การพัฒนาอาหารปั่นผสมสูตรรามาธิบดี ชนิดโปรตีนสูง โพแทสเซียมและฟอสฟอรัสต่ำสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่บำบัดทดแทนไตโดยวิธีฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมที่โรงพยาบาลรามาธิบดี

บทคัดย่อ

ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการรักษาบำบัดทดแทนไตโดยวิธีฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม เป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อภาวะทุพโภชนาการ เนื่องมาจากผู้ป่วยกลุ่มนี้จะมีความอยากอาหารลดลง และมีข้อจำกัดในการเลือกรับประทานอาหาร ได้แก่ จำกัดโซเดียม, จำกัดโพแทสเซียม, จำกัดฟอสฟอรัส และจำกัดน้ำ เป็นต้น ซึ่งโรงพยาบาลรามาธิบดีมีสูตรมาตรฐานอาหารปั่นผสมสำหรับผู้ป่วยทั่วไป และสูตรมาตรฐานอาหารปั่นผสมสำหรับผู้ป่วยเบาหวานเท่านั้นดังนั้น งานวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาแบบนำร่อง (Pilot study) มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาสูตรมาตรฐานของอาหารปั่นผสมชนิดโปรตีนสูงสูตรใหม่สำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการรักษาบำบัดทดแทนไตโดยวิธีฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม สูตรอาหารปั่นผสมถูกกำหนดให้มีพลังงานและโปรตีนที่เท่ากัน แต่คาร์โบไฮเดรตจากแหล่งวัตถุดิบแตกต่างกันเพื่อควบคุมปริมาณโพแทสเซียม และฟอสฟอรัส ถูกพัฒนาขึ้นได้เป็น 3 สูตรที่มีความเข้มข้น 1.5 กิโลแคลอรี่/มิลลิลิตร คือ สูตรกล้วยฟักทอง, สูตรขนมปัง, สูตรข้าว ให้ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ที่เข้ารับการรักษาที่คลินิกโรคไต โรงพยาบาลรามาธิบดี จำนวน 50 คน ชิมเพื่อประเมินการยอมรับทางประสาทสัมผัสด้วยวิธี Hedonic Scaling 9 point ในด้านต่างๆ ได้แก่ ด้านลักษณะปรากฎ ด้านเนื้อสัมผัส ด้านรสชาติ ด้านกลิ่น ด้านสี และด้านความชอบโดยรวม นอกจากนี้ได้มีการเปรียบเทียบคุณสมบัติของอาหาร การทดสอบความหนืดของอาหาร การคำนวณคุณค่าทางโภชนาการ และการคำนวณต้นทุนด้วย จากผลการศึกษาพบว่าค่าเฉลี่ยด้านคะแนนความชอบโดยรวมของอาหารปั่นผสมสูตรข้าวสูงกว่าสูตรขนมปัง และสูตรกล้วยฟักทอง เท่ากับ 7.54 ± 1.28, 6.94 ± 1.68, 6.68 ± 1.88 ตามลำดับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) จากการศึกษานี้สรุปได้ว่าทั้งสามสูตรเป็นที่ยอมรับด้านประสาทสัมผัส โดยอาหารปั่นผสมสูตรข้าวได้คะแนนการยอมรับมากที่สุด สามารถให้กับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังเพื่อเสริมอาหารมื้อหลัก โดยให้เป็นอาหารทางปากหรืออาหารทางสายให้อาหารได้ และควรมีการตรวจติดตามภาวะโภชนาการจากนักกำหนดอาหาร/นักโภชนาการร่วมกับแพทย์ที่ดูแล เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับพลังงานและสารอาหารที่เพียงพอและเหมาะสมต่อไป