ผลของโปรแกรมการสอนแนะต่อความรู้และพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด

ผู้แต่ง

  • ณัฐวรรณ มณีเนตร คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
  • กุลชญา ลอยหา คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี
  • สุภาพร ใจการุณ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี

คำสำคัญ:

พฤติกรรมการบริโภคปลาดิบ , ความรู้ , กลุ่มเสี่ยง , โรคพยาธิใบไม้ตับ , โปรแกรมการสอนแนะ

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองนี้  มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการสอนแนะต่อความรู้และพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ  อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 98 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง จำนวน 49 คน และกลุ่มเปรียบเทียบ จำนวน 49 คน กลุ่มทดลองได้เข้าร่วมโปรแกรมการสอนแนะ ใช้เวลาดำเนินกิจกรรม 12 สัปดาห์ โดยรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามเพื่อวัดความรู้เกี่ยวกับการบริโภคปลาดิบ และพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงในการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ  ทั้งก่อนการทดลอง และหลังการทดลองในสัปดาห์ที่ 8 และวัดซ้ำหลังการทดลอง ในสัปดาห์ที่ 12 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป สถิติเชิงพรรณนาได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ Independent t-test และ Repeated Measure Analysis of Variance (RM- ANOVA)  

 ผลการศึกษา:  พบว่า หลังได้รับโปรแกรมการสอนแนะ กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยของคะแนนความรู้สูงกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญสถิติ ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05  (p-value <0.001)  และมีค่าเฉลี่ยของคะแนนด้านพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับสูงกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญสถิติ ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05 (p-value = 0.044) แสดงให้เห็นว่าโปรแกรมการสอนแนะ มีประสิทธิภาพในการพัฒนาพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ ดังนั้น จึงเสนอแนะให้มีการใช้โปแกรมการสอนแนะอย่างต่อเนื่องในพื้นที่ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพมากขึ้น

 

เอกสารอ้างอิง

กองโรคติดต่อทั่วไป. รายงานประจำปี 2564 กองโรคติดต่อทั่วไป. กองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข; 2565.

สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเสลภูมิ .การแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ใบตับและมะเร็งในท่อน้ำดี อำเภอเสลภูมิ โดยมีคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ(พชอ.) ระบบข่าวสารสนเทศภูมิศาสตร์ทรัพยากรสุขภาพ; 2564.

กรรณิการ์ แก้วจันต๊ะ, อดุลย์ศักดิ์ วิจิตร. การติดเชื้อตัวอ่อนพยาธิใบไม้ระยะติดต่อเมตาเซอร์คาเรียในปลาน้ำจืดที่อ่างเก็บน้ำแม่นึง อำเภอเมืองปาน จังหวัดลำปาง ประเทศไทย. วารสาร สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 10 จังหวัดอุบลราชธานี 2564;19:59-70.

วันชัย เหล่าเสถียรกิจ, ศศิธร เจริญประเสริฐ, กันยารัตน์ เหล่าเสถียรกิจ, พุทธิไกร ประมวล, ศักรินทร์ บุญประสงค์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการบริโภคปลาดิบ-สุกๆ ดิบๆ ของประชาชนจังหวัดศรีสะเกษ ปี 2559. วารสารวิชาการสาธารณสุข 2562;28:974-85.

นเรศ มณีเทศ. พฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดีของประชาชนในเขตตำบลคำตากล้า อำเภอคำตากล้า จังหวัดสกลนคร,วารสารโรงพยาบาลนครพนม 2560;2:57-64.

ฉัตรชัย คำดอกรับ, เกรียงศักดิ์ เวทีวุฒาจารย์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในประชาชนอายุ 40 ปีขึ้นไป อำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น. วารสารโรงพยาบาลสกลนคร 2561;21:75-83.

Girvin J. Coaching for improving job performance and satisfaction. Nursing Times 1999; 95:55-7.

DeJesus RS, Clark MM, Rutten LJF, Jacobson RM, Croghan IT, Wilson PM, et al. Impact of a 12-week wellness coaching on self-carebehaviors among primary care adult patients with prediabetes. Prev Med Rep 2018;10:100-5.

Pender NJ, Murdaugh CL, & Parsons MA. Health Promotion in Nursing Practice. 5th ed. New Jersey: Pearson Education, Inc; 2006.

อรุณ จิรวัฒน์กุล. ชีวสถิติสําหรับงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ. ภาควิชาสถิติและ ประชากรศาสตร์คณะสาธารณสุขศาสตร์มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ขอนแก่น: โรงพิมพ์คลังนานาวิทยา; 2551.

รัชกร คำถาเครือ, วิวัฒน์ สมหารวงค์. ประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาในการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ในตับของประชาชน หมู่ 8 ในเขตตำบลหนองบัว อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย. วารสารวิชาการป้องกันควบคุมโรค สคร.2 พิษณุโลก 2562;6:65-75.

Polit DF, and Hungler PB. Nursing Research: Principles and Methods. 6th ed. Lippincott Williams & Wilkins: Philadelphia, PA; 1999.

ธีรารัตน์ คงทน, พรรณี บัญชรหัตถกิจ. ประสิทธิผลของโปรแกรมการส่งเสริมพฤติกรรมการบริโภค ผักและผลไม้ของเด็กวัยก่อนเรียนโดยผู้ปกครอง ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก อำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา 2556;8:26-36.

Bloom BS. Human Characteristic and School Learning. New York: McGraw –Hill; 1976.

บวรพิพัฒน์ กระแสเสน, จุฬาภรณ์ โสตะ. การพัฒนารูปแบบการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับในตำบลชานุมาน อำเภอชานุมาน จังหวัดอำนาจเจริญ. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2562;12:91-103.

Best and John W. Research in Education. 3rd ed. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall, Inc; 1977.

Grove SK, Burns N, Gray J. The Practice of Nursing Research: Appraisal, Synthesis and Generation of Evidence. 7th ed. Elsevier, Saunders; 2012.

ฉัตรลดา ดีพร้อม, นิวัฒน์ วงศ์ใหญ่. การพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพเพื่อการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของผู้ที่ตรวจพบไข่พยาธิใบไม้ตับ ตำบลธงธานี อำเภอธวัชบุรี จังหวัดร้อยเอ็ด. ราชาวดีสาร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์ 2561;8:14-20.

วีระพล วิเศษสังข์, รติกร ชาติชนะยืนยง, ชูศักดิ์ นิธิเกตุกุล. โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมโดยแกนนำสุขภาพประจำครอบครัวต่อการลดการเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับใน กลุ่มวัยแรงงานตำบลขะยูง อำเภออุทุมพรพิสัย จังหวัดศรีสะเกษ. วารสารสำนักงาน ป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น 2560;24: 61-74.

ศุภกนก หันทยุง. ผลของการใช้โปรแกรมสุขศึกษาเพื่อการส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันโรค พยาธิใบไม้ตับของประชาชนกลุ่มเสี่ยง ชุมชนบ้านเหล่าอ้อย หมู่ที่ 5 ตำบลหนองสังข์ อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว. วารสารวิจัยราชภัฏพระนคร 2558;10:40-53.

นภาพร วงศ์วิวัฒนนุกิจ, ชัชฎาภรณ์ นันทขว้าง. ผลของโปรแกรมการให้สุขศึกษาต่อความรู้และพฤติกรรมในการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน ตำบลสบบง อำเภอภูชาง จังหวัดพะเยา. วารสารสมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 2563;26:12-23.

Phatisena P, Eaksanti T, Wichantuk P, Tritipsombut J, Kaewpitoon SJ, Rujirakul R,et al. Behavioral Modification Regarding Liver Fluke and Cholangiocarcinoma with a Health Belief Model Using Integrated Learning. Asian Pac J Cancer Prev 2016;17:2889-94. PMID: 27356708.

Songserm N, Woradet S, Sripa B, & Ali A. Sustainable prevention of Cholangiocarcinoma through community participation in a high-incidence area in Thailand. Asian Pac J Cancer Prev 2020;21:777-82.

อนันต์ อิฟติคาร. ผลของโปรแกรมการประยุกต์ใช้ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรคต่อพฤติกรรมป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับในนักเรียนชั้นประถมศึกษาโรงเรียนบ้านหนองหอย อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น 2560;24:75-87.

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือ อสม. หมอประจำบ้าน ด้านการเฝ้าระวังป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี การศึกษารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชน เพื่อควบคุมและป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับแลพยาธิตัวตืด จังหวัดอำนาจเจริญ; 2552.

วรารัตน์ สังวะลี, จุน หน่อแก้ว, จิรวุฒิ กุจะพันธ์. ประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาในการป้องกันและควบคุมโรคพยาธิใบไม้ตับในแรงงานต่างด้าว จังหวัดนครราชสีมา. วารสารมหาวิทยาลัยบูรพา 2563; 15:61-71.

สุมัทนา กลางคาร, วรพจน์ พรหมสัตยพรต. หลักการวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ. พิมพ์ครั้งที่ 6.มหาสารคาม: สารคามการพิมพ์ – สารคามเปเปอร์; 2553.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2024-12-26

รูปแบบการอ้างอิง

1.
มณีเนตร ณ, ลอยหา ก, ใจการุณ ส. ผลของโปรแกรมการสอนแนะต่อความรู้และพฤติกรรมการบริโภคปลาดิบของประชาชนกลุ่มเสี่ยงเกิดโรคพยาธิใบไม้ตับ อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด. J Health Sci BCNSP [อินเทอร์เน็ต]. 26 ธันวาคม 2024 [อ้างถึง 25 ธันวาคม 2025];8(3):e271332. available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/bcnsp/article/view/271332

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย