ปัจจัยคัดสรรที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในเขตชุมชนชนบท จังหวัดนครราชสีมา
คำสำคัญ:
ภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุ, การรับรู้พลังสุขภาพจิต, การมีส่วนร่วมทางสังคม, ความผาสุกทางจิตวิญญาณบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบหาความสัมพันธ์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในเขตชุมชนชนบท กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุในเขตชุมชนชนบท จังหวัดนครราชสีมา จำนวน 138 คน เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ข้อมูลส่วนบุคคล แบบสัมภาษณ์การรับรู้พลังสุขภาพจิต มีค่าความเชื่อมั่น .77 แบบสัมภาษณ์การมีส่วนร่วมทางสังคม มีค่าความเชื่อมั่น .92 แบบสัมภาษณ์ความผาสุกทางจิตวิญญาณ มีค่าความเชื่อมั่น .72 และแบบคัดกรองโรคซึมเศร้า 9 คำถาม (9Q) มีค่าความเชื่อมั่น .73 เก็บรวบรวมข้อมูลในช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงเดือนธันวาคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน Fisher’s exact test, Chi-square test และสหสัมพันธ์แบบเพียร์สัน
ผลการวิจัยพบว่า 1) การสูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์ มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (X2 = 13.479, p < .01 และ X2 = 10.048, p < .05 ตามลำดับ) และ 2) การรับรู้พลังสุขภาพจิต การมีส่วนร่วมทางสังคม และความผาสุกทางจิตวิญญาณ มีความสัมพันธ์ทางลบกับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = -.567, p < .001; r = -.257, p < .01 และ r = -.208, p < .05 ตามลำดับ)
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่า บุคลากรสุขภาพควรประเมินภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่สูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ และควรมีการเสริมสร้างพลังสุขภาพจิต การมีส่วนร่วมทางสังคม และความผาสุกทางจิตวิญญาณของผู้สูงอายุ เพื่อป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้า
เอกสารอ้างอิง
กชกร ฉายากุล, และภรณ์ทิพย์ ผลกระโทก. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยบางประการกับพลังสุขภาพจิตของผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง ในเขตชุมชนชนบท จังหวัดนครราชสีมา. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 7(2), 127–137.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566ก). สถิติผู้สูงอายุไทย ปี 2565. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/1159
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2566ข). สถิติผู้สูงอายุ รวบรวมจากข้อมูลของกรมการปกครอง ณ วันที่ 31 ธันวาคม ปี พ.ศ. 2565. สืบค้นจาก https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/1767
กานต์พีชญา เนตรพิสิทธิ์กุล. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ กรณีศึกษา: บ้านมะค่า ตำบลบ้านโพธิ์ อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารการพัฒนาสุขภาพชุมชน มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 7(1), 89–103.
ชญานี ไมเออร์. (2552). การมีส่วนร่วมในกิจกรรมทางสังคมของผู้สูงอายุในจังหวัดปทุมธานี. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยปทุมธานี, 1(1), 92–109.
ชุติมา มาลัย, รุ่งทิพย์ ไชยโยยิ่งยงค์, เพ็ญนภา แดงด้อมยุทธ์, และศรีสกุล เฉียบแหลม. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดราชบุรี. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์, 39(3), 67–76.
ดุษฎี คาวีวงศ์, และรุจิรา ดวงสงค์. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะความเครียดของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลนครขอนแก่น. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 13(2), 36–46.
นภา พวงรอด. (2558). การศึกษาภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในจังหวัดนนทบุรี. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์ สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 2(1), 63–74.
นริสา วงศ์พนารักษ์, และสายสมร เฉลยกิตติ. (2557). ภาวะซึมเศร้า : ปัญหาสุขภาพจิตสำคัญในผู้สูงอายุ. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(3), 24–31.
นันทิดา ทองอ้ม. (2565). การศึกษาความชุกของภาวะซึมเศร้าและปัจจัยที่มีผลต่อการเกิดภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่มารับบริการแผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลศรีสะเกษ สุรินทร์ บุรีรัมย์, 37(2), 311–320.
นิรัชรา ศศิธร, และพีรพนธ์ ลือบุญธวัชชัย. (2558). ภาวะซึมเศร้าและปัจจัยทางจิตสังคมที่เกี่ยวข้องของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุสังกัดศูนย์บริการสาธารณสุข 48 นาควัชระอุทิศ. จุฬาลงกรณ์เวชสาร, 59(6), 717–730.
พระปลัดวีระชนม์ เขมวีโร, ธนันต์ชัย พัฒนะสิงห์, ทิพย์ ขันแก้ว, โฆษิต คุ้มทั่ว, และสงวน หล้าโพนทัน. (2560). การเสริมสร้างความผาสุกทางจิตวิญญาณของผู้สูงอายุตามหลักพระพุทธศาสนา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 5(1), 78–88.
ภัคจิรา ภูสมศรี. (2563). โรคซึมเศร้าปัญหาสุขภาพใกล้ตัว. วารสารวิชาการวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย ฉบับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 14(2), 51–58.
ภัทรา เสงี่ยมในเมือง, ศรีวรรณ เอมราช, และจันสุดา สีลาเขตต์. (2553). ภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลตำบลหัวทะเล อำเภอเมืองนครราชสีมา (รายงานผลการวิจัย). วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี นครราชสีมา.
มุจรินทร์ พุทธเมตตา, และรังสิมันต์ สุนทรไชยา. (2559). ปัจจัยคัดสรรที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคซึมเศร้าในเขตภาคกลาง. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต, 30(2), 69–82.
มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (2565). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2564. นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล.
วิจิตร แผ่นทอง, อัจฉรา คำมะทิตย์, วรวุฒิ แสงทอง, อรอนงค์ นิลพัฒน์, และสุนิสา ค้าขึ้น. (2563). ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุที่มาใช้บริการในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 7(2), 114–126.
ศิริรำไพ สุวัฒนคุปต์, และบุรณี กาญจนถวัลย์. (2557). การศึกษาเปรียบเทียบภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุที่อยู่ในบ้านพักของตนเองและผู้สูงอายุที่อยู่ในบ้านพักคนชรา อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. จุฬาลงกรณ์เวชสาร, 58(3), 341–353.
สำนักพัฒนาสุขภาพจิต กรมสุขภาพจิต. (2554). คู่มือการจัดกิจกรรมการเสริมสร้างพลังอึด ฮึด สู้ ในชุมชน (พิมพ์ครั้งที่ 4). นนทบุรี: ผู้แต่ง.
สุรีย์ ธรรมิกบวร, สุรสม กฤษณะจูฑะ, และปิ่นวดี ศรีสุพรรณ. (2561). วัฒนธรรมอีสานกับการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ. โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.
แสงเดือน พรมแก้วงาม, และอรัญญา นามวงศ์. (2560). ความผาสุกทางจิตวิญญาณของผู้สูงอายุโรคเรื้อรังในชุมชน. วารสารการพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 35(3), 204–213.
โสภิณ แสงอ่อน, พรเพ็ญ สำเภา, และพรทิพย์ มาลาธรรม. (2550). ความสัมพันธ์ระหว่างภาวะสุขภาพ สัมพันธภาพในครอบครัว ความว้าเหว่ และภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุ. รามาธิบดีพยาบาลสาร, 13(1), 54–69.
อภิญญา วงค์ใหม่. (2560). ปัจจัยทำนายภาวะซึมเศร้าและแนวทางการป้องกันภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลตำบลแม่วาง อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
อรสา ใยยอง, และพีรพนธ์ ลือบุญธวัชชัย. (2554). ภาวะซึมเศร้าและอารมณ์เศร้าโศกจากการสูญเสียของผู้สูงอายุ ในชมรมผู้สูงอายุ จังหวัดนนทบุรี. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย, 56(2), 117–128.
อรุณลักษณ์ คงไพศาลโสภณ, และรังสิมันต์ สุนทรไชยา. (2559). ปัจจัยคัดสรรที่มีความสัมพันธ์กับความเข้มแข็งทางใจของผู้สูงอายุโรคซึมเศร้า. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต, 30(2), 127–142.
อังควรา วงษาสันต์, และนพรัตน์ บุญเพียรผล. (2560). ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดความเครียดของผู้สูงอายุในเขตบางพลัด จังหวัดกรุงเทพมหานคร. สืบค้นจาก https://repository.rmutr.ac.th/bitstream/handle/123456789/747/rmutrconth_101.pdf?sequence=1&isAllowed=y
อาคม บุญเลิศ. (2559). ความชุกและปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคเรื้อรังในชุมชนเขตรับผิดชอบของสถานบริการปฐมภูมิสามเหลี่ยม จังหวัดขอนแก่น. ศรีนครินทร์เวชสาร, 31(1), 25–33.
Fiske, A., Wetherell, J. L., & Gatz, M. (2009). Depression in older adults. Annual Review of Clinical Psychology, 5, 363–389. doi:10.1146/annurev.clinpsy.032408.153621
Gillespie, C. W. I., & Louw, J. (1993). Life satisfaction in old age and activity theory: Should the debate be re-opened?. Southern African Journal of Gerontology, 2(1), 25–30. doi:10.21504/sajg.v2i1.20
Grotberg, E. (1995). A guide to promoting resilience in children: Strengthening the human spirit. Retrieved from http://www.bibalex.org/Search4Dev/files/283337/115519.pdf
Haseen, F., & Prasartkul, P. (2011). Predictors of depression among older people living in rural areas of Thailand. Bangladesh Medical Research Council Bulletin, 37(2), 51–56. doi:10.3329/bmrcb.v37i2.8434
Holahan, C. K., Holahan, C. J., Powers, D. A., Hayes, R. B., Marti, C. N., & Ockene, J. K. (2011). Depressive symptoms and smoking in middle-aged and older women. Nicotine & Tobacco Research, 13(8), 722–731. doi:10.1093/ntr/ntr066
Jang, I. S. (2004). A study on spiritual well-being, depression, and health status of elderly women in a community. Korean Journal of Women Health Nursing, 10(2), 91–98. doi:10.4069/kjwhn.2004.10.2.91
Kim, S. N., & Lee, S. B. (2013). Spiritual well-being, social support, life satisfaction and depression in the community dwelling elderly. Journal of East-West Nursing Research, 19(2), 186–194. doi:10.14370/jewnr.2013.19.2.186
Lam, T. H., Li, Z. B., Ho, S. Y., Chan, W. M., Ho, K. S., Li, M. P., & Leung, G. M. (2004). Smoking and depressive symptoms in Chinese elderly in Hong Kong. Acta Psychiatrica Scandinavica, 110(3), 195–200. doi:10.1111/j.1600-0447.2004.00342.x
Mendelsohn, C. (2012). Smoking and depression--a review. Australian Family Physician, 41(5), 304–307. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22558621/
Mental Health Foundation. (2006). Cheers? Understanding the relationship between alcohol and mental health. Retrieved from https://www.drugsandalcohol.ie/15771/1/cheers_report%5B1%5D.pdf
Mineur, Y. S., & Picciotto, M. R. (2009). Biological basis for the co-morbidity between smoking and mood disorders. Journal of Dual Diagnosis, 5(2), 122–130. doi:10.1080/15504260902869964
Promkaewngam, S., Pothiban, L., Srisuphan, W., & Sucamvang, K. (2014). Development of the Spiritual Well-being Scale for Thai Buddhist Adults with Chronic Illness. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 18(4), 320–332. Retrieved from https://he02.tci-thaijo.org/index.php/PRIJNR/article/view/15652/19922
Suttajit, S., Punpuing, S., Jirapramukpitak, T., Tangchonlatip, K., Darawuttimaprakorn, N., Stewart, R., … Abas, M. A. (2010). Impairment, disability, social support and depression among older parents in rural Thailand. Psychological Medicine, 40(10), 1711–1721. doi:10.1017/S003329170999208X
Wagnild, G. M., & Young, H. M. (1993). Development and psychometric evaluation of the Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1(2), 165–178. Retrieved from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7850498/
World Health Organization. (2017). Mental health of older adults. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-of-older-adults
World Health Organization. (2021). Depression. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
หมวดหมู่
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2023 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
