การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างศักยภาพศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการพัฒนาระบบ การเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยด้วยกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาและพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างศักยภาพของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการพัฒนาระบบการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านนายอ   ตำบลนางาม อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม

แบบแผนงานวิจัย: การวิจัยเชิงปฏิบัติการ

วิธีดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง  คือ ครูพี่เลี้ยงและผู้ปกครองเด็ก เครื่องมือที่ใช้คือ แบบสัมภาษณ์ แบบวัดความรู้และทักษะด้านปฏิบัติการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กของ              ครูพี่เลี้ยงและผู้ปกครองเด็กในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม  การสังเกต วิเคราะห์ข้อมูลโดย ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบค่าที และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย: 1. รูปแบบการเสริมสร้างศักยภาพของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการพัฒนาระบบการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กที่พัฒนาขึ้น พบว่า กระบวนการพัฒนาผลักดันให้เกิดรูปแบบใช้กลยุทธ์หลัก 3 ข้อ  คือ 1) การพัฒนาศักยภาพ 2) การมีส่วนร่วม 3) การเสริมแรงทางบวก เพื่อให้ผู้มีส่วนร่วมแต่ละฝ่ายมีบทบาทสำคัญในการดำเนินงานที่ผลักดันให้เกิดระบบการส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยของศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก

1. ผลลัพธ์ของการนำกลยุทธ์ทั้ง 3 ข้อ ไปใช้ทำให้เด็กปฐมวัยได้รับการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการอย่างครอบคลุม มีการกำกับ ติดตาม ปรับปรุงแก้ไขอย่างต่อเนื่อง ทำให้ครูพี่เลี้ยงและผู้ปกครองมีความรู้และความเข้าใจในการเฝ้าระวังและสามารถปฏิบัติการประเมินและส่งเสริมพัฒนาการเด็กได้เพิ่มขึ้น โดยพบว่า ครูพี่เลี้ยงและผู้ปกครอง มีความรู้เพิ่มขึ้นอยู่อยู่ในระดับสูง ร้อยละ 24.17 ระดับปานกลาง ร้อยละ 48.27 และระดับต่ำ ร้อยละ 27.59  ตามลำดับและ ส่วนทักษะการประเมินพัฒนาการเด็กพบว่า อยู่ในระดับสูง ร้อยละ 41.38 และระดับปานกลาง ร้อยละ 58.62  ตามลำดับเมื่อเปรียบเทียบค่าคะแนนเฉลี่ยของความรู้ภายหลังการพัฒนา พบว่ามีค่าคะแนนเฉลี่ยความรู้สูงขึ้นกว่าก่อนการพัฒนา ( =12.60 S.D.=2.53) และคะแนนเฉลี่ยของทักษะปฏิบัติการประเมินและส่งเสริมพัฒนาการเด็กก็มีคะแนนเฉลี่ยสูงขึ้นกว่าก่อนการพัฒนา          (=14.71 S.D.=2.54) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05)  จนส่งผลให้เด็กมีพัฒนาการสมวัยเพิ่มขึ้นกว่าก่อนการพัฒนารูปแบบ ถึงร้อยละ 96.30 และได้รับการติดตามช่วยเหลือ ร้อยละ 100

สรุป: การศึกษาสะท้อนให้เห็นว่า ปัจจัยแห่งความสำเร็จในการพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างศักยภาพของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในการพัฒนาระบบการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านนายอ   ตำบลนางาม อำเภอเรณูนคร จังหวัดนครพนม เกิดจากการให้ความสำคัญในการพัฒนาคนให้มีความรู้ที่ถูกต้องเพื่อนำไปสู่การมีพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพที่ดี การให้โอกาสทุกฝ่ายได้มีส่วนร่วมในการพัฒนาและใช้การเสริมแรงทางบวกเพื่อสร้างพลังให้เกิดการผลักดันให้เกิดรูปแบบอย่างเป็นรูปธรรมและเหมาะสมกับบริบทจนส่งผลให้มีการเปลี่ยนแปลงของพัฒนาการเด็กไปในทิศทางที่ดีขึ้น