ความปลอดภัยด้านอาหาร และมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่ชุมชนชาติพันธุ์ ตำบลเทอดไทย อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย
คำสำคัญ:
ความปลอดภัยด้านอาหาร, มาตรฐานสุขาภิบาลอาหาร, รถหาบเร่, ชุมชนชาติพันธุ์บทคัดย่อ
การเข้าถึงอาหารที่ปลอดภัยเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตและส่งเสริมสุขภาพที่ดี อาหารปนเปื้อนจากอันตรายทั้งทางกายภาพ เคมี และชีวภาพย่อมส่งผลกระทบต่อสุขภาพของผู้บริโภคได้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ความปลอดภัยด้านอาหารของรถหาบเร่ และ 2) มาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่ในชุมชนชาติพันธุ์ ตำบลเทอดไทย อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย เป็นการวิจัยเชิงสำรวจ ศึกษาตั้งแต่เดือน กุมภาพันธ์ ถึงเดือน สิงหาคม พ.ศ. 2563 ประชากร คือ ผู้จำหน่ายอาหารรถหาบเร่ทั้งรถจักรยานยนต์ และรถยนต์ในตำบลเทอดไทย เลือกตัวอย่างในการศึกษาสถานการณ์ความปลอดภัยด้านอาหารของรถหาบเร่สุ่มตัวอย่างจากชุมชนเมือง/ใกล้เมือง ไกลเมือง และติดชายแดน อย่างละ 1 ชุมชน และการประเมินมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่สุ่มแบบบังเอิญ เก็บข้อมูลจากการสังเกตบริเวณตลาดเทอดไทยและจุดจำหน่ายอาหารในหมู่บ้านได้จำนวน 15 คัน เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาประกอบด้วย (1) ชุดทดสอบอาหารและแบบบันทึกผลการทดสอบอาหาร และ (2) แบบประเมินมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่ซึ่งผ่านการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือจากผู้เชี่ยวชาญ 5 ท่าน และมีค่าความตรงเชิงเนื้อหาเท่ากับ 1.0 การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณ โดยสถิติพรรณนา ผลการศึกษาพบว่า 1) อาหารจำนวน 65 ตัวอย่างทำการทดสอบด้านเคมีไม่ผ่านเกณฑ์จำนวน 9 ตัวอย่าง (ร้อยละ 13.6) พบสารเร่งเนื้อแดงและสีสังเคราะห์ห้ามใช้ในอาหารมากที่สุด (ร้อยละ 80) รองลงมาคือบอแรกซ์ (ร้อยละ 12.5) นอกจากนั้น ยังพบการเจือปนไนไทรต์ในอาหาร และยาฆ่าแมลงในผัก ส่วนการทดสอบด้านชีวภาพในอาหาร 26 ตัวอย่าง พบว่า อาหารมีการปนเปื้อนเชื้อโคลิฟอร์มแบคทีเรียทั้งหมด และวิเคราะห์แบคทีเรียทั้งหมดพบการปนเปื้อนเชื้อ ร้อยละ 30 และ 2) การประเมินมาตรฐานสุขาภิบาลอาหารรถหาบเร่ทั้งหมดที่สำรวจได้จำนวน 15 คันยังไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐาน โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ ผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์ อาหารทะเลเกือบทั้งหมดมีการเก็บรักษาในอุณหภูมิเกิน 5 องศาเซลเซียส หรือไม่แช่น้ำแข็งไว้ตลอดเวลา (ร้อยละ 86.7) สรุป ความปลอดภัยของอาหารและสุขาภิบาลอาหารของรถเร่ในชุมชนชาติพันธุ์มีปัญหาด้านความปลอดภัย ควรมีการเพิ่มความตระหนักแก่ผู้จำหน่ายอาหารรถเร่และประชาชนในชุมชนชาติพันธุ์ รวมทั้งความร่วมมือของบุคลากรในท้องถิ่นจำเป็นต้องดำเนินการเพื่อปรับปรุงความปลอดภัยของอาหารและสุขาภิบาลของรถหาบเร่ในชุมชนชาติพันธุ์
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. [Internet]. Food safety. [cited 2020 Sep 20]. Available from https://www.who.int/health-topics/food-safety
Fontannaz-Aujoulat F, Frost M, Schlundt J. WHO Five Keys to Safer Food communication campaign - Evidence-based simple messages with a global impact. Food contr. 2019;101(1):53-7.
Fung F, Wang HS, Menon S. Food safety in the 21st century: Review Article. Biomed J. 2018;41(1):88-95.
Boer DM. Public understanding of food risk issue and food risk messages on the island of Ireland: The views of food safety experts. J Food Saf. 2005;25(4):241-65.
Röhr A, Lüddecke K, Drusch S, Müller MJ, Alvensleben RV. Food quality and safety– consumer perception and public health concern. Food Contr. 2005;16(8):649-55.
Cortese RDM, Veiros MB, Feldman C, Cavalli SB. Food safety and hygiene practices of vendors during the chain of street food production in Florianopolis, Brazil: A cross-sectional study. Food Contr. 2016;62(1):178-86.
องค์การบริหารส่วนตำบลเทอดไทย. แผนพัฒนาท้องถิ่น 4 ปี (พ.ศ.2561-2564). [อินเทอร์เน็ต]. พ.ศ. 2559. [เข้าถึงเมื่อ 20 กันยายน 2562] เข้าถึงได้จาก: http://www.therdthai.go.th/main.php?id=1
จิราพรรณ พรหมลิขิตชัย. สารเคมีปนเปื้อนในอาหาร. รายงานสถานการณ์สารเคมีปนเปื้อนในอาหารปี 2550-2554. สำนักงานสุขาภิบาลอาหารและน้ำ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข; 2556.
กองสุขาภิบาลอาหาร สำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร. สถานการณ์ความปลอดภัยด้านอาหารในสถานที่จำหน่ายในกรุงเทพมหานครปีงบประมาณ 2559. รายงานกองสุขาภิบาลอาหาร สำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร; 2559.
รัชชผดุง ดำรงพงคสกุล.มาตรฐานสุขาภิบาลอาหารของรถหาบเร่. วารสารสุขาภิบาลอาหารและน้ำ 2554;2(2):12-9.
เวณิกา เบ็ญจพงษ์. ไนเตรตและไนไตรต์ในเนื้อสัตว์แปรรูป. Thai J Toxicol. The 7th national conference in toxicology 21-22 September 2016.
ธนพงศ์ ภูผาลี, อรนุช วงศ์วัฒนาเสถียร, สมศักดิ์ อาภาศรีทองสกุล และมาลี สปันตี. ความชุกของการมีสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างในผักจากตลาดและห้างสรรพสินค้าในอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. วารสารเภสัชกรรมไทย. 2559;8(2):399-409.
นิรมล ธรรมวิริยสติ, วิจิตตรา มาลัยเขต, กัลย์รวี กนกเลิศวงศ์, รินรดา วิสุทธิ และสานิตา สิ่งห์สนั่น. ระดับเอนไซม์โคลีนเอสเตอเรสในซีรัมต่อผลกระทบสุขภาพของผู้บริโภคผักผลไม้สด.วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ 2562;13(2),52-62.
Ali AI, Immanuel G. Assessment of hygienic practices and microbiological quality of food in an institutional food service establishment. J Food Process Tech. 2017;8(8):1-10.
พุฒิพงศ์ สัตยวงศ์ทิพย์, อนุสรณ์ เป๋าสูงเนิน และทิวากรณ์ ราชูธร. การพัฒนาความรู้และการปฏิบัติเรื่องสุขาภิบาลอาหารของผู้ประกอบการรถเร่จำหน่ายอาหาร อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา. วารสารราชพฤษ์ 2560;15(3),79-87.
จินดาวัลย์ วิบูลย์อุทัย, ธิดารัตน์ สมดี, สุรินี กู่ชัยภูมิ, พจีมญธุ์ ปทุมวัน และ พลอยไพลิน พรรุ่ง. การพัฒนา อาหารปลอดภัยโดยกระบวนการอบรมสุขาภิบาลอาหารในผู้จำหน่ายนมรถเข็น จังหวัดมหาสารคาม. นเรศวรวิจัย ครั้งที่ 12: วิจัยและนวัตกรรมกับการพัฒนาประเทศ. 2559;614-26.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่เผยแพร่ในวารสารโภชนาการ เป็นลิขสิทธิ์ของสมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยฯ
