ทิศทางการพัฒนารูปแบบฉลากโภชนาการแบบจีดีเอที่เหมาะสมต่อผู้บริโภค

บทคัดย่อ

ปัญหาภาวะโภชนาการเกิน เป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง และนับวันจะทวีความรุนแรงมากขึ้น สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้เห็นความสำคัญจึงได้จัดทำฉลากโภชนาการแบบจีดีเอ (Guideline Daily Amounts, GDAs) เพื่อเป็นเครื่องมือสำหรับผู้บริโภคในการเลือกบริโภคอย่างเหมาะสม โดยออกเป็นประกาศกระทรวงสาธารณสุข มีผลใช้บังคับครั้งแรกเมื่อปี 2554 ให้แสดงไว้ด้านหน้าฉลากของขนมขบเคี้ยว และมีการดำเนินการอย่างต่อเนื่อง จนในปี 2559 ได้ออกประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 374 พ.ศ. 2559 ขยายกลุ่มอาหารเพิ่มเติมเป็น 5 กลุ่ม งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจพฤติกรรมและทัศนคติในการใช้ฉลากโภชนาการแบบจีดีเอ รวมทั้งประเมินรูปแบบการแสดงฉลากโภชนาการแบบจีดีเอที่เหมาะสมกับบริบทการนำไปใช้จริง โดยเป็นการสำรวจข้อมูลด้วยแบบสอบถามออนไลน์ระหว่างวันที่ 5 พฤษภาคม ถึง 2 มิถุนายน 2560 จำนวน 560 คน พบว่า ร้อยละ 49.9 มีพฤติกรรมการใช้ฉลากโภชนาการทั้งรูปแบบตารางโภชนาการและรูปแบบจีดีเอบ่อยครั้ง อีกทั้งมีความสนใจอ่านข้อมูลโภชนาการบนฉลากผลิตภัณฑ์อาหารบางประเภทที่ไม่ได้ถูกบังคับให้แสดงฉลากโภชนาการ เช่น เครื่องดื่ม ชาปรุงสำเร็จชนิดเหลว ส่วนความรู้ความเข้าใจในการใช้ข้อมูลโภชนาการ พบว่ามีการใช้ข้อมูลจากฉลากโภชนาการแบบจีดีเอ แบบ“ต่อบรรจุภัณฑ์” ถูกต้องมากกว่า แบบ “ต่อหน่วยบริโภค” อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.05) สำหรับฉลากโภชนาการแบบจีดีเอที่เหมาะสมนั้น พบว่า ผู้ตอบแบบสอบถามส่วนใหญ่ (ร้อยละ 64.7) ยังเห็นความจำเป็นของฉลากโภชนาการแบบจีดีเอ แม้ว่าจะมีฉลากโภชนาการรูปแบบตารางแล้วก็ตาม นอกจากนี้ผู้ตอบแบบสอบถามมากกว่าร้อยละ 50 เลือกฉลากโภชนาการแบบจีดีเอ แบบ“ต่อบรรจุภัณฑ์” เป็นรูปแบบที่เหมาะสมสำหรับอาหารที่บรรจุในภาชนะบรรจุขนาดใหญ่ และช่วยให้ผู้บริโภคมีความระมัดระวังในการบริโภคมากขึ้น