การพัฒนาชุมชนรอบรู้ทางสุขภาพในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าตามแนวคิดตำบลจัดการคุณภาพชีวิต ตำบลโป่งน้ำร้อน อำเภอโป่งน้ำร้อน จังหวัดจันทบุรี
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ทางสุขภาพ, ตำบลจัดการคุณภาพชีวิต, โรคพิษสุนัขบ้าบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เพื่อพัฒนาชุมชนรอบรู้ทางสุขภาพในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าตามแนวคิดตำบลจัดการคุณภาพชีวิต และศึกษาผลลัพธ์ของการพัฒนา ในพื้นที่ตำบลโป่งน้ำร้อน อำเภอโป่งน้ำร้อน จังหวัดจันทบุรี ผู้ร่วมวิจัยประกอบด้วยทีมนำ รวมจำนวน 60 คน และประชาชน รวมจำนวน 110 คน เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วย แบบตรวจสอบรายการ (checklist) การประเมินผลการพัฒนาชุมชนรอบรู้ทางสุขภาพตามแนวคิดตำบลจัดการคุณภาพชีวิต และแบบสอบถามความรอบรู้ทางสุขภาพในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้า มีค่าความเชื่อมั่น .74 ดำเนินการ 4 ขั้นตอน ได้แก่ การสร้างทีมดำเนินงาน การวางแผนพัฒนา การดำเนินกิจกรรมการพัฒนา และการประเมินผลลัพธ์ ในช่วงเดือนเมษายน 2563 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2564 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ paired t-test
ผลการวิจัยพบว่า 1) การดำเนินการพัฒนาชุมชนรอบรู้ทางสุขภาพในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าตามแนวคิดตำบลจัดการคุณภาพชีวิต (TPAR) ประกอบด้วย การสร้างทีมดำเนินงาน การวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหา การกำหนดเป้าหมาย การวางแผนการดำเนินการร่วมกัน การจัดทำคู่มือแนวปฏิบัติการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้า การให้ความรู้เกี่ยวกับโรคพิษสุนัขบ้า การสำรวจข้อมูลสัตว์เลี้ยง การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า และการประเมินผลการพัฒนา 2) คะแนนรวมของผลการดำเนินการหลังสิ้นสุดกระบวนการ TPAR อยู่ในระดับมาก และ 3) หลังเข้าร่วมกระบวนการ TPAR ทีมนำและประชาชนมีคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ทางสุขภาพในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าสูงกว่าก่อนเข้าร่วมกระบวนการ TPAR อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .01 และ p < .001 ตามลำดับ)
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่า ผู้ที่ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการพัฒนาชุมชนในพื้นที่อื่นควรนำแนวปฏิบัติในการป้องกันและเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าไปใช้ในการแก้ไขปัญหาโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่ เพื่อช่วยลดอัตราการเกิดโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2563). โรคพิษสุนัขบ้า. สืบค้นจาก https://ddc.moph.go.th/th/site/newsview/view/669
กรรญา ภานุรักษ์, ศศิกานต์ ไพลกลาง, และฐนกร ศรีธราพิพัฒน์. (2563). การพัฒนารูปแบบการดำเนินงานสร้างเขตปลอดโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชนแบบมีส่วนร่วม เทศบาลตำบลท่าพระ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 13(1), 67–78.
กลุ่มส่งเสริมนวัตกรรมสุขภาพภาคประชาชน กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน. (2560). เกณฑ์การประเมินผลตำบลจัดการสุขภาพแบบบูรณาการ ปี 2561. สืบค้นจาก https://www.thaiphc.net/thaiphcweb/uploads/content/636/5a53331557226.pdf
กานต์ชัชพิสิฐ คงเสถียรพงษ์, และศิวิไลซ์ วนรัตน์วิจิตร. (2564). คณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับอำเภอ: ความท้าทายและการพัฒนา. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์, 13(2), 275–286.
กิตติ กรรภิรมย์, เกวลิน ชื่นเจริญสุข, และจุฑาทิพย์ พิทักษ์. (2560). ระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิของประเทศไทยภายหลัง 5 ปี ด้วยการขับเคลื่อนของระบบสุขภาพระดับอำเภอ. พุทธชินราชเวชสาร, 34(3), 294–306.
จักรี ศรีจารุเมธีญาณ, และพระถนัด วฑฺฒโน. (2561). ภาวะผู้นำกับการพัฒนาชุมชน. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 6(พิเศษ), 527–538.
จันทกานต์ วลัยเสถียร, และเบญจมาศ อุนรัตน์. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพกับการป้องกันควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าแกนนำชุมชนในพื้นที่อำเภอศรีณรงค์ จังหวัดสุรินทร์. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น, 27(1), 86–95.
ธีรวัฒน์ วลัยเสถียร, บุญทนากร พรมภักดี, จุลจิลา หินจำปา, คณยศ ชัยอาจ, และกิตติศักดิ์ สีสด. (2563). รูปแบบการพัฒนาพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แบบบูรณาการการมีส่วนร่วมของชุมชนกับโมเดลเชิงตรรกะตามนโยบายคณะกรรมการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับพื้นที่ (พชพ.): องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น, 27(3), 111–132.
พชรดนัย วัชรธนพัฒน์ธาดา. (2562). การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนอย่างยั่งยืน ในการขับเคลื่อนตำบลจัดการสุขภาพแบบบูรณาการของจังหวัดพิษณุโลก. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 7(2), 392–406.
ระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี ว่าด้วยการพัฒนาคุณภาพชีวิตระดับพื้นที่ พ.ศ. 2561. (2561, 9 มีนาคม). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 135 ตอนพิเศษ 54 ง. หน้า 1–7. สืบค้นจาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/E/054/1.PDF
สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดจันทบุรี. (2563). โรคพิษสุนัขบ้า. สืบค้นจาก http://pvloctr.dld.go.th/webnew/index.php/th/
หทัยกาญจน์ ยางศรี, สงครามชัย ลีทองดี, และจมาภรณ์ ใจภักดี. (2560). รูปแบบการดำเนินงานและการเฝ้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าในชุมชน เพื่อให้เป็นเขตพื้นที่ปลอดโรค อำเภอเมืองบึงกาฬ จังหวัดบึงกาฬ. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา, 12(2), 86–95.
World Health Organization. (2021). Rabies. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rabies
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2022 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
