JW. The Role of Social Awareness in the Employment Success of Adolescents with Mild Mental Retardation. Education and Training in Mental Retardation and Development Disabilities. 1998;33(2):144-61.
Krejcie R V, Morgan D W. Determining Sample Size for Research Activities. Educational and Psychological Measurement, 1970;30(3):607-10.
ชัชวรรณ ต๊ะผัด, ขจร ตรีโสภณากร, สุชัญญา สุขสะอาด. ระดับความรู้ ทัศนคติ และความตระหนักของครูระดับชั้นมัธยมศึกษาที่มีต่อปัญหาบุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในเขตพื้นที่กรุงเทพมหานคร และเขตพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์. 2567;19(1):95–107.
จารุวรรณ ไตรทิพย์สมบัติ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความตระหนักของครูอาจารย์ต่อปัญหาการสูบบุหรี่อิเล็กทรอนิกส์ในเยาวชนจังหวัดนครราชสีมา. วารสารควบคุมโรค. 2567;50(2):272-88.
ดุจฤดี ชินวงศ์, ธมลวรรณ จันทร์แก้ว, พีรภรณ์ ใบยา, สุระรอง ชินวงศ์. พฤติกรรมและความพึงพอใจของผู้ใช้บุหรี่ไฟฟ้าในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: มูลนิธิเภสัชกรรมชุมชน; 2563.
ภัณฑิรา ปริญญารักษ์, ปรีชญา ตาใจ, อธิชา ฉันทวุฒินันท์, ปณิดา ดิศวนนท์. อิทธิพลของข้อมูลข่าวสารต่อพฤติกรรมและการตัดสินใจสูบบุหรี่ไฟฟ้า. วารสารควบคุมโรค. 2565;48(3):539-50.
ปิยวรรณ บุญเพ็ญ, ภาวนา เมนทะระ, ปิยชาติ บุญเพ็ญ. พฤติกรรมการสูบบุหรี่ไฟฟ้าและพฤติกรรมต้องการเลิกบุหรี่ของนักศึกษา ระดับอุดมศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 2562;11(22):111-27.
พรทิพา สุวัฒภิญโญ, มณฑา เก่งการพานิช, ธราดล เก่งการพานิช. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการสูบบุหรี่ไฟฟ้าของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารสุขศึกษา. 2564;44(2):88-101.
กิติพงษ์ เรือนเพ็ชร. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูบบุหรี่ไฟฟ้าของนักเรียนชายอาชีวศึกษา จังหวัดบุรีรัมย์. [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา; 2564.
จุฑามาศ มณีกุล. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูบบุหรี่ไฟฟ้าในระยะแรกของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จังหวัดฉะเชิงเทรา. [ปริญญานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา; 2566.
พงษ์ศักดิ์ อ้นมอย, อาทิตยา บัวเรือง, ชนุตา พาโพนงาม, ธิรดา จันทร์รุ่งเรือง, นฤมล ลาวน้อย, อัมพวัน บุญรอด. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการสูบบุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนจังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2565; 31(ฉบับเพิ่มเติม2):S197-S205.
ไพฑูรย์ สอนทน, นฤมล จันทร์มา, อัมพร สอนทน. รายงานฉบับสมบูรณ์ ความชุกของการใช้บุหรี่ไฟฟ้าและความสัมพันธ์กับการดื่มเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์ การใช้กัญชา และการสูบบุหรี่ ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนปลาย จังหวัดเพชรบูรณ. เพชรบูรณ์: มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์, 2565.
ฉัตรฑริกา กิจแสงทอง, รัฐพล ศิลปะรัศมี, พรรณี บัญชรหัตถกิจ, ทัศพร ชูศักดิ์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการสูบบุหรี่ไฟฟ้าของนักเรียนสถาบันการอาชีวศึกษา ภาคกลาง 1. วารสารโรงพยาบาลสิงห์บุรี. 2567;33(2):B108-B117.
Morgenroth T, Ryan MK., Peters K. The motivational theory of role modeling: How role models influence role aspirants’ goals. Review of General Psychology. 2015;19(4):465-83.
