ผลของโปรแกรม “คำชะอี รู้ รับ ปรับ เปลี่ยน” ต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนกลุ่มเสี่ยง อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร

บทคัดย่อ

พยาธิใบไม้ตับเป็นโรคที่มีความสำคัญทางด้านสาธารณสุขของประเทศไทยและประเทศข้างเคียง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยมีอัตราความชุกของโรคสูงสุด กว่า 6 ล้านคน หรือนับเป็นหนึ่งในสามของประชากรในประเทศ อัตราการเสียชีวิต 24.8 ต่อแสนประชากร โดยเกิดขึ้นกับประชากรวัยทำงาน
อายุระหว่าง 40 - 60 ปี ถือว่าเป็นโรคที่รุนแรงและก่อให้เกิดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ สังคม คุณภาพชีวิตของคนในสังคมเป็นอย่างมาก การวิจัยกึ่งทดลองครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลของโปรแกรม “คำชะอี รู้ รับ ปรับ เปลี่ยน” ต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชนกลุ่มเสี่ยง อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามกับกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 96 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง จำนวน 48 คน และกลุ่มเปรียบเทียบ จำนวน 48 คน โดยกลุ่มทดลองเข้าร่วมกิจกรรมตามโปรแกรม “คำชะอี รู้ รับ ปรับ เปลี่ยน” โดยประยุกต์กรอบแนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพ ของกรมอนามัย ระยะเวลารวมทั้งสิ้น 12 สัปดาห์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและเปรียบเทียบความแตกต่างโดยใช้สถิติ Paired Sample t-test และ Independent t-test ที่ระดับนัยสำคัญ 0.05 ผลการศึกษา พบว่า ภายหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมในการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ P<0.001
(Mean diff=17.70, 95%CI=12.66, 22.74) และ P<0.001 (Mean diff=12.64, 95%CI=10.30, 14.98) ตามลำดับ และกลุ่มทดลองมีผลการตรวจอุจจาระไม่พบไข่พยาธิใบไม้ตับ ดังนั้น สถานบริการสาธารณสุข หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง สามารถนำโปรแกรม “คำชะอี รู้ รับ ปรับ เปลี่ยน” ไปประยุกต์ใช้กับประชาชน เพื่อส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพเพื่อการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับที่ดี จะส่งผลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับที่เหมาะสมต่อไป