ปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคซึมเศร้าที่มารับบริการแผนกผู้ป่วยนอก ในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดชุมพร

บทคัดย่อ

โรคซึมเศร้าเป็นปัญหาด้านสุขภาพสำคัญของไทย เป็นความผิดปกติหรือความไม่สมดุลของสารเคมีในสมองและจิตใจ ทำให้มีความผิดปกติที่แสดงออกทางด้านร่างกายและพฤติกรรมได้ โดยการวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวาง มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินคุณภาพชีวิตและศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิตในผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ในโรงพยาบาลชุมชน จังหวัดชุมพร จำนวน 10 โรงพยาบาล กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคซึมเศร้า จำนวน 243 คน สุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิตามสัดส่วน เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสอบถาม ประกอบด้วย 4 ส่วน ได้แก่ ปัจจัยส่วนบุคคล ความรู้เกี่ยวกับโรคซึมเศร้า แบบประเมินความรุนแรงของภาวะซึมเศร้า (HAM-D) และแบบสอบถามคุณภาพชีวิต ตรวจสอบความเที่ยงตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน และตรวจสอบค่าความเชื่อมั่นของแบบสอบถาม ได้ค่าความเชื่อมั่น KR-20 ของแบบสอบถามความรู้โรคซึมเศร้า เท่ากับ .72 แบบประเมินภาวะซึมเศร้า HAM-D และ แบบสอบถามเครื่องชี้วัดคุณภาพชีวิต ได้ค่าสัมประสิทธิ์อัลฟ่าของครอนบาค เท่ากับ .74 และ .84 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สันและไบซีเรียล และการวิเคราะห์ถดถอยเชิงเส้นพหุคูณ

ผลการวิจัย: พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย 45.98 ปี มีระดับการศึกษาสูงสุด คือ ระดับประถมศึกษา มีสถานภาพสมรสคู่ ประกอบอาชีพเกษตรกรและประมงมากที่สุด มีประวัติโรคจิตเวชในครอบครัวร้อยละ 11.52 และมีประวัติการใช้สารเสพติด ร้อยละ 3.70 และมีประวัติการรักษาโรคซึมเศร้าส่วนใหญ่เป็นระยะเวลาน้อยว่า 2 ปี กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความรู้เรื่องเกี่ยวกับโรคซึมเศร้าอยู่ในระดับค่อนข้างดี ผลการประเมินภาวะซึมเศร้า โดยแบบประเมิน HAM-D พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีภาวะซึมเศร้าอยู่ในระดับปานกลาง ผลการประเมินคุณภาพชีวิต พบว่า ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าส่วนใหญ่มีคุณภาพชีวิตอยู่ในระดับกลาง โดยปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยโรคซึมเศร้า ได้แก่ ปัจจัยด้านระดับภาวะซึมเศร้า โดยมีความสัมพันธ์ทางลบกับคุณภาพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยมีความสัมพันธ์ระดับปานกลาง (r=-.450) กล่าวคือ ระดับความรุนแรงของภาวะซึมเศร้าที่ต่ำจะทำให้ผู้ป่วยโรคซึมเศร้ามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น โดยสามารถทำนายคุณภาพชีวิตได้ร้อยละ 23.10 ผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจึงควรได้รับการดูแลรักษาให้ครบทุกมิติทั้งด้านร่างกาย จิตใจ ความสัมพันธ์ทางสังคม และสิ่งแวดล้อม และมุ่งเน้นความสำคัญของการลดอาการเป็นหนทางหลักสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น