ปัจจัยคัดสรรที่สัมพันธ์กับการยอมรับความตายของผู้ที่เป็นไตระยะสุดท้าย

จันจิรา เพ็ญ; สุรีพร ธนศิลป์

ผู้แต่ง

จันจิรา เพ็ญ คณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
สุรีพร ธนศิลป์ คณะพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การยอมรับความตาย, ผู้ที่เป็นไตระยะสุดท้าย, ความเชื่อทางศาสนาพุทธเกี่ยวกับความตาย

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่าง อายุ ชนิดการรักษา ความวิตกกังวลเกี่ยวกับความตาย ความเชื่อทางศาสนาพุทธเกี่ยวกับความตาย ภาระที่ค้างคา และการรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเองกับการยอมรับความตายของผู้ที่เป็นโรคไตระยะสุดท้าย

รูปแบบการวิจัย: การวิจัยเชิงบรรยายหาความสัมพันธ์

วิธีดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าป่วยเป็นโรคไตระยะสุดท้าย ที่เข้ามารับบริการ ณ ศูนย์โรคไตและหน่วยไตเทียมคณะแพทยศาสตร์วชิรพยาบาลมหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช และหน่วยไตเทียม มูลนิธิโรคไตแห่งประเทศไทย จำนวน 125 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล การยอมรับความตายวิถีพุทธ ความวิตกกังวลเกี่ยวกับความตาย ความเชื่อทางศาสนาเกี่ยวกับความตาย ภาระที่ค้างคา และการรับรู้ในความสามารถของตนเอง มีค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาคเท่ากับ .85, .87, .80, .73, และ .74 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติเชิงบรรยายและค่าสัมประสิทธ์ของเพียร์สัน

ผลการศึกษา: ผู้ที่เป็นโรคไตระยะสุดท้ายมีการยอมรับความตายในระดับสูง (Mean = 39.20, SD = 5.16) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับสูงกับการยอมรับความตายของผู้ที่โรคเป็นไตระยะสุดท้าย ได้แก่ อายุ ความเชื่อทางศาสนาพุทธเกี่ยวกับความตาย (r = .74 , r =.77, p<.05) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับปานกลาง ได้แก่ การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเอง (r =.65, p<.05) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางลบในระดับสูง ได้แก่ ความวิตกกังวลเกี่ยวกับความตาย (r = -.78, p<.05) ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ทางลบในระดับปานกลาง ได้แก่ ภาระที่ค้างคา (r = -.66, p<.05) และชนิดการรักษาไม่มีความสัมพันธ์กับการยอมรับความตาย

สรุป: การยอมรับความตายของผู้ที่เป็นโรคไตระยะสุดท้ายมีความสัมพันธ์กับหลายปัจจัย ดังนั้นควรนำปัจจัยดังกล่าว โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเชื่อทางศาสนาพุทธเกี่ยวกับความตาย ไปใช้เป็นฐานข้อมูลในการสร้างโปรแกรมการวางแผนการพยาบาลเพื่อส่งเสริมการตายดีในผู้ป่วยกลุ่มนี้ต่อไป

เอกสารอ้างอิง

The Nephrology Society of Thailand. Clinical practice guidelines for hemodialysis. Bangkok: Text and Journal Publication Co., Ltd; 2022.

Satirapoj B, Tantiyavarong P, Chuasuwan A, Lumpaopong A, Limbutara K, Kiattilunthorn K, et al. Thailand Renal Replacement Therapy Registry 2023: Epidemiology and Trends in Incident Dialysis Patients. J Nephrol Soc Thailand [Internet]. 2025 Apr 4 [cited 2025 Dec 3]; 29(2): [about 14 p.]. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JNST/article/view/277563/187384

Fresenius Medical Care. 2018 annual medical report going further, faster: Translating science into practice [Internet]. Waltham (MA): Fresenius Medical Care North America; 2018 [cited 2025 Dec 7]. Available from: newsroom.fmcna.com.

Department of Disease Control, Non-Communicable Disease Division. Epidemiology and review of chronic kidney disease prevention measures. Bangkok: Population-Level Policy Development Group; 2022.

Arkhayakorn L. Acceptance of death. Chulalongkorn Med J. 2018; 62(5): 761–72. (In Thai)

Pagels AA, Söderquist BK, Heiwe S. Differences in illness representations in patients with chronic kidney disease. J Ren Care. 2015; 41(3): 146-55.

Muksiritipanun B, Pongsathornwiboon K, Suwith B, Chansuwan A, Wongrosatrai Y. Spiritual well-being and essential needs in end-stage renal disease patients at Vajira Hospital, Navamindradhiraj University. Songklanagarind J Nurs. 2018;38(1):63-76.

Yanin N, Tipaporn W, Jiraporn T. Illness representation and end-of-life coping in patients with end-stage renal disease. Nurs J CMU. 2022 Jul-Sep; 49(3): 95-108. (In Thai)

Molzahn A, Sheilds L, Bruce A, Stajduhar KI, Makaroff KS, Beuthin R, et al. Perceptions regarding death and dying of individuals with chronic kidney disease. Nephrol Nurs J. 2012; 39(3): 197.

Krapho M, Chimluang C. Factors related to death acceptance in patients with advanced cancer [master’s thesis]. Bangkok: Faculty of Nursing, Chulalongkorn University; 2018.

Yimniam A. Factors related to death preparation behaviors among elderly end-stage chronic kidney disease patients in Chachoengsao Province [master’s thesis]. Chonburi: Burapha University; 2023.

Kübler-Ross E. On death and dying: what the dying have to teach doctors, nurses, clergy and their own families. New York: Simon & Schuster; 1997

Phudibut K, Khamsa S,Oradee O. The survival rate of end-stage renal disease patients receiving renal replacement therapy at Yang Talat Hospital, Kalasin Province. Srinagarind Med J. 2022;37 (1): 49-55

Akkayagom L, Suwannapong K, Long NH, Chimluang J, Upasen R, et al. Development and psychometric testing of the Buddhist Death Acceptance Scale. Pac Rim Int J Nurs Res. 2020; 24(4).

RungsKosai S, Pipatvanitcha N, Paokanha R. Factors related to preparation behaviors for facing terminal illness and death among elderly in the elderly club of Pattani Province. Songklanagarind J Nurs. 2013; 33(1): 43-56.

Sukmak W, Sirisuntorn A, Meena P. Reliability of the self-efficacy perception questionnaire. J Psychiatr Assoc Thailand. 2002; 47(1): 36.

DeVellis RF. Scale development: theory and applications. 3rd ed. Thousand Oaks (CA): Sage publications; 2012.

Kübler-Ross E. On death and dying. New York: Macmillan; 1969

Chan CK, Yau MK. Death preparation among the ethnic Chinese well-elderly in Singapore: an exploratory study. Omega J Death Dying. 2009; 60(3): 225-39.

Supawadee W. Factors affecting advance directives for the right to a peaceful death at the end of life in the elderly. [master’s thesis]. Bangkok: Kasetsart University; 2003.

Department of Medical Services, Ministry of Public Health. Manual of palliative and end-of-life care (for medical personnel).Nonthaburi: Department of Medical Services; 2020

Bandura A. Self-efficacy: the exercise of control. New York: Worth Publishers; 1997.

Buranarat W. Perspectives on terminal illness and death of patients with severe diseases under palliative care [master’s thesis]. Bangkok: Chulalongkorn University; 2013.

Vichaisak W, Lueboonthavatchai P, Avihingsanon Y. Comparative study of quality of life between end-stage renal disease patients undergoing hemodialysis or peritoneal dialysisand those who underwent kidney transplantation at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chulalongkorn Med J. 2018; 62(1): 89-105.

Sayin A, Mutluay R, Sindel S. Quality of life in hemodialysis, peritoneal dialysis, and transplantation patients. Transplant Proc. 2007; 39(10): 3047-53.

Phetkham M, Phetkham L, Intholo S. [Comparison of quality of life between end-stage renal disease patients treated with peritoneal dialysis and hemodialysis at Somdejphrajaoyuparaj Sawangdaendin Hospital]. Journal of Nursing and Health Care. 2020; 38(1): 137-46.