ความรอบรู้โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง และ พฤติกรรมสุขภาพ ของผู้สูงอายุ เขตภาคกลางตอนบน ประเทศไทย

บทคัดย่อ

ผู้สูงอายุมีแนวโน้มป่วยด้วยโรคเรื้อรังเพิ่มขึ้น ผลกระทบเพิ่มขึ้นเมื่อเข้าสู่สังคมสูงอายุ  โดยวัตถุประสงค์การวิจัยสองประการคือ เพื่อทดสอบความสัมพันธ์ของปัจจัยกับความรอบรู้และพฤติกรรมสุขภาพ และ วิเคราะห์ความสัมพันธ์เชิงโครงสร้างที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมสุขภาพของ ผู้สูงอายุ  รูปแบบการวิจัยผสานวิธี ประกอบด้วย การวิจัยเชิงคุณภาพเก็บข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลสำคัญเป็นผู้สูงอายุที่มีสุขภาพแข็งแรง จำนวน 12 คน ด้วยการสนทนากลุ่ม และสัมภาษณ์เชิงลึก ร่วมกับการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม  และการวิจัยเชิงปริมาณ เก็บข้อมูลจากการสุ่มกลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุอายุระหว่าง 60-79ปี  ด้วยวิธีการสุ่มแบบหลายขั้นตอน จำนวน 400 คน เครื่องมือที่ใช้คือ แบบสัมภาษณ์   เก็บรวบรวมข้อมูล ระหว่างเดือน พฤษภาคม ถึง กันยายน 2565 วิเคราะห์ข้อมูลด้วย วิเคราะห์เนื้อหา  สถิติเชิงพรรณนา และ เชิงวิเคราะห์ ด้วยสมการเชิงโครงสร้าง ผลการศึกษา พบว่า 1)ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ พฤติกรรมสุขภาพดีทุกวันการบริโภคอาหาร การออกกำลังกาย การดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่ สามารถประยุกต์และประเมินผลทักษะความรอบรู้ยกระดับสุขภาพตนเอง 2)ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางบวกกับพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ได้แก่ ความรอบรู้(0.39) ความเชื่อและ ทัศนคติ(0.26) การได้รับสื่อ(0.21) จำนวนปีที่ศึกษา(0.14) สถานภาพสมรส(0.12) ความรู้เรื่องโรค(0.10) รายได้ (0.09) ประวัติสุขภาพ(0.09) และความสัมพันธ์ทางลบคือ เขตที่อยู่อาศัย(-0.13) ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ (p-value< 0.05  0.01  0.001) 3) รูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุต่อพฤติกรรมสุขภาพผู้สูงอายุพบว่า ความรอบรู้ ส่งผลทางตรง ร้อยละ 58.0 และ ความรู้ ความเชื่อและทัศนคติและความรอบรู้ส่งผลทางอ้อมร้อยละ 26.0 ตามลำดับ ภาพรวมสามารถอธิบายรูปแบบความสัมพันธ์เชิงสาเหตุได้ร้อยละ 33.0 โมเดลมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ที่ c² = 45.757,            P = 0.055 DF =32, CMIN/DF = 1.430, RMR = 0.167, GFI = 0.980 ,AGFI = 0.960 , RMSEA = 0.033  หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ควรนำผลที่ได้จากการวิจัยมาพัฒนารูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ด้วยการจัดลำดับความสำคัญการดำเนินงานตามปัจจัยจากการศึกษาครั้งนี้