ความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ ทัศนคติ และการปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน
คำสำคัญ:
ความรู้เรื่องโรคเบาหวาน, ทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวาน, การปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวาน, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบศึกษาความสัมพันธ์ เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรู้เรื่องโรคเบาหวาน ทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวาน และการปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน กลุ่มตัวอย่างเป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านที่ขึ้นทะเบียนในเขตพื้นที่อำเภอน้ำเกลี้ยง จังหวัดศรีสะเกษ ในปี พ.ศ. 2557 จำนวน 121 คน เครื่องมือการวิจัยเป็นแบบสอบถาม ประกอบด้วยข้อมูลส่วนบุคคล ความรู้เรื่องโรคเบาหวาน มีค่าความเชื่อมั่น .71 ทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวาน มีค่าความเชื่อมั่น .72 และการปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวาน มีค่าความเชื่อมั่น .93 เก็บรวบรวมข้อมูลในช่วงวันที่ 23 มกราคม ถึงวันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2557 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติความถี่ ร้อยละ พิสัย ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสหสัมพันธ์แบบเพียร์สัน
ผลการวิจัยพบว่าอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านมีคะแนนเฉลี่ยความรู้เรื่องโรคเบาหวาน คะแนนเฉลี่ยทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวาน และคะแนนเฉลี่ยการปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวาน ในระดับสูง (X = 15.75, SD = 2.53; X = 51.08, SD = 8.27 และ X = 57.60, SD = 15.30 ตามลำดับ) ความรู้เรื่องโรคเบาหวานมีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับปานกลางกับทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = .358, p < .001) ส่วนความรู้เรื่องโรคเบาหวาน และทัศนคติต่อการป้องกันโรคเบาหวาน พบว่าไม่มีความสัมพันธ์กับการปฏิบัติการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
จากการวิจัยครั้งนี้มีข้อเสนอแนะว่าพยาบาลควรจัดการอบรมความรู้ เสริมสร้างทัศนคติ และฝึกปฏิบัติในการดูแลผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวานอย่างต่อเนื่อง และควรมีการนิเทศติดตามการปฏิบัติกิจกรรมของ อสม. อย่างสม่ำเสมอ รวมทั้งควรจัดทำคู่มือการปฏิบัติงานควบคุมและป้องกันโรคเบาหวานในผู้ที่เสี่ยงต่อเบาหวาน
เอกสารอ้างอิง
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. (2554). คู่มือ อสม. ยุคใหม่. สืบค้น 20 มีนาคม 2556, จาก http://www.thaiphc.net/doc54/NewOSM-1.pdf
ชนิดา ธนสารสุธี. (2552). พฤติกรรมสุขภาพของวัยผู้ใหญ่ที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานในเขตชนบท จังหวัดขอนแก่น (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ชาลี ยะวร. (2553). การประเมินผลการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเชี่ยวชาญ สาขาโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง จังหวัดมหาสารคาม (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). นนทบุรี: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ณัฐรินีย์ หนูเทพ, และสกาวเดือน ขาวล้วน. (2553). การศึกษาความรู้ พฤติกรรม ทัศนคติ การบริโภคอาหารและการออกกำลังกายของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน เส้นเลือดในสมอง และภาวะอ้วน หมู่ที่ 4, 5, 7 ตำบลบ่อหิน อำเภอสีเกา จังหวัดตรัง (รายงานผลการวิจัย). ตรัง: สถานีอนามัยไร่ออก.
เทพ หิมะทองคำ. (2549). ความรู้เรื่องโรคเบาหวานฉบับสมบูรณ์ (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: จูนพับลิชชิ่ง.
นภาวดี ใจดี. (2553). การปฏิบัติของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านตามยุทธศาสตร์การพัฒนาศักยภาพชุมชนในการป้องกันโรคเบาหวาน ตำบลเวียง อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย (การค้นคว้าแบบอิสระปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
ปราณี ภูวนาถ. (2551). การพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในการตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน ชุมชนหนองไผ่ล้อม อำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา.
พรรณพิมล วิปุลากร. (2556). เจาะลึกระบบสุขภาพ. สืบค้น 14 มกราคม 2557, จาก http://www.hfocus.org/content/2013/11/5428
รุ่งรัตน์ กล่ำสนอง. (2553). การประเมินผลโปรแกรมการดูแลกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดเบาหวาน ชนิดที่ 2 ของสถานีอนามัยบ้านโคราช ตำบลรางหวาย อำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). นครปฐม: มหาวิทยาลัยศิลปากร.
วราลี วงศ์ศรีชา. (2554). ผลของการใช้โปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพประชาชนกลุ่มเสี่ยงสูง เพื่อป้องกันโรคเบาหวาน ในเขตพื้นที่โรงพยาบาลนาแก จังหวัดนครพนม (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย สมาคมต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย กรมการแพทย์ และสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2554). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2554. กรุงเทพฯ: ศรีเมืองการพิมพ์.
สารัช สุนทรโยธิน. (2555). การป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2. ใน สารัช สุนทรโยธิน, และปฏิณัฐ บูรณะทรัพย์ขจร. (บ.ก.). Diabetes mellitus ตำราโรคเบาหวาน. หน้า 33-38. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2555). จำนวนและอัตราการเจ็บป่วยด้วยโรคสำคัญ (ไม่ติดต่อ) ปี พ.ศ. 2537-2554. สืบค้น 8 เมษายน 2556, จาก http://social.nesdb.go.th/SocialStat/StatReport_Final.aspx
สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. (2555). รายงานถอดบทเรียนชุมชน ลดเสี่ยง ลดโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในชุมชน ปี 2553. สืบค้น 6 พฤษภาคม 2556, จาก http://www.thaincd.com/document/file/download/knowledge
สุพัชยา วิลวัฒน์. (2551). ความสัมพันธ์ของการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพกับพฤติกรรมการป้องกันโรคเบาหวานในญาติสายตรงของผู้ที่เป็นเบาหวานประเภท 2 (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหิดล.
สุวิทย์ สุทธิอำนวยกุล. (2550). ผลของโปรแกรมกระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วมร่วมกับการให้แรงสนับสนุนทางสังคมของอาสาสมัครสาธารสุข ต่อความรู้ ทัศนคติ และการปฏิบัติการดูแลสุขภาพของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดไม่พึ่งอินซูลิน อำเภอหล่มสัก จังหวัดเพชรบูรณ์ (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). พิษณุโลก: มหาวิทยาลัยนเรศวร.
อัมพา สุทธิจำรูญ. (2550). การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมชีวิตและการให้ความรู้เรื่องโรคเบาหวาน. ใน วรรณี นิธิยานันท์, สาธิต วรรณแสง, และชัยชาญ ดีโรจนวงศ์. (บ.ก.). สถานการณ์โรคเบาหวานในประเทศไทย 2550. หน้า 47-64. กรุงเทพฯ: วิวัฒน์การพิมพ์.
Cullmann, M., Hilding, A., & Östenson, C. G. (2012). Alcohol consumption and risk of pre-diabetes and type 2 diabetes development in a Swedish population. Diabetic Medicine, 29(4), 441-452. Doi: 10.1111/j.1464 – 5491.2011.03450.x
Garber, A. J. (2012). Obesity and type 2 diabetes: Which patients are at risk?. Diabetes, Obesity and Metabolism, 14(5), 399-408. Doi: 10.1111/j.1463-1326.2011.01536.x
Houston, T. K., Person, S. D., Pletcher, M. J., Liu, K., Iribarren, C., & Kiefe, C. I. (2006). Active and passive smoking and development of glucose intolerance among young adults in a prospective cohort: CARDIA study. BMJ, 332(7549), 1064-1069. Retrieved May 16, 2018, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16603565
Hughes, G. D., Puoane, T., & Bradley, H. (2006). Ability to manage diabetes - community health workers’ knowledge, attitudes and beliefs. Journal of Endocrinology, Metabolism and Diabetes of South Africa (JEMDSA), 11(1), 10-14. Retrieved May 16, 2018, from http://repository.uwc.ac.za/xmlui/bitstream/handle/10566/278/HughesDiabetes2006.pdf?sequence=3&isAllowed=y
International Diabetes Federation. (2010). A call to action on diabetes. Retrieved February 10, 2012, from http://www.idf.org/webdata/Call-to-Action-on-Diabetes.pdf
International Diabetes Federation. (2013). IDF diabetes atlas (6th ed.). Retrieved February 14, 2012, from https://www.idf.org/sites/default/files/EN_6E_Atlas_Full_0.pdf
Knowler, W. C., et al. (2002). Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin. The New England Journal of Medicine, 346(6), 393-403. DOI: 10.1056/NEJMoa012512
Novak, M., Björck, L., Giang, K. W., Heden-Ståhl, C., Wilhelmsen, L., & Rosengren, A. (2013). Perceived stress and incidence of type 2 diabetes: A 35-year follow-up study of middle-age Swedish men. Diabetic Medicine, 30(1), e8-16. Retrieved May 8, 2014, from http://ehis.ebscohost.com/eds/detail?vid
Schwartz, N. E. (1975). Nutritional knowledge, attitude, and practices of high school graduates. Journal of the American Diabetic Association, 66(1), 28-31. Retrieved May 8, 2014, from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1110296
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2018 วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
