ประสิทธิผลของโปรแกรมถ่ายทอดความรู้ในชุมชนเพื่อพัฒนาการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมถ่ายทอดความรู้ในชุมชนเพื่อพัฒนาการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน ในด้านความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และความมั่นใจของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ในการถ่ายทอดความรู้สู่ชุมชน และในด้านการเข้าถึงบริการทางการแพทย์ฉุกเฉิน และการเข้ารับบริการทางการแพทย์ได้ทันเวลา วิธีการศึกษา: การวิจัยนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi Experimental design) แบบกลุ่มเดียว (one-group pre-test/post-test design) โดยทำการศึกษาในเขตพื้นที่ตำบลบางจาก อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ระหว่างวันที่ 4 เมษายน 2567 ถึงวันที่ 10 ตุลาคม 2567 ประชากรที่ใช้ในการศึกษาเป็น อสม. จำนวน 50 ราย และประชาชนในชุมชนจำนวน 100 ราย โดย อสม. ที่เข้าร่วมโปรแกรมจะได้รับความรู้ และนำความรู้ไปถ่ายทอดให้กับประชาชนในชุมชน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการทำแบบสอบถามก่อน และหลังเข้าร่วมโปรแกรม วิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของคะแนนเฉลี่ยก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรม โดยใช้สถิติ paired t-test เพื่อประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมถ่ายทอดความรู้ในชุมชนเพื่อพัฒนาการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน ในด้านความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และความมั่นใจของ อสม. ในการถ่ายทอดความรู้สู่ชุมชน เก็บรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองจากเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ และวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของสัดส่วนผู้ป่วยที่มาทันเวลา และผู้ป่วยที่ใช้บริการการแพทย์ฉุกเฉิน ช่วงก่อนและหลังการจัดทำโปรแกรม โดยใช้สถิติ chi-sqaure test ผลการศึกษา: จากการศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรม ในกลุ่มตัวอย่าง อสม. จำนวน 50 ราย และประชาชนจำนวน 100 ราย พบว่าหลังเข้าร่วมโปรแกรม ผลคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันของ อสม. มีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น 2.22 คะแนน (95%CI 1.73-2.71, p<0.001) ส่วนผลคะแนนเฉลี่ยความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันของประชาชนมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น 3.29 คะแนน (95%CI 2.96-3.62, p<0.001) ส่วนคะแนนเฉลี่ยความมั่นใจในการถ่ายทอดความรู้ และการประเมินอาการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเบื้องต้นของ อสม. หลังเข้าร่วมมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น 6.32 คะแนน (95%CI 5.15-7.49, p<0.001) ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในเขตพื้นที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบางจากที่เข้ามารับการรักษาในโรงพยาบาลบางจากช่วงก่อน และหลังการจัดทำโปรแกรมมีสัดส่วนของผู้ป่วยที่เข้ามารับการรักษาได้ทันเวลาภายใน 4.5 ชั่วโมงเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 0 เป็นร้อยละ 55.6 (p=0.006) และมีสัดส่วนของผู้ป่วยที่ใช้บริการทางการแพทย์ฉุกเฉินเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 10 เป็นร้อยละ 33.3 (p=0.213) สรุป: โปรแกรมถ่ายทอดความรู้ในชุมชน เพื่อพัฒนาการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน ทำให้ อสม. และประชาชนมีความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง และการเข้าถึงระบบบริการสุขภาพของโรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลันเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และนอกจากนี้ยังทำให้ อสม. มีความมั่นใจในการถ่ายทอดความรู้ และการประเมินอาการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเบื้องต้นเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และการประเมินอาการของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเบื้องต้นเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และนอกจากนี้ยังพบว่ามีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่เข้ามารับการรักษาได้ทันเวลาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และมีผู้ป่วยที่ใช้บริการการแพทย์ฉุกเฉินเพิ่มขึ้นอีกด้วย