การติดตามผลการใส่ฟันเทียมทั้งปากของผู้สูงอายุ ในโครงการฟันเทียมพระราชทานโรงพยาบาลหนองหญ้าไซ จังหวัดสุพรรณบุรี : 3-5 ปี ภายหลังการรักษา
คำสำคัญ:
ฟันเทียมทั้งปาก, คุณภาพฟันเทียม, คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปาก, ผู้สูงอายุ, โครงการฟันเทียมพระราชทานบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวางนี้ เพื่อประเมินคุณภาพฟันเทียมทั้งปาก คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปาก และวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทั้งสอง ในผู้สูงอายุ 73 คน (อายุเฉลี่ย 71.38 ± 7.89 ปี) ที่ใส่ฟันเทียมจากโครงการฟันเทียมพระราชทานระยะเวลา 3-5 ปี เครื่องมือที่ใช้เก็บข้อมูลประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์ข้อมูลทั่วไป แบบประเมินคุณภาพฟันเทียม และแบบวัดคุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปาก (OIDP) โดยวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบไคสแควร์ และ การทดสอบของฟิชเชอร์ ผลการศึกษาพบว่า ปัญหาคุณภาพฟันเทียมที่พบบ่อยที่สุดคือ การยึดอยู่ (ร้อยละ 45.2) ความเสถียร (ร้อยละ 34.2) และการสบฟัน (ร้อยละ 31.5) ด้านคุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปาก พบว่าร้อยละ 53.4 ได้รับผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตอย่างน้อยหนึ่งด้าน โดยการกินอาหารเป็นกิจกรรมที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด (ร้อยละ 41.1) อย่างไรก็ตาม ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ยังมีคุณภาพชีวิตในระดับดีมาก (ร้อยละ 46.6) และดี (ร้อยละ 31.5) ทั้งนี้ คุณภาพฟันเทียมด้านการยึดอยู่ ความเสถียร ความสูงของฟันเทียมและการออกเสียง และการสบฟัน มีความสัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ซึ่งชี้ให้เห็นว่าการติดตามเพื่อประเมินและแก้ไขปัญหาฟันเทียมอย่างสม่ำเสมอมีความจำเป็นอย่างยิ่งต่อการคงไว้ซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุ
เอกสารอ้างอิง
จุฑารัตน์ หาญอาษา. (2567). คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากและปัจจัยที่เกี่ยวข้องที่มีความสัมพันธ์ต่อการใช้งานฟันเทียมของผู้สูงอายุที่เข้ารับบริการของกลุ่มงานทันตกรรม โรงพยาบาลร่องคำ จังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 17(1), 142–154. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RDHSJ/article/view/266318/182523
ณฤดี ลิ้มปวงทิพย์. (2560). คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากของผู้ที่ใช้ฟันเทียมทั้งปากและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง. วารสารทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 40(2), 185–196. https://www.jdat.org/data/upload/file-106-20220301111618.pdf
ดวงพร ศิริเทพมนตรี. (2552). คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ หลังใส่ฟันเทียมพระราชทาน. วชิรเวชสาร, 52(1), 39–47. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/VMED /article/download/329/268/546
ดารกา เศรษฐวานิช. (2564). การดูแลฟันเทียมชนิดถอดได้. วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน, 7(1), 1–15. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ajcph/article/view/248008
ธิวาพร มงคลแดง. (2565). การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบของปัจจัยด้านคุณภาพฟันเทียมที่มีความสัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปาก ในผู้สูงอายุที่ใส่ฟันเทียมทั้งปากถอดได้ฐานพลาสติก [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่]. CMU Intellectual Repository. https://cmudc.library.cmu.ac.th/frontend/Info/item/dc:163646
นภาพร ศรีบุญเรือง. (2559). การศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการใช้ฟันเทียมพระราชทาน และคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ภายใต้โครงการฟันเทียมพระราชทาน อำเภอเมือง ลำปาง [การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]. TU Digital Collections. https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2016/TU_2016_5717035199_4349_3904.pdf
บังอร กล่ำสุวรรณ, & ปิยะนุช เอกก้านตรง. (ม.ป.ป.). ความพึงพอใจของผู้สูงอายุต่อโครงการฟันเทียมพระราชทาน เขตตรวจราชการสาธารณสุขที่ 10 และ 12. ศูนย์อนามัยที่ 6. http://203.157.71
.148/Information/center/reserch-52/11_2552.pdf
บุญเอื้อ ยงวานิชากร, & ปิยะดา ประเสริฐสม. (2554). ความสัมพันธ์ของปัจจัยสุขภาพต่อคุณภาพชีวิต ผู้สูงอายุ. วิทยาสารทันตสาธารณสุข, 16(1), 57–73. https://ppdental.anamai.moph.go.th/
elderly/academic/abs28.pdf
ปณิธาน สนพะเนา. (2562). วิธีการดูแลสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุ. วารสารวิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา, 5(1), 4–12. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/journalkorat/article/view/247516
ปรางค์กมล ภู่อารีย์. (2559). คุณภาพชีวิตด้านสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุที่มารับบริการใส่ฟันปลอมถอดได้ฐานอะคริลิก โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร [การศึกษาค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. https://ir.stou.ac.th/bitstream/ 123456789/12851/1/fulltext_154874.pdf
ปิยอนงค์ วรรณขาว. (2566). การเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากและในมิติสุขภาพในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาทางทันตกรรมประดิษฐ์ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]. Chula Digital Collections. https://doi.org/10.58837/CHULA.THE.2023. 562
พจมาน ศรีนวรัตน์, & เพ็ญประภา ฤชุวรารักษ์. (2540). การติดตามผลการรักษาผู้ป่วยใส่ฟันปลอมทั้งปาก: 3-5 ปี ภายหลังการรักษา. วิทยาสารทันตแพทยศาสตร์มหิดล, 17, 61–68.
แพร จิตตินันทน์, กันทิมา อัศวภากร, ศรัญญา จิรธนานันท์, พินธสา เชี่ยววานิช, สุธิดา สกุลณี, & ดุลยรัตน์ โถวประเสริฐ. (2567). ประเมินผลโครงการฟันเทียมพระราชทานจังหวัดนนทบุรี พ.ศ. 2558 - 2562. วารสารทันตสาธารณสุข, 29(1), 112–129. https://doi.nrct.go.th/admin/doc /doc_659404.pdf
พิมพ์วิภา เศรษฐวรพันธุ์, ทรงชัย ฐิตโสมกุล, & ไพฑูรย์ ดาวสดใส. (2557). คุณภาพชีวิตในมิติสุขภาพช่องปากของผู้สูงอายุที่ใส่ฟันเทียมทั้งปาก และความสัมพันธ์กับคุณภาพฟันเทียมและประสิทธิภาพการบดเคี้ยวที่ประเมินด้วยดัชนี OHIP-EDENT ในรูปแบบภาษาไทย. วิทยาสารทันตแพทยศาสตร์, 64(1), 26–46. https://ppdental.anamai.moph.go.th/elderly/academic /full123.pdf
รัชนีวรรณ ภูมิสะอาด, & วรยา มณีลังกา. (2564). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความพึงพอใจของผู้สูงอายุที่มารับบริการทำฟันเทียม ณ โรงพยาบาลซำสูง อำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น. วารสารทันตาภิบาล, 32(1), 89–102. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/TDNJ/article/view/ 248760
ศิริพร ศรีบัวทอง. (2558). การติดตามผลการใช้งานฟันเทียมเมื่อเวลา 5 ปี ในโครงการฟันเทียมพระราชทาน: กรณีศึกษาในผู้สูงอายุ โรงพยาบาลนครปฐม. วารสารแพทย์เขต 4-5, 34(1), 80–91. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/reg45/article/view/119542/91400
สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2567). รายงานผลการดำเนินงานใส่ฟันเทียมโครงการฟันเทียมพระราชทานปี 2548-2566. https://ppdental.anamai.moph.go.th /elderly/formcheckpatient65.php
สำนักงานทันตสาธารณสุข กรมอนามัย. (2567). รายงานผลการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากแห่งชาติ ครั้งที่ 9 ประเทศไทย พ.ศ. 2566. สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
สุปราณี ดาโลดม, นนทลี วีรชัย, วรางคณา เวชวิธี, & สุธา เจียรมณีโชติชัย. (2551). การประเมินผลโครงการฟันเทียมพระราชทานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 5 ธันวาคม 2550. วิทยาสารทันตสาธารณสุข, 13(2), 70–83. https://ppdental.anamai.moph.go.th/elderly/english/pdf/article0701.pdf
อนงค์ ผุดผ่อง. (2557). ผลกระทบของสภาวะช่องปากต่อคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ อำเภอคอนสาร ชัยภูมิ. ชัยภูมิเวชสาร, 34(2), 49–55. https://thaidj.org/index.php/CMJ/article/view /7395/6785
อุศิรา กลัดจำนงค์. (2565). ผลการรักษาฟื้นฟูสุขภาพช่องปากในผู้สูงอายุไร้ฟันด้วยการใส่ฟันเทียมทั้งปาก. วารสารโรงพยาบาลสิงห์บุรี, 31(2), 180–192. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/ shj/article/view/259675/176161
Adulyanon, S., Vourapukjaru, J., & Sheiham, A. (1996). Oral impacts affecting daily performance in a low dental disease Thai population. Community Dentistry and Oral Epidemiology, 24(6), 385–389. https://doi.org/10.1111/j.1600-0528.1996. tb00884.x
Adulyanon, S., & Sheiham, A. (1997). Oral impacts on daily performances. In G. D. Slade (Ed.), Measuring oral health and quality of life (pp. 151–160). University of North Carolina, Dental Ecology.
Ahmed, A. R., Bashir, A., Waqas, M., Darvesh, S. A., Das, G., Alanesi, W. A., & Chaturvedi, S. (2025). Assessment of residual ridge resorption in mandible of edentulous patients. Clinical, Cosmetic and Investigational Dentistry, 17, 277–284. https://doi.org/10.2147/CCIDE.S516058
Al-Rafee, M. A. (2020). The epidemiology of edentulism and the associated factors: A literature review. Journal of Family Medicine and Primary Care, 9(4), 1841–1843. https://doi.org/10.4103/jfmpc.jfmpc_1181_19
Alves, A. C., Cavalcanti, R. V. A., Calderon, P. S., Pernambuco, L., & Alchieri, J. C. (2018). Quality of life related to complete denture. Acta Odontológica Latinoamericana, 31(2), 91–96. https://actaodontologicalat.com/wp-content/uploads/2018/10/ aol_2018_31_2_91.pdf
Araújo, M. M. C., Martins, M. R., Soares, A. R. S., Carvalho, L. R. A., Gomes, V. E., Ferreira, E. F., Cota, L. O. M., Senna, M. I. B., & Ferreira, R. C. (2018). Relationship between quality of complete dentures and user satisfaction at 1 and 5 years postinsertion. The International Journal of Prosthodontics, 31(3), 271–279. https://doi.org/ 10.11607/ijp.5477
Daniel, W. W., & Cross, C. L. (2013). Biostatistics: A foundation for analysis in the health sciences (10th ed.). John Wiley & Sons.
El Maroush, M. A., Benhamida, S. A., Elgendy, A. A., & Elsaltani, M. H. (2019). Residual ridge resorption, the effect on prosthodontics management of edentulous patient: An article review. International Journal of Scientific Research and Management, 7(09), MP-2019-260-267. https://ijsrm.net/index.php/ijsrm/article/view/2366/1908
Limpuangthip, N., Somkotra, T., & Arksornnukit, M. (2019). Impacts of Denture Retention and Stability on Oral Health-Related Quality of Life, General Health, and Happiness in Elderly Thais. Current Gerontology and Geriatrics Research, 2019, 3830267. https://doi.org/10.1155/2019/3830267
Sivakumar, I., Sajjan, S., Ramaraju, A. V., & Rao, B. (2015). Changes in oral health-related quality of life in elderly edentulous patients after complete denture therapy and possible role of their initial expectation: A follow-up study. Journal of Prosthodontics, 24(6), 452–456. https://doi.org/10.1111/jopr.12238
Srisilapanan, P., & Sheiham, A. (2001). The prevalence of dental impacts on daily performances in older people in Northern Thailand. Gerodontology, 18(2), 102–108. https://doi.org/10.1111/j.1741-2358.2001.00102.x
Tariq, S., Shoaib, A., Chaudhary, F. A., Habib, S. R., & Javed, M. Q. (2024). Impact of complete dentures treatment on oral health-related quality of life (OHRQoL) in edentulous patients: A descriptive case series study. Pakistan Journal of Medical Sciences, 40(9), 2130–2135. https://doi.org/10.12669/pjms.40.9.9402
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดสุพรรณบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารศาสตร์สาธารณสุขและนวัตกรรม ที่เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน บรรณาธิการ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย
2. บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารศาสตร์สาธารณสุขและนวัตกรรม
