การพัฒนาและตรวจสอบคุณภาพแบบประเมินความรู้ด้านอาหารและโภชนาการสำหรับผู้ป่วยไตเรื้อรังและผู้ดูแลในโรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช
คำสำคัญ:
โรคไตเรื้อรัง, แบบประเมินความรู้ด้านอาหาร, การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือบทคัดย่อ
การประเมินความรู้ด้านอาหารและโภชนาการเป็นส่วนหนึ่งของโปรแกรมการให้โภชนบำบัดแก่ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่เข้ารับการรักษา ณ คลินิกโรคไตเรื้อรัง โรงพยาบาลมหาราชนครศรีธรรมราช แต่ยังไม่มีเครื่องมือที่มีคุณภาพสำหรับการประเมินความรู้ด้านอาหารและโภชนาการ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างแบบประเมินความรู้ด้านอาหารและโภชนาการสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ทดสอบคุณภาพของแบบประเมินและประยุกต์ใช้ในผู้ป่วยที่เข้าร่วมโปรแกรมการให้โภชนบำบัดผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง วิธีวิจัย การศึกษาแบบเชิงพรรณนา โดยรวบรวมความรู้ด้านอาหารและโภชนาการจากวรรณกรรมและเอกสารทางวิชาการที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง นำมาสร้างเป็นแบบประเมินความรู้จำนวน 20 ข้อ ตรวจสอบค่าดัชนีความเที่ยงตรงตามเนื้อหาทั้งฉบับและรายข้อโดยผู้เชี่ยวชาญด้านอาหารและโภชนาการผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง จำนวน 5 คน และนำแบบสอบถามที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพด้านความตรงตามเนื้อหาตรวจสอบความเชื่อมั่นด้วยวิธี KR-20 ค่าความยากง่ายและค่าอำนาจจำแนกในผู้ป่วยและผู้ดูแลที่เข้าร่วมโปรแกรมการให้โภชนบำบัดผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง จำนวน 17 คน จากนั้นนำแบบประเมินที่ผ่านการตรวจสอบคุณภาพมาประเมินความรู้ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังและผู้ดูแล จำนวน 15 คน ผลการศึกษาพบว่า แบบประเมินที่สร้างขึ้นมีค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาทั้งฉบับ (0.95 - 0.97) ค่าความยากง่าย (0.22 - 0.80) และค่าความอำนาจจำแนก (0.20 - 0.80) ผ่านตามเกณฑ์ที่กำหนดซึ่งถือว่ายอมรับได้ สำหรับค่าดัชนีความเที่ยงตรงตามเนื้อหารายข้อ (0.6 – 1.0) มีคำถามจำนวน 4 ข้อ ที่ไม่ผ่านเกณฑ์ที่กำหนดและได้นำมาปรับปรุงแก้ไขให้อยู่ในเกณฑ์ก่อนนำมาตรวจสอบความเชื่อมั่น ซึ่งมีค่าเท่ากับ 0.85 ถือว่ามีความเชื่อมั่นในระดับสูง เมื่อนำไปทดลองใช้พบว่าผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังและผู้ดูแลมีความรู้ด้านอาหารและโภชนาการสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) คะแนนเฉลี่ยก่อนและหลังการอบรมเท่ากับ 14.80 ± 2.76 และ 17.73 ± 1.28 คะแนน ตามลำดับ สรุปได้ว่าแบบประเมินความรู้ด้านอาหารและโภชนาการสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่สร้างขึ้นนี้มีคุณภาพตามเกณฑ์ที่กำหนดและสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้จริง
เอกสารอ้างอิง
สมาคมโรคไตเรื้อรังแห่งประเทศไทย. คำแนะนำสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังก่อนการบำบัดทดแทนไต พ.ศ.2558. 2558; 15-16.
กัลยา กาลสัมฤทธิ์. โภชนาการสำหรับผู้เป็นโรคไตเรื้อรัง. ใน: ชนิดา ปโชติการ, สุนาฎ เตชางาม. บรรณาธิการ โภชนาการสำหรับผู้เป็นโรคไตเรื้อรัง. กรุงเทพมหานคร: สาขาวิชาวักกะวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาลมหาวิทยาลัยมหิดลและโรงพยาบาลราชวิถี กรมการแพทย์ 2560; 6-9.
De Waal D, Heaslip E, Callas P. Medical nutrition therapy for chronic kidney disease improves biomarkers and slows time to dialysis. J Ren Nutr. 2016; 1(26):1-9.
Santin FG de O, Bigogno FG, Dias Rodrigues JC, Cuppari L, Avesani CM. Concurrent and predictive validity of
composite methods to assess nutritional status in older adults on hemodialysis. J Ren Nutr. 2016; 26(1):18-25.
Xia YA, Healy A, Kruger R. Developing and validating a renal nutrition screening tool to effectively identify undernutrition risk among renal inpatients. J Ren Nutr. 2016; 26(5):299–307.
ภทรพรรณ อุณาภาคและขวัญชัย รัตนมณี. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดูแลตนเอง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนทางไตในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังของโรงพยาบาลสมเด็จ พระพุทธเลิศหล้า จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา 2558; 2:44-54.
รวีวรรณ รัตนเรือง, วรรณภา ประไพพานิช, พูลสุข เจนพานิชย์วิสุทธิพันธ์, สุขฤทัย เลขยานนท์. ผลของโปรแกรมส่งเสริมการบริโภคอาหารเน้นโปรตีนในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. รามาธิบดีพยาบาลสาร 2557; 3(20):341-355.
วรรณคล เชื้อมงคล, สิริภา ช้างศิริกุลชัย, จิรายุทธ จันทร์มา, ชญานิศ บุญนาศักดิ์, ธนทรัพย์ ลีลาทรัพย์วงศ์. ความรู้ในการดูแลตัวเองและคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่รักษาด้วยวิธีการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเนื่อง ณ โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์สมเด็จพระเทพฯ ศรีนครินทร์เวชสาร 2559; 31(1):47-58.
สุนิสา สีผม, วรรณภา ประไพพานิช, พูนสุข เจนพานิชย์, วรางคณา พิชัยวงศ์. ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองเพื่อชะลอความเสื่อมของไตต่อความรู้พฤติกรรมและระดับความดันโลหิต. วารสารพยาบาลโรคหัวใจทรวงอก 2556; 1(25):18-31.
Shi YX, Si W, Liu JD, Gao M, Wang SY, Cheng M, et al. Development and evaluation of the psychometric properties of the CKD-MBD knowledge and behavior (CKD-MBD-KB) questionnaire for patients with chronic kidney disease. J Pain Symptom Manage. 2016; 51(3):557–568.
ประสพชัย พสุนนท์. ความเที่ยงตรงของแบบสอบถามสำหรับงานวิจัยทางสังคมศาสตร์. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนคริทรวิโรฒ 2558; 357-397.
สุริยนต์ อินทร์อุดม. การหาคุณภาพของเครื่องมือ. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 2563 มกราคม 20]. เข้าถึงได้จาก: https://www.mrcud2.com/news_file/p38796781434.pdf
สุจินตรา เทียนสวัสดิ์. ดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา: ข้อวิพากษ์และข้อเสนอแนะวิธีการคำนวณ. วารสารพยาบาลสาร 2550; 4(34):1-9.
อารยา องค์เอี่ยม, พงศ์ธารา วิจิตเวชไพศาล. การตรวจสอบคุณภาพ เครื่องมือวิจัย. วิสัญญีสาร 2018; 44(1):36-42.
ปรีดาวรรณ อ่อนนางใย. การสร้างแบบทดสอบวัดความสามารถการคิดวิเคราะห์ สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 สำนักการศึกษา กรุงเทพมหานครฯ 2555; 89-95.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่เผยแพร่ในวารสารโภชนาการ เป็นลิขสิทธิ์ของสมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยฯ
