ปัจจัยส่วนบุคคลและแรงสนับสนุนทางสังคม ที่มีผลต่อการปฏิบัติงานป้องกันโรคไข้เลือดออกของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดบึงกาฬ

ผู้แต่ง

  • หนึ่งบุรุษ ค่อมบุสดี นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลคำแก้ว จังหวัดบึงกาฬ
  • ทิวาภรณ์ ค่อมบุสดี อาจารย์ วิทยาลัยการสาธารณสุขสิรินธร จังหวัดขอนแก่น, คณะสาธารณสุขศาสตร์และสหเวชศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก

คำสำคัญ:

โรคไข้เลือดออก, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน, ปัจจัยส่วนบุคคล, แรงสนับสนุนทางสังคม

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยส่วนบุคคลและแรงสนับสนุนทางสังคม ที่มีผลต่อการปฏิบัติงานป้องกันโรคไข้เลือดออกของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดบึงกาฬ กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จำนวน 421 คน คัดเลือกโดยการสุ่มตัวอย่างแบบง่าย โดยการจับฉลากรายชื่อ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามประกอบด้วย 3 ส่วน ส่วนที่ 1 ปัจจัยส่วนบุคคล ส่วนที่ 2 ปัจจัยแรงสนับสนุนทางสังคม ส่วนที่ 3 การป้องกันโรคไข้เลือดออก ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ 3 คน หาค่าดัชนีความสอดคล้องมีค่าเท่ากับ 0.67 -1.00 นำไปทดลองใช้วิเคราะห์หาความเชื่อมั่นได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค ประกอบด้วย การได้รับข้อมูลข่าวสารเท่ากับ 0.760 ด้านการเข้าร่วมรณรงค์ป้องกันเท่ากับ 0.766 การได้รับการยกย่องชื่นชม เท่ากับ 0.759 การปฏิบัติงานป้องกันโรคไข้เลือดออก เท่ากับ 0.765 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา และการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบการถดถอยทีละขั้นตอน กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05

 ผลการวิจัยพบว่า อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านมีการปฏิบัติงานป้องกันโรคไข้เลือดออกอยู่ในระดับสูง (M=3.98, SD=0.54) พยากรณ์โดยพิจารณาจากค่าสัมประสิทธิ์ถดถอย พบว่าตัวแปรที่พยากรณ์การป้องกันโรคไข้เลือดออกของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ได้แก่ ปัจจัยส่วนบุคคล การดำรงตำแหน่งอื่นๆ ในชุมชนและสถานภาพสมรส (B =-0.155, b=-0.155, B=0.071, b=0 .071, 95% CI=0.260- 0.395) และแรงสนับสนุนทางสังคมด้านการได้รับข้อมูลข่าวสาร การจัดกิจกรรมรณรงค์การป้องกันโรคไข้เลือดออก (B=0.327, b=0.227, 95% CI=0.125- 0.395, B=0.225, b=0.327, 95% CI=0.260- 0.395) มีผลต่อการปฏิบัติงานการป้องกันโรคไข้เลือดออกของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05

ผลวิจัยครั้งนี้นำมาใช้วางมาตรการการป้องกัน การควบคุมและลดอุบัติการณ์การเกิดโรคไข้เลือดออกในพื้นที่อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดบึงกาฬต่อไป

เอกสารอ้างอิง

กนกวรรณ ปัญญะ. (2560). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้เลือดออกของ ประชาชนพื้นที่รับผิดชอบ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านห้วยก้านเหลือง ตำบลปากคาด อำเภอ ปากคาด จังหวัดบึงกาฬ (รายงานการวิจัย). สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดบึงกาฬ.

กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2564, 27 ธันวาคม). คู่มือสำหรับเจ้าหน้าที่หลักสูตรฝึกอบรมสมาร์ท อสม. และอสม. หมอประจำบ้าน. กระทรวงสาธารณสุข. https://hss.moph.go.th/HssDepartment/

กองโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. (2564). แนวทางการดำเนินงานเฝ้าระวัง ป้องกัน ควบคุมโรคติดต่อนำโดยยุงลาย สำหรับเจ้าหน้าที่สาธารณสุข. อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.

กองโรคติดต่อนำโดยแมลง กรมควบคุมโรค. (2565, 27 ธันวาคม). สถานการณ์โรคไข้เลือดออก ปี 2565. กระทรวงสาธารณสุข. https://ddc.moph.go.th/dvb/

จันทิมา เหล็กไหล และศันสนีย์ เมฆรุ่งเรืองวงศ์. (2564). ปัจจัยที่ส่งผลต่อบทบาทหน้าที่ในการมีส่วนร่วมของอาสาสมัครสาธารณสุข ประจำหมู่บ้านในการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก. วารสารการพยาบาลสาธารณสุข, 30(3), 132–144.

ณัฐยา สุนัติ, เอมอัชฌา วัฒนบุรานนท์, ยุวดี รอดจากภัย, และวัลลภ ใจดี. (2564). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของประชาชนในอำเภอเกาะช้าง จังหวัดตราด. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพา, 16(2), 53-67.

ทรงศักดิ์ ภูศรีอ่อน. (2552). การประยุกต์ใช้ SPSS วิเคราะห์ข้อมูลงานวิจัย. มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.

นภารัตน์ อู่เงิน และปราโมทย์ วงศ์สวัสดิ์. (2564). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้เลือดออกของหัวหน้าครัวเรือนกลุ่มชาติพันธุ์ ตำบลป่ากลาง อำเภอปัว จังหวัดน่าน [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต ไม่ได้ตีพิมพ์]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.

วิภาวดี วุฒิเดช, พัฒนาวดี พัฒนถาบุตร, และณรงศักดิ์ หนูสอน. (2564). ปัจจัยที่มีผลต่อการปฏิบัติตามบทบาทการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก ของอาสาสมัครสาธารณสุข ในพื้นที่ระบาดซ้ำซาก อำเภอเมือง จังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารควบคุมโรค, 47 (ฉบับเพิ่มเติม), 804-814.

สุจิตรา สุคนธมัต, ณัฐวดี จันคำ, ภัทรวริน สามารถ, และสุกัญญา แซ่หลิม. (2565). ความรู้ และพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้เลือดออกของประชาชนในหมู่บ้านบ่อดินสอพอง ตำบลสร่างโศก อำเภอบ้านหมอ จังหวัดสระบุรี. การประชุมหาดใหญ่วิชาการระดับชาติและนานาชาติครั้งที่ 13 (น.775-790). มหาวิทยาลัยหาดใหญ่.

สุรพล สิริปิยานนท์. (2563). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) อำเภอวชิรบารมี จังหวัดพิจิตร. วารสารวิชาการสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม, 4(8), 85-102.

เสฐียรโกเศศ. (2531). ประเพณีเนื่องในการแต่งงานบ่าวสาว. แม่คําผาง.

สำนักงานควบคุมป้องกันโรคที่ 8 อุดรธานี. (2565, 20 ธันวาคม). สถานการณ์โรคไข้เลือดออก ปี 2565. กระทรวงสาธารณสุข. https://ddc.moph.go.th/odpc8/

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดบึงกาฬ. (2565). สถานการณ์โรคไข้เลือดออกจังหวัดบึงกาฬ. [เอกสารอัดสำเนา], บึงกาฬการพิมพ์.

สำนักงานสาธารณสุขอำเภอโซ่พิสัย. (2565). สถานการณ์โรคไข้เลือดออก อำเภอโซ่พิสัย จังหวัดบึงกาฬ. [เอกสารอัดสำเนา], บึงกาฬการพิมพ์.

อมลรดา รงค์ทอง และ สุพัฒนา คำสอน. (2562). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในการป้องกันและ ควบคุมโรคไข้เลือดออกของประชาชน อำเภอหนองฉาง จังหวัดอุทัยธานี. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชียฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 13(1), 147-158.

Best, John W. (1977). Research in education (3rd ed). Prentice Hall, Inc.

Conbach, L Joseph. (1984). Essential of psychology and education. Mc-Graw Hill.

Daniel, W.W. (1995). Biostatistics: A foundation for analysis in the health sciences. Wiley & Sons.

Kasl, S.V. & Cobb, (1966). Health behavior, illness behavior. Archives Environmental Health, 12, 246-261.

Kombusadee N. & Cumrae N. (2020). Development of dengue fever prevention paradigm in people of Kham Kaew Sub-Distric, Sophisai Distric, Buengkan Province, Thailand. Journal Pendidikan IPA Indonesia, 9(4), 532-539.

Najma, J. A., Ambreen C.Z., H.Zeeshan, I. B.,Mirza, A. B., Rana, J.A., Yousef, K. & Aamer, I. (2022). Risk factors of dengue fever in Urban Areas of Rawalpindi District in Pakistan During 2017: A case control study. JMIR Public Health and Surveill, 8(1), e27270. https://doi.org/10.2196/27270

Maíra, A., Vizda A., Konstantin B., B., Carlo D. S., Estadilla,B. V. G., Damián K., Bob W., K., Akhil K. S., Vanessa S. & Nico S. (2022). Mathematical models for dengue fever epidemiology: A 10-year systematic review. Phys Life Rev, 40, 65–92. https://doi.org/10.1016/j.plrev.2022.02.001

World Health Organization. (2023). Dengue and severe dengue. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers

World Health Organization. (2011). World Health Statistics 2011. World Health Organization.

World Health Organization. (2023). World Health Statistics 2023. World Health Organization.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-03-20

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย