การติดตามรูปแบบการบริโภคและภาวะโภชนาการของหญิงให้นมบุตรและทารกระหว่างเดือนแรก และ 5 เดือนหลังคลอดที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ชานเมือง จังหวัดปัตตานี

บทคัดย่อ

จังหวัดปัตตานีเป็นพื้นที่ซึ่งมีเหตุการณ์ความไม่สงบส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่และสุขภาวะของประชากรโดยทั่วไปรวมถึงภาวะโภชนาการของประชากรกลุ่มเสี่ยง ภาวะโภชนาการของหญิงให้นมบุตรมีความสำคัญทั้งต่อตัวแม่และทารกที่ได้รับการเลี้ยงดูด้วยนมแม่ ในการแก้ปัญหาภาวะโภชนาการจึงควรเริ่มจากการศึกษารูปแบบการบริโภคของคนกลุ่มนั้นๆ ดังนั้นการศึกษาเชิงพรรณนาระยะยาวโดยใช้ข้อมูลทุติยภูมินี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการบริโภคอาหารและประเมินภาวะโภชนาการที่เปลี่ยนแปลงไปของหญิงให้นมบุตรและทารกระหว่างเดือนแรกและ 5 เดือนหลังคลอด กลุ่มตัวอย่างเป็นหญิงให้นมบุตรและทารกจำนวน 27 คู่ซึ่งบุตรอายุไม่เกิน 1 เดือน ในเขตชานเมืองของ จ.ปัตตานี เก็บข้อมูลทั่วไปโดยใช้แบบสอบถามและสัมภาษณ์การบริโภคอาหารย้อนหลัง 24 ชั่วโมง ประเมินสัดส่วนร่างกายของหญิงให้นมบุตรด้วยดัชนีมวลกาย และทารกโดยการชั่งน้ำหนัก วัดความยาว วัดเส้นรอบศีรษะ ผลการศึกษาพบว่าหญิงให้นมบุตรบริโภคสารอาหารที่ให้พลังงานเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ในช่วงเดือนที่ 5 หลังคลอดเมื่อเทียบกับเดือนแรกหลังคลอด (จากร้อยละ 62.0 Thai DRI เป็นร้อยละ 80.9 Thai DRI ตามลำดับ) ส่วนความหลากหลายในการบริโภคอาหารพบว่าหญิงให้นมบุตรบริโภคอาหารไม่หลากหลายสูงถึงร้อยละ 55.6 ในเดือนแรกหลังคลอด และลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเป็นร้อยละ 14.8 ในเดือนที่ 5 หลังคลอด (p < 0.05) และพบทารกที่กินนมแม่อย่างเดียวลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงเดือนแรกหลังคลอด (p < 0.05) และผลการประเมินภาวะโภชนาการของทารก ในเดือนแรกร้อยละ 48.1 มีภาวะโภชนาการสมส่วน (น้ำหนักตามเกณฑ์ความยาว) โดยเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 74.1 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ในช่วงเดือนที่ 5 หลังคลอด