ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ อำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา
คำสำคัญ:
ผู้สูงอายุ, ภาวะสุขภาพจิต, การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชน, การสนับสนุนจากครอบครัวบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบหาความสัมพันธ์ เพื่อศึกษาภาวะสุขภาพจิต และความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคล การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชน และการสนับสนุนจากครอบครัว กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในอำเภอบางน้ำเปรี้ยว จังหวัดฉะเชิงเทรา จำนวน 413 คน เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามปัจจัยส่วนบุคคล แบบประเมินการเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชน มีค่าความเชื่อมั่น .81 แบบประเมินการสนับสนุนจากครอบครัว มีค่าความเชื่อมั่น .83 และแบบประเมินสุขภาพจิตผู้สูงอายุ ฉบับสั้น มีค่าความเชื่อมั่น .89 เก็บรวบรวมข้อมูลในช่วงเดือนมีนาคมถึงเดือนพฤษภาคม 2567 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Chi-square test และสหสัมพันธ์แบบเพียร์สัน
ผลการวิจัยพบว่า 1) ผู้สูงอายุมีสุขภาพจิตดีกว่าคนทั่วไป มากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 57.62 2) เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ และโรคประจำตัว มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (X2 = 11.171, p < .01; X2 = 25.761, p < .001; X2 = 22.462, p < .05; X2 = 22.470, p < .05 และ X2 = 14.494, p < .01 ตามลำดับ) และ 3) การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชน และการสนับสนุนจากครอบครัวมีความสัมพันธ์ทางบวกกับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = .344, p < .001 และ r = .356, p < .001 ตามลำดับ)
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่า บุคลากรสุขภาพควรมีการจัดโปรแกรมการส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุ โดยเน้นให้มีการเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชนและการสนับสนุนจากครอบครัว เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพจิตที่ดี
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2565. กรุงเทพฯ: อมรินทร์ คอร์เปอเรชั่นส์.
กรมสุขภาพจิต. (2566). แบบประเมินสุขภาพจิตผู้สูงอายุ ฉบับสั้น (T-GMHA-15). สืบค้นจาก https://www.sorporsor.com/happy2017/t_gmha15_index.php
กรมสุขภาพจิต. (2567). ข้อมูลการประเมินสุขภาพจิตคนไทย. สืบค้นจาก http://checkin.dmh.go.th/dashboards
กรมอนามัย. (2565). คู่มือแนวทางการขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ กรมอนามัย ภายใต้แนวคิด “สุขเพียงพอ ชะลอชรา ชีวายืนยาว” ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2563–2565. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
กุลธิดา กุลประฑีปัญญา, วิรดา อัศวเมธากุล, ปรางทิพย์ ทาเสนาะ เอลเทอร์, จามจุรี แซ่หลู่, เพ็ญนภา พิสัยพันธุ์, และอรัญญา นามวงศ์. (2563). สถานการณ์ภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุในสังคมไทย. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น, 17(2), 581–595.
ฐานข้อมูล HDC รพ.สต. อำเภอบางน้ำเปรี้ยว. (2567ก). จำนวนประชากร ปี 2567. สืบค้นจาก http://cco.hdc.moph.go.th/hdc/reports
ฐานข้อมูล HDC รพ.สต. อำเภอบางน้ำเปรี้ยว. (2567ข). ส่งเสริมและป้องกันปัญหาสุขภาพจิต. สืบค้นจาก http://cco.hdc.moph.go.th/hdc/reports
ณัฐปภัสญ์ นวลสีทอง, ธัญรัศม์ ภุชงค์ชัย, อ้อยทิพย์ บัวจันทร์, และภัควรินทร์ ภัทรศิริสมบูรณ์. (2564). ความเครียดและภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุที่เป็นโรคเรื้อรัง ตำบลนาเสียว อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา, 16(2), 78–89.
ทัศนา บุญทอง, ประภา ยุทธไตร, โสพรรณ โพทะยะ, ชนินทร์ จักรภพโยธิน, และขวัญธิดา พิมพการ. (2567). สถานการณ์โรคไม่ติดต่อเรื้อรังของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุในชุมชนเมือง เขตกรุงเทพมหานคร. วารสารสภาการพยาบาล, 39(2), 163–177.
ธัญญารัตน์ จีนเฮ็ง. (2562). ความสัมพันธ์ระหว่างความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน การสนับสนุนจากครอบครัว กับคุณภาพชีวิตและสุขภาพจิตของผู้สูงอายุอำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นามชัย กิตตินาคบัญชา. (2561). ความสัมพันธ์ระหว่างความสามารถทางกาย สภาพแวดล้อม การมีส่วนร่วมทางสังคม และสุขภาพจิตของผู้สูงอายุไทย. วารสารประชากรศาสตร์, 34(1), 1–40.
ปัณณทัต ตันธนปัญญากร, อารีย์ สงวนชื่อ, และรัตนาภรณ์ อาษา. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในอำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารการพยาบาลและการศึกษา, 12(2), 68–85.
ปาริชาติ แว่นไวศาสตร์. (2563). บทบาทของพยาบาลจิตเวชในการส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุโดยยึดหลักพุทธจริยศาสตร์. วชิรสารการพยาบาล, 22(2), 105–117.
ปาริชาติ แว่นไวศาสตร์, เมทณี ระดาบุตร, และมาสริน ศุกลปักษ์. (2566). การรับรู้และประสบการณ์การส่งเสริมสุขภาพจิตของผู้สูงอายุไทย: การวิจัยเชิงปรากฏการณ์วิทยา. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 39(1), 170–181.
พาริณี สุกใส, สุธรรม นันทมงคลชัย, ศุภชัย ปิติกุลตัง, โชคชัย หมั่นแสวงทรัพย์, และพิมพ์สุรางค์ เตชะบุญเสริมศักดิ์. (2561). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในเขตเมือง จังหวัดราชบุรี. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 27(5), 809–818.
มินตรา สาระรักษ์, ฐิติรัช งานฉมัง, และนันทยา กระสวยทอง. (2563). ภาวะสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลคำขวาง อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี. ศรีนครินทร์เวชสาร, 35(3), 304–310.
มุสตูรา ยะโกะ, พิศมัย หอมจำปา, นูรรีย๊ะ ล่าเตะเกะ, ฮูดา แวหะยี, และโรซวรรณา เซพโฆลาม. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในสถานสงเคราะห์คนชรา จังหวัดยะลา. ใน รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เครือข่ายสถาบันอุดมศึกษาภาคใต้ ครั้งที่ 5 “วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมเพื่อสังคม” (น. 175–190). นครศรีธรรมราช: คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย.
ยชญ์รวินทร์ จรบุรมย์, และสิริกร สุธวัชณัฐชา. (2563). ปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในครอบครัวข้ามรุ่น. วารสารพยาบาล, 69(3), 20–26.
รัตนากาญจน์ เจริญศรีรุ่งเรือง. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤฒพลังด้านการมีส่วนร่วมของผู้สูงอายุในอำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.
วิชุดา อุ่นแก้ว, และปิยธิดา คูหิรัญญรัตน์. (2558). ความชุกของภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุในเขตรับผิดชอบโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านพร้าว อำเภอเมือง จังหวัดหนองบัวลำภู. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 3(4), 577–589.
วิลาวัณย์ ชาดา, นิรุวรรณ เทิร์นโบล์, วิพา ชุปวา, เสาวลักษณ์ ศรีดาเกษ, เบญจพล แสงไสว, สุภาพร ชัยชาญวัฒนา, และนงค์ลักษณ์ ตั้งปรัชญากูล. (2567). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับสุขภาพจิตของผู้สูงอายุ ในจังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี จังหวัดนนทบุรี, 18(1), 84–95.
ศุทรา เอื้ออภิสิทธิ์วงศ์, ดุษฎี จึงศิรกุลวิทย์, และพันธุ์นภา กิตติรัตนไพบูลย์. (2560). การส่งเสริมสุขภาพจิต: แนวคิด หลักฐาน และแนวทางปฏิบัติ. เชียงใหม่: วนิดาการพิมพ์.
สมพร รุ่งเรืองกลกิจ, และพันธุ์นภา กิตติรัตนไพบูลย์. (2564). ผลกระทบของเพศภาวะต่อสุขภาพจิตและแนวคิดเพศภาวะกำหนดนโยบายสุขภาพจิต. วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย, 29(3), 259–272.
สุชาดา แซ่ลิ่ม. (2562). การศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีผลต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในอำเภอเมือง จังหวัดระนอง. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11, 33(1), 193–202.
สุนิสา ค้าขึ้น, หฤทัย กงมหา, วิจิตร แผ่นทอง, และปรางทิพย์ ทาเสนาะ เอลเทอร์. (2563). ภาวะสุขภาพจิตและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้สูงอายุ. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 36(3), 150–163.
สุพัตรา จันทร์สุวรรณ, สุนทรี ขะชาตย์, ปวิดา โพธิ์ทอง, และเสาวลักษณ์ ศรีโพธิ์. (2563). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านสุขภาพจิตของผู้สูงอายุตำบลสนามชัย จ.สุพรรณบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุพรรณบุรี, 3(2), 42–51.
อัฐฉญา แพทย์ศาสตร์, และพัชรินทร์ รุจิรานุกูล. (2565). แนวทางการพัฒนาสุขภาพจิตผู้สูงอายุของโรงเรียนผู้สูงอายุตำบลวังใหม่ อำเภอนายายอาม จังหวัดจันทบุรี. วารสารวิจัยรำไพพรรณี, 16(3), 166–173.
อิทธิพล ดวงจินดา, ปริญดา ศรีธราพิพัฒน์, จันทร์จิรา อินจีน, และปารวีร์ มั่นฟัก. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ระหว่างความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจําวันกับระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุไทยในบริบทพื้นที่จังหวัดชัยนาท. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 35(3), 60–73.
Department of Economic and Social Affairs, United Nations. (2022). World population prospects 2022: Summary of results. New York: Author.
Devita, Y., Nita, Y., Dwiguna, S., Puswati, D., Saputra, R., & Alfianur. (2024). Analysis of factors related to the mental status of elderly. Jurnal Keperawatan Priority, 7(1), 23–34. doi:10.34012/jukep.v7i1.4550
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610. doi:10.1177/001316447003000308
Mahmoodi, Z., Yazdkhasti, M., Rostami, M., & Ghavidel, N. (2022). Factors affecting mental health and happiness in the elderly: A structural equation model by gender differences. Brain and Behavior, 12(5), e2549. doi:10.1002/brb3.2549
Mazloomzadeh, S., Biglari, S., & Eskandari, F. (2021). Mental health, quality of life and their related factors among elderly people in Zanjan health centers, 2017. Journal of Advances in Medical & Biomedical Research, 29(135), 230–237. doi:10.30699/jambs.29.135.230
Reddy, V. B., Gupta, A., Lohiya, A., & Kharya, P. (2013). Mental health issues and challenges in India: A review. International Journal of Scientific and Research Publications, 3(2), 1–3. Retrieved from https://www.ijsrp.org/research-paper-0213/ijsrp-p14129.pdf
World Health Organization. (2023). Mental health of older adults. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-of-older-adults
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
