สาเหตุและมุมมองการตั้งครรภ์ซ้ำของมารดาวัยรุ่น: การทบทวนวิจัยเชิงคุณภาพอย่างเป็นระบบในบริบทประเทศไทย
คำสำคัญ:
การตั้งครรภ์ซ้ำ, มารดาวัยรุ่น , การทบทวนอย่างเป็นระบบบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการทบทวนอย่างเป็นระบบ เพื่อศึกษาสาเหตุและมุมมองการตั้งครรภ์ซ้ำของมารดาวัยรุ่น โดยสืบค้นงานวิจัยจากฐานข้อมูล CINAHL, EBSCOhost, PubMed, ScienceDirect ฐานข้อมูลวิทยานิพนธ์ของ University of Hull ฐานข้อมูล ThaiLIS ฐานข้อมูลของศูนย์ข้อมูลการวิจัย Digital วช. และฐานข้อมูล ThaiJO กลุ่มตัวอย่างเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพที่ศึกษาเกี่ยวกับสาเหตุและมุมมองการตั้งครรภ์ซ้ำของมารดาวัยรุ่นในบริบทประเทศไทย ที่ตีพิมพ์ในช่วงปี พ.ศ. 2556–2566 ทั้งในวารสารภาษาไทยและภาษาอังกฤษ จำนวน 8 เรื่อง เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย แบบประเมินคุณภาพงานวิจัยเชิงคุณภาพ และแบบบันทึกการสกัดข้อมูลสำหรับงานวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้วิธีการทบทวนอย่างเป็นระบบ ของสถาบันโจแอนนาบริกส์ ในช่วงเดือนมิถุนายนถึงเดือนตุลาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ และวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัยพบว่า จากการสืบค้นงานวิจัยตามคำค้นที่กำหนด พบงานวิจัยจำนวน 30 เรื่อง โดยมีงานวิจัยจำนวน 8 เรื่อง ที่ผ่านเกณฑ์การคัดเลือกและการประเมินคุณภาพงานวิจัย พบว่า สาเหตุการตั้งครรภ์ซ้ำมาจาก 1) มารดาวัยรุ่นและสามีขาดความตระหนักเกี่ยวกับโอกาสในการตั้งครรภ์ซ้ำ 2) มารดาวัยรุ่นและสามีขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการคุมกำเนิดแต่ละวิธี 3) การได้รับคำแนะนำเกี่ยวกับการคุมกำเนิดไม่ครอบคลุม โดยเฉพาะวิธีคุมกำเนิดที่เหมาะสมกับวัยรุ่น และการให้คำแนะนำที่ไม่เฉพาะเจาะจงเป็นรายบุคคล 4) มารดาวัยรุ่นไม่ได้รับบริการคุมกำเนิดก่อนจำหน่ายออกจากโรงพยาบาล 5) มารดาวัยรุ่นมีประสบการณ์เกี่ยวกับผลข้างเคียงจากการคุมกำเนิด จึงหยุดคุมกำเนิด 6) มารดาวัยรุ่นและครอบครัวไม่รับรู้ถึงผลกระทบของการตั้งครรภ์ซ้ำ 7) เป็นความต้องการของสามีและครอบครัว และ 8) ประเพณี วัฒนธรรม และความเชื่อของมารดาวัยรุ่นและครอบครัว สำหรับมุมมองการตั้งครรภ์ซ้ำของมารดาวัยรุ่น พบว่า 1) อายุยังน้อย ไม่ควรมีลูก 2) มารดาวัยรุ่นที่ไปทำงานนอกบ้านมีมุมมองว่าไม่สามารถทำหน้าที่ตามบทบาทของมารดาได้อย่างเต็มที่ 3) การตั้งครรภ์เป็นเรื่องที่น่ายินดี และ 4) การตั้งครรภ์ซ้ำหรือการมีลูกเป็นเรื่องปกติ
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่า บุคลากรสุขภาพควรให้คำแนะนำเกี่ยวกับการคุมกำเนิดเป็นรายบุคคลแก่มารดาวัยรุ่นและครอบครัว และให้บริการคุมกำเนิดแก่มารดาวัยรุ่นหลังคลอดก่อนจำหน่ายออกจากโรงพยาบาล รวมถึงมีการติดตามเยี่ยมบ้านจากภาคีเครือข่ายในชุมชน เพื่อร่วมมือกันในการป้องกันและแก้ไขปัญหาการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่น
เอกสารอ้างอิง
เกตย์สิรี ศรีวิไล. (2559). การตั้งครรภ์ซ้ำในมารดาวัยรุ่น ในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่งของภาคใต้. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 3(3), 142–152.
ณฐกร เพ็งพ่วง, พิษณุรักษ์ กันทวี, และจตุพงศ์ สิงหราไชย. (2564). การตั้งครรภ์ซ้ำของวัยรุ่นในกลุ่มชนชาติพันธุ์ม้ง อำเภอเทิง จังหวัดเชียงราย. เชียงรายเวชสาร, 13(3), 162–186.
ทิพานันท์ แดนสีแก้ว, นุสรา ธนเหมะธุลิน, อุไรวรรณ สอนเสนา, และยุวลักษณ์ คำนวณ. (2566). การพัฒนารูปแบบการป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่นหลังคลอดของโรงพยาบาลเชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิจัยและพัฒนานวัตกรรมทางสุขภาพ, 4(3), 135–146.
ธัญพัฒน ฤทธิผล, พรนภา หอมสินธุ์, และยุวดี ลีลัคนาวีระ. (2562). ทุนชีวิตและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการตั้งครรภ์ซํ้าของมารดาวัยรุ่นในจังหวัดอุบลราชธานี. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา, 14(2), 78–89.
นันทพร ศรีเมฆารัตน์. (2563). ปัจจัยที่มีผลต่อการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่นของหญิงตั้งครรภ์ที่มารับบริการที่คลินิกฝากครรภ์ โรงพยาบาลกาฬสินธุ์. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา, 5(3), 46–50.
ปรียารัตน์ รัตนวิบูลย์, และศุภาว์ เผือกเทศ. (2563). ผลของโปรแกรมการสร้างเสริมพลังอำนาจร่วมกับการให้ความรู้ผ่านสื่ออินโฟกราฟิกต่อการตัดสินใจคุมกำเนิดโดยการฝังยาคุมกำเนิดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่น. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 13(2), 241–256.
ปาริฉัตร อารยะจารุ, ขวัญใจ เพทายประกายเพชร, และอัจฉรา อ่วมเครือ. (2562). การตั้งครรภ์ซ้ำในมารดาวัยรุ่น: ปัจจัยเสี่ยงและผลกระทบด้านสุขภาพของมารดาและทารก. วารสารพยาบาลทหารบก, 20(3), 86–92.
ปาริฉัตร อารยะจารุ, วิราวรรณ คล้ายหิรัญ, และจิราภรณ์ อนุชา. (2562). ประสบการณ์ชีวิตของมารดาวัยรุ่น: ความตั้งใจ/ไม่ตั้งใจ ในการตั้งครรภ์ซ้ำ. วารสารวิจัยและนวัตกรรมทางสุขภาพ, 2(1), 177–185.
ปิยะภรณ์ ประสิทธิ์วัฒนเสรี. (บ.ก.). (2565). การพยาบาลและการผดุงครรภ์: สตรีที่มีภาวะเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อน (พิมพ์ครั้งที่ 2). เชียงใหม่: สยามพิมพ์นานา.
ปิยะรัตน์ เอี่ยมคง, ธัชณัท พันตรา, และอารีรัตน์ จันทร์ลําภู. (บ.ก.). (2565). สถิติการคลอดของแม่วัยรุ่นประเทศไทย ปี พ.ศ. 2565. นนทบุรี: สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย.
มณิสรา ห่วงทอง, วรรณี เดียวอิศเรศ, และวรรณทนา ศุภสีมานนท์. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการตั้งครรภ์ซ้ำอย่างรวดเร็วของหญิงตั้งครรภ์วัยรุ่น. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี, 30(1), 161–172.
รักมณี บุตรชน, ทิพวรรณ เลียบสื่อตระกูล, และยศ ตีระวัฒนานนท์. (2561). การตั้งครรภ์วัยรุ่นในประเทศไทย: ความสัมพันธ์ระหว่างหลักฐานและนโยบาย. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 27(6), 1011–1022.
ฤดี ปุงบางกะดี่, และเอมพร รตินธร. (2557). ปัจจัยและผลกระทบจากการตั้งครรภ์ซ้ำของสตรีวัยรุ่นไทย: กรณีศึกษาในกรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลศาสตร์, 32(2), 23–31.
สมศรี คะสัน, และปุรินทร์ นาคสิงห์. (2566). เพศวิถีและบทบาทการเป็นแม่ของแม่วัยรุ่นตั้งครรภ์ซ้ำในจังหวัดอุตรดิตถ์. Journal of Roi Kaensarn Academi, 8(5), 458–471.
สำนักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 3. (2565). โครงการวิจัยระบบการดูแลทางสังคมและการป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่นในเขตพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงานส่งเสริมและสนับสนุนวิชาการ 3. สืบค้นจาก https://ebooks.m-society.go.th/researchs/detail/149
สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2561). การสนับสนุนค่าบริการป้องกันและควบคุมการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น ป้องกันการยุติการตั้งครรภ์ที่ไม่ปลอดภัยและป้องกันและควบคุมการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ ภายใต้ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. สืบค้นจาก https://rh.anamai.moph.go.th/web-upload/7x027006c2abe84e89b5c85b44a692da94/202011/m_news/31982/192762/file_download/e84f4cbb4860b15768c6b035386c0747.pdf
สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์ กรมอนามัย. (2566). รายงานประจำปี 2566 สำนักอนามัยการเจริญพันธุ์. สืบค้นจาก https://rh.anamai.moph.go.th/th/news-anamai/download/?did=215925&id=115401&reload=
อรอุมา ทางดี. (2559). การป้องกันและประสบการณ์การตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่น จังหวัดนนทบุรี (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
อัญญา ปลดเปลื้อง. (2564). ประสบการณ์การป้องกันการตั้งครรภ์ซ้ำในวัยรุ่น. วารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือ, 8(1), 33–50.
อาภาพร เผ่าวัฒนา. (2566). การป้องกันการตั้งครรภ์ในวัยรุ่น: การสังเคราะห์แนวคิด ทฤษฎีและหลักฐานเชิงประจักษ์. นครปฐม: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหิดล.
Arayajaru, P. (2022). Experiences of repeat pregnancy in Thai adolescent mothers (Doctoral dissertation). University of Hull.
Aromataris, E., Lockwood, C., Porritt, K., Pilla, B., & Jordan, Z. (Eds.). (2024). JBI Manual for evidence synthesis - 2024 Edition. Retrieved from https://synthesismanual.jbi.global
Conroy, K. N., Engelhart, T. G., Martins, Y., Huntington, N. L., Snyder, A. F., Coletti, K. D., & Cox, J. E. (2016). The enigma of rapid repeat pregnancy: A qualitative study of teen mothers. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 29(3), 312–317. doi:10.1016/j.jpag.2015.12.003
World Health Organization. (2023). Adolescent pregnancy. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-pregnancy
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
