การพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพที่เหมาะสมกับสังคมสูงอายุ กรณีศึกษาชุมชนบางกะจะ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงสหวิทยาการ เพื่อตรวจสอบระบบการดูแลสุขภาพของชุมชน บางกะจะ จังหวัดจันทบุรี เพื่อสะท้อนถึงการเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่สังคมสูงอายุของไทย ซึ่งเป็นแนวโน้มที่สำคัญของโลก มีการประยุกต์ใช้วิธีวิจัยแบบผสมผสาน การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม การจัดทำแผนกลยุทธ์แบบถ่วงน้ำหนัก และการใช้เศรษฐศาสตร์สุขภาพเชิงประยุกต์ ในการวิจัยครั้งนี้ วัตถุประสงค์ เพื่อเสนอแนวทางการพัฒนาแบบบูรณาการสำหรับการสร้างระบบชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ โดยการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เก็บรวบรวมข้อมูลในช่วงเดือนกันยายน 2562 ถึงเดือนพฤษภาคม 2563 ด้วยแบบสัมภาษณ์ที่มีค่าความเชื่อมั่น .93 จากผู้สูงอายุ จำนวน 240 คน รวมทั้งจัดเวทีชุมชน 2 ครั้ง มีผู้เข้าร่วมครั้งละ 44 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ และวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า การดำรงอยู่ที่เข้มเข็งของชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ เกี่ยวข้องกับ 3 หุ้นส่วนการพัฒนาที่สำคัญ คือ สมาชิกในชุมชน องค์กรท้องถิ่น และหน่วยงานภายนอกชุมชน ซึ่งจะแสดงบทบาทนำที่แตกต่างกันในการสนับสนุนชุมชน นอกจากนี้ กลุ่มผู้สูงอายุ ซึ่งเปรียบเสมือนศูนย์กลางของการพัฒนา ชุมชนในกรณีนี้ ยังมีความหลากหลายในภาวะสุขภาพ ครอบครัว และความต้องการการดูแล ดังนั้น การประยุกต์ใช้แนวคิดชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ จากองค์การอนามัยโลก ในเวทีประชุมกลุ่ม จึงพบว่ามี จำนวน 9 โครงการ ที่เป็นความต้องการระดับสูงสุดของชุมชน รวมทั้งการประมาณการลงทุนในโครงการต่างๆ เมื่อเทียบกับต้นทุนค่าใช้จ่ายทางสุขภาพของผู้สูงอายุที่สมมุติให้ลดลง แสดงถึงความเป็นไปได้ในทางเศรษฐศาสตร์ที่สมควรจะดำเนินการจริง

จากการวิจัยครั้งนี้เสนอให้ขับเคลื่อนชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุภายใต้ 4 พันธกิจ คือ 1) ทบทวนสถานภาพด้านผู้สูงอายุของชุมชน 2) จัดทำแผนส่งเสริมเฉพาะกลุ่มเป้าหมาย 3) ดำเนินงานโครงการอย่างบูรณาการทุกระดับ และ 4) สร้างวาระด้านสุขภาพแห่งชุมชนอย่างยั่งยืน โดยได้นำเสนอแนวทางและมาตรการต่างๆ ใน 3 ลักษณะ คือ 1) การผลักดันและให้บริการ 2) การนำเสนอและการสนับสนุน และ 3) การตอบสนองและการมีส่วนร่วม จากบทบาทของหุ้นส่วนการพัฒนาหลักต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับชุมชน เป็นการสรุปสุดท้าย