การศึกษาปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเสียชีวิตในกลุ่มผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบหลังได้รับยาอาร์ทีพีเอในโรงพยาบาลสระบุรี
คำสำคัญ:
หลอดเลือดสมองตีบ, ผลการรักษาภาวะหลอดเลือดสมองตีบ, อัตราการตาย, ปัจจัยเสี่ยงบทคัดย่อ
ปัจจุบันภาวะหลอดเลือดสมองตีบจากการขาดเลือดยังเป็นสาเหตุการตายหลักของประชากรไทย แต่ปัจจุบันยังไม่พบปัจจัยที่ชัดเจนที่ส่งผลต่ออัตราการตาย การศึกษานี้จึงมีจุดประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการเสียชีวิตในผู้ป่วยหลอดเลือดสมองตีบเฉียบพลันที่ได้รับยาละลายลิ่มเลือด การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลัง โดยใช้การเก็บข้อมูลผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยภาวะหลอดเลือดสมองตีบขาดเลือดชนิดเฉียบพลันและได้รับยาละลายลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำในโรงพยาบาลสระบุรี ระหว่าง พ.ศ. 2558 ถึง 2564 จากนั้นนำข้อมูลมาวิเคราะห์ผ่าน univariate และ multivariate binary logistic regression เพื่อให้ได้ค่า odds ratio (ORs) ผู้ป่วยในงานวิจัยนี้มีทั้งหมด 287 คน โดย 152 คนอายุมากกว่า 60 ปี (52.9%) และเป็นชาย 55.3% ผู้ป่วยที่ได้รับยาละลายลิ่มเลือด 38 คนเสียชีวิตในโรงพยาบาล คิดเป็น 13% นอกจากนี้ผู้ป่วยส่วนใหญ่นอนโรงพยาบาลประมาณ 5 วันและในกลุ่มที่เสียชีวิตมีค่าคะแนนความรุนแรงของหลอดเลือดสมองตีบ (NIHSS) 17 คะแนน ซึ่งมากกว่ากลุ่มที่รอดชีวิตที่มี NIHSS 10 คะแนน ส่วนสาเหตุการเกิดหลอดเลือดสมองตีบแบ่งตาม TOAST classification พบว่า ส่วนมากเป็นกลุ่มที่เกิดจาก cardio-embolic 55.3% รองลงมาคือ large vessel occlusion 34.2% และตำแหน่งที่พบการอุดตัดมากที่สุดได้แก่ middle cerebral artery (MCA) 81.6% โดยผลวิเคราะห์พบว่าปัจจัยที่เพิ่มการเสียชีวิตคือ การอุดตันที่ MCA มีค่า OR 6.10 เท่า (95%CI 6.10 –17.16) ตามด้วยคนไข้ที่มาด้วย ภาวะการเปลี่ยนแปลงของระดับการรู้สึกตัว มีค่า OR 4.89 เท่า (95% CI 1.60-14.93) นอกจากนี้ในผู้ป่วยที่ความดันแรกรับสูงที่จำเป็นต้องได้รับยาลดความดันก่อนให้ยาละลายลิ่มเลือด ผู้ป่วยที่มีภาวะความผิดปกติทางการกลืนและการกลอกตา มีอัตราการตายที่สูงขึ้น นอกจากนี้ภาวะข้างเคียง ที่เพิ่มอัตราการตายอย่างมีนัยสำคัญ ได้แก่ ปอดอักเสบ โดยมีค่า OR 9.77 (95%CI 4.49-21.27) ตามด้วยภาวะเลือดออกในสมองมีค่า OR 3.41 (95%CI 1.64-7.09) เช่นกันกับภาวะหลอดเลือดสมองตีบที่รุนแรงมากขึ้นโดยมีค่า OR 7.75 (95%CI 3.24-18.51) ภาวะสมองบวม มีค่า OR 16.33 (95%CI 4.64-57.51) จากการศึกษานี้อาจสามารถช่วยแพทย์ในการวางแผนการรักษา รวมถึงช่วยในการสื่อสารกับผู้ดูแลผู้ป่วยถึงพยากรณ์ของโรค
เอกสารอ้างอิง
Feigin VL, Forouzanfar MH, Krishnamurthi R, Mensah GA, Connor M, Bennett DA, et al.; Global Burden of Diseases, Injuries, and Risk Factors Study 2010 (GBD 2010) and the GBD Stroke Experts Group. Global and regional burden of stroke during 1990-2010: findings from the Global Burden of Disease Study 2010.Lancet. 2014; 383:245–254.
Feigin VL, Lawes CM, Bennett DA, Barker-Collo SL, Parag V. Worldwide stroke incidence and early case fatality reported in 56 population-based studies: a systematic review.Lancet Neurol. 2009; 8:355–369.
Saposnik G, Kapral MK, Liu Y, Hall R, O’Donnell M, Raptis S, et al.; Investigators of the Registry of the Canadian Stroke Network; Stroke Outcomes Research Canada (SORCan) Working Group. IScore: a risk score to predict death early after hospitalization for an acute ischemic stroke.Circulation. 2011; 123:739–749
Ganesh A, Lindsay P, Fang J, Kapral MK, Côté R, Joiner I, et al.. Integrated systems of stroke care and reduction in 30-day mortality: a retrospective analysis.Neurology. 2016; 86:898–904.
Gattringer T, Posekany A, Niederkorn K, Knoflach M, Poltrum B, Mutzenbach S, Haring HP, Ferrari J, Lang W, Willeit J, Kiechl S, Enzinger C, Fazekas F; Austrian Stroke Unit Registry Collaborators. Predicting Early Mortality of Acute Ischemic Stroke. Stroke. 2019 Feb;50(2):349-356.
National Institute of Neurological Disorders and Stroke rt-PA Stroke Study Group. Tissue plasminogen activator for acute ischemic stroke. N Engl J Med 1995;333:1581–7
Bateman BT, Schumacher HC, Boden-Albala B, Berman MF, Mohr JP, Sacco RL, Pile-Spellman J. Factors associated with in-hospital mortality after administration of thrombolysis in acute ischemic stroke patients: an analysis of the nationwide inpatient sample 1999 to 2002. Stroke. 2006 Feb;37(2):440-6.
Lackland DT, Roccella EJ, Deutsch AF, Fornage M, George MG, Howard G, Kissela BM, Kittner SJ, Lichtman JH, Lisabeth LD, Schwamm LH, Smith EE, Towfighi A; American Heart Association Stroke Council; Council on Cardiovascular and Stroke Nursing; Council on Quality of Care and Outcomes Research; Council on Functional Genomics and Translational Biology. Factors influencing the decline in stroke mortality: a statement from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke. 2014 Jan;45(1):315-53.
Kaduka L, Muniu E, Oduor C, Mbui J, Gakunga R, Kwasa J, Wabwire S, Okerosi N, Korir A, Remick S: Stroke Mortality in Kenya’s Public Tertiary Hospitals: A Prospective Facility-Based Study. Cerebrovasc Dis Extra 2018;8:70-79.
Viderman, Dmitriy & Issanov, Alpamys & Temirov, Talgat & Goligher, Ewan & Fleur, Philip. (2020). Outcome Predictors of Stroke Mortality in the Neurocritical Care Unit. Frontiers in Neurology. 11. 10.3389/fneur.2020.579733.
Kortazar-Zubizarreta I, Pinedo-Brochado A, Azkune-Calle I, Aguirre-Larracoechea U, Gomez-Beldarrain M, Garcia-Monco JC. Predictors of in-hospital mortality after ischemic stroke: A prospective, single-center study. Health Sci Rep. 2019 Feb 17
Alene, M., Assemie, M.A., Yismaw, L. et al. Magnitude of risk factors and in-hospital mortality of stroke in Ethiopia: a systematic review and meta-analysis. BMC Neurol 20, 309 (2020).
Koton S, Schneider AL, Rosamond WD, Shahar E, Sang Y, Gottesman RF, Coresh J. Stroke incidence and mortality trends in US communities, 1987 to 2011. JAMA. 2014 Jul 16;312(3):259-68.
Wirat Onsee, M.D., Mortality Rate of Ischemic Stroke Patients after Establish Stroke Fast Tract in Phetchabun Hospital, Department of Internal Medicine, Phetchabun Hospital, Phetchabun Province, Thailand, Journal of Health Science 2015;24:876-84.
Kaarisalo MM, Immonen-Räihä P, Marttila RJ, Salomaa V, Kaarsalo E, Salmi K, Sarti C, Sivenius J, Torppa J, Tuomilehto J. Atrial fibrillation and stroke. Mortality and causes of death after the first acute ischemic stroke. Stroke. 1997 Feb;28(2):311-5.
De la Fuente-Martínez J, Infante-Valenzuela A, Martínez-Roque D, Cruz-Moreno M, Góngora-Rivera F. Impact of Arrhythmia in Hospital Mortality in Acute Ischemic Stroke Patients: A Retrospective Cohort Study in Northern Mexico. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2022 Feb;31(2):106259.
Tu HTH, Campbell BCV, Christensen S, Collins M, De Silva DA, Butcher KS, Parsons MW, Desmond PM, Barber PA, Levi CR, et al. Pathophysiological determinants of worse stroke outcome in atrial fibrillation. Cerebrovasc Dis. 2010; 30:389–395.
Kaarisalo MM, Immonen-Räihä P, Marttila RJ, Salomaa V, Kaarsalo E, Salmi K, Sarti C, Sivenius J, Torppa J, Tuomilehto J. Atrial fibrillation and stroke. Mortality and causes of death after the first acute ischemic stroke. Stroke. 1997 Feb;28(2):311-5.
Beume L‐A, Hieber M, Kaller CP, Nitschke K, Bardutzky J, Urbach H, Weiller C, Rijntjes M. Large vessel occlusion in acute stroke. Stroke. 2018; 49:2323–2329.
Rao NM, Levine SR, Gornbein JA, Saver JL. Defining clinically relevant cerebral hemorrhage after thrombolytic therapy for stroke: analysis of the National Institute of Neurological Disorders and Stroke tissue-type plasminogen activator trials. Stroke. 2014 Sep;45(9):2728-33.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Journal of TCI is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) licence, unless otherwise stated. Please read our Policies page for more information.
