ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผลของผู้ป่วยเบาหวาน สูงอายุในอำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร
คำสำคัญ:
การใช้ยาสมเหตุผล, ความรอบรู้ด้านการใช้ยา, ปัจจัย, ผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ระดับพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผล 2) ระดับความรอบรู้ด้านการใช้ยาเบาหวาน และ 3) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผลในผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุในอำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุ 322 คน สุ่มตัวอย่างแบบแบ่งชั้นภูมิตามหน่วยบริการปฐมภูมิเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลเป็นแบบสัมภาษณ์แบบ มีโครงสร้างเกี่ยวกับข้อมูลทั่วไปและภาวะสุขภาพความสามารถในการรู้คิดรู้จำความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน ความรอบรู้ด้านการใช้ยาเบาหวานการได้รับแรงสนับสนุนทางสังคม และพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผล ตรวจสอบ ความตรงเชิงเนื้อหาด้วยผู้เชี่ยวชาญ 3 คน และมีค่าความเชื่อมั่น 0.70-0.85 การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติพรรณนาเพื่อบรรยายข้อมูลและใช้สถิติไควสแควร์เพื่อทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร
ผลการศึกษา พบว่า 1) กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 48.1 มีพฤติกรรมการใช้ยาเบาหวานอยู่ในระดับสูง 2) กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 65.2 มีความรอบรู้ด้านการใช้ยาเบาหวานในระดับต่ำ 3) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผลของผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ประกอบด้วย ปัญหาทางสายตาและการมองเห็น (p-value = 0.029) ความสามารถในการรู้คิดรู้จำ (p-value < 0.001) ความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน (p-value = 0.012) ความรอบรู้ด้านการใช้ยาเบาหวาน (p-value < 0.001) และการได้รับแรงสนับสนุน ทางสังคม (p-value < 0.001) ผลการวิจัยนี้เสนอแนะให้มีการส่งเสริมความรอบรู้ด้านการใช้ยาเบาหวาน และส่งเสริมพฤติกรรมการใช้ยาสมเหตุผลในผู้ป่วยเบาหวานสูงอายุ โดยคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ ที่พบว่ามีความสัมพันธ์กัน
เอกสารอ้างอิง
Best, J. W. (1977). Research in Education. (3rd ed.). New Jersey: Prentice hall Inc.
Bloom, B. S. (1971). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. New York: McGraw-Hill Book Company.
Bustamante, V. M. (2023, April 2). What is Cronbach’s alpha and how is it defined. Educational Resource. Retrieved from https://amara-malik.com/th/issues/18506-what-is-cronbach-s-alpha-and-how-is-it-defined
Charoenruen, K. (2023). The relationship between health literacy and self-care behavior of diabetic patients in Kut Chomphu Subdistrict, Phibun Mangsahan District, Ubon Ratchathani Province. Journal of Public Health and Health Education, 3(2), 1-13. (in Thai)
Choeisuwan, V. (2017). Health literacy: Concept and application for nursing practice. Royal Thai Navy Medical Journal, 44(3), 183-197. (in Thai)
Chantapattarakun, P. (2023). Factors related to medication adherence among outpatients with Type 2 diabetes and hypertension at NCD Clinic, Bangsaphan Hospital, Prachuap Khirikan Province. Thai Journal of Clinical Pharmacy, 29(1), 13-24. (in Thai)
Health Data Center. (2023). The number of elderly people with diabetes. https://hdc.moph.go.th/snk/public/main (in Thai)
Health Data Center. (2024). The number of elderly people with diabetes. Retrieved March 6, 2025, from https://hdc.moph.go.th/snk/public/main (in Thai)
Homrot, S., & Keeratisiroj, O. (2020). Factors affecting medication adherence of type 2 diabetic patients in Bang Krathum Hospital, Phitsanulok Province. Journal of Safety and Health, 13(1), 82-92. (in Thai)
Institute of Geriatric Medicine. (2020). Comprehensive dementia care manual for the elderly (1st ed.). Bangkok: Sinthawee Printing Co., Ltd. (in Thai)
Intana, J., Pannarong, K., Tawetanawanich, Y., Yatniyom, P., & Sirisabjanan, L. (2021). Promoting safe drug use in the elderly: Guidelines for nurses. Journal of the College of Nursing, Phra Chom Klao, Phetchaburi Province, 4(1), 17-32. (in Thai)
Isler, A. O., et al. (2022). Health literacy levels of individuals between 18-65 years old and its effect on rational drug use. Eurasian Journal of Family Medicine, 11(2), 127-135.
K, J., Rao, M., YN, S., Thunga, G., N, R., Sudhakar, C., & Sanatombi Devi, E. (2023). Determinants of medication non-adherence among the elderly with co-existing hypertension and type 2 diabetes mellitus in rural areas of Udupi District in Karnataka, India. Patient Preference and Adherence, 17, 1641-1656.
Kabmanee, N., Ouichareon, S. & Yothathai, T. (2021). The relationship between health literacy and self-care behavior of type 2 diabetes patients in Non Sung Sub-District Mueang District, Udon Thani Province. Journal of Science and Nursing Health, 24(1), 23-33.
Khankaew, W., Thanaboonpuang, P. & Intana, J. (2021). Selection factors influencing medication adherence in elderly patients with type 2 diabetes in Mueang District, Ratchaburi Province. Journal of Health Promotion and Quality of Life Research, 1(1), 1-12. (in Thai)
Makpha, S., & Ouphakhom, W. (2023). The development of rational drug use literacy promoting of chronic patients in Phichit Province. Regional Health Promotion Center 9 Journal, 17(1), 339-353. (in Thai)
Nunkong, K. (2023). The relationship between rational drug use literacy and drug use behavior among people in Kantang District, Trang. Journal of Safety and Health, 16(1), 188-202. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JSH/article/view/263218 (in Thai)
Prompinit, P., Phakdeekul, W., & Kedthongma, W. (2020). Factors affecting medication adherence among type 2 diabetes patients at Songdao Hospital, Sakon Nakhon Province. Journal of Health System Research and Development, 13(1), 538-550. (in Thai)
Rathachatranon, W. (2019). Determining an appropriate sample size for social science research: The Myth of using Taro Yamane and Krejcie & Morgan method. Interdisciplinary Research Journal: Graduate Studies, 8(1), 11-28. (in Thai)
Sallis, J. F., Owen, N., Fisher, E. B. (2008). Ecological Models of Health Behavior. Health behavior and health education: Theory, research, and practice (4th edition), 465-486.
Samakkeethum, L., Saenchitta, P., Pinyopornpanish, K., Jiraporncharoen, W., Khrueapaeng, P., & Nantsupawat, N. (2022). Compliance in medication use in elderly people with diabetes and Multiple chronic diseases and related factors at Saraphi Hospital, Chiang Mai Province. Journal of Primary Care and Family Medicine, 5(1), 59-66. (in Thai)
Sorensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. et al. (2012). Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12(1), 80. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
Sueysom, E. (2020). Medication use behavior of elderly patients with chronic diseases. Chaiyaphum Medical Journal, 40(1), 6-13. (in Thai)
Thai Health Stat. (2021). Hiso.or.Th. Retrieved March 6, 2025, from https://www.hiso.or.th/thaihealthstat/area/index.php?ma=1&pf=01818101&tp=3302 (in Thai)
Thammatacharee, N., Tomacha, N. & Pannarunothai, S. (2022). Advocacy on Rational Drug Use Policy in Thailand. Journal of Health Systems Research, 16(3), 281-288. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิจัยสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิจัยสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องบทความในวารสารวิชาการและวิจัยเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยนเรศวร และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ ความรับผิดชอบเกี่ยวกับบทความแต่ละเรื่องผู้เขียนจะรับผิดชอบของตนเองแต่ละท่าน
