The Effect of a Health Belief Model Program on Electronic Cigarette Smoking Prevention Behaviors among Junior High School Students, Chanthaburi Province
Keywords:
Program, Health Belief Model, Electronic cigarette smoking prevention behaviors, Junior high school studentsAbstract
This quasi-experimental research aimed to examine the effect of a health belief model program on electronic cigarette smoking prevention behaviors among junior high school students. The participants included 60 junior high school students who were studying in schools under the local administrative organization in Mueang Chanthaburi District, Chanthaburi Province. They were equally divided into an experimental group (n = 30) and a comparison group (n = 30). The research instruments consisted of a health belief model program on electronic cigarette smoking prevention behaviors, a general data questionnaire, a knowledge regarding electronic cigarette test with a reliability of .71, an attitude towards electronic cigarette questionnaire with a reliability of .75, and an electronic cigarette smoking prevention behaviors questionnaire with a reliability of .95. The implementation and data collection were conducted from August 2024 to March 2025. Data were analyzed using frequency, percentage, mean, standard deviation, independent t-test, and two-way repeated measures ANOVA.
The research results revealed that 1) in the after-experiment and the follow-up periods, the experimental group showed no different mean scores of knowledge regarding electronic cigarette and attitude towards electronic cigarette from the comparison group and from the before-experiment period; and 2) in the after-experiment and the follow-up periods, the experimental group presented statistically significantly different mean score of electronic cigarette smoking prevention behaviors from the comparison group (p < .001) and from the before-experiment period (p < .05).
This research suggests that school executives should utilize this health belief model program as a health promotion activity among junior high school students, with a particular focus on fostering sustained electronic cigarette smoking prevention behaviors.
References
กนกวรรณ ศิลปกรรมพิเศษ, และสิริลักษณ์ ซื่อสัตย์. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้แบบจำลองความเชื่อด้านสุขภาพในการป้องกันการสูบบุหรี่ และทัศนคติต่อการสูบบุหรี่กับการรับรู้ความสามารถตนเองในการควบคุมการสูบบุหรี่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนต้น ในเขตมีนบุรี. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 34(3), 18–36.
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2566). สบส.สำรวจพฤติกรรมเยาวชนไทยสูบบุหรี่ไฟฟ้า เหตุเพื่อนชวนถึง 92.2%. สืบค้นจาก https://www.hfocus.org/content/2023/06/27921
กิติพงษ์ เรือนเพ็ชร, พรนภา หอมสินธุ์, และยุวดี ลีลัคนาวีระ. (2565). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูบบุหรี่ไฟฟ้าของนักเรียนชายอาชีวศึกษา จังหวัดบุรีรัมย์. วารสารพยาบาลทหารบก, 23(2), 531–539.
เกษแก้ว เสียงเพราะ. (2563). ทฤษฎี เทคนิค การพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพและการประยุกต์ใช้ในงานสาธารณสุข. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชาลินี กิจชัยเจริญพร, และสมคิด ปราบภัย. (2564). ประสิทธิผลการประยุกต์แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันตนเองจากควันบุหรี่มือสองในวัยรุ่น. วารสารสุขศึกษา พลศึกษา และสันทนาการ, 47(2), 183–196.
ชุติมา สร้อยนาค, จริยาวัตร คมพยัคฆ์, และพรศิริ พันธสี. (2561). การศึกษาแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพและความเสี่ยงการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ของมุสลิมวัยทำงาน. วารสารพยาบาลทหารบก, 19(พิเศษ), 267–277.
ณัฐชยา พลาชีวะ, และปราโมทย์ ถ่างกระโทก. (2562). เทคโนโลยีดิจิทัล: นวัตกรรมป้องกันการสูบบุหรี่สำหรับเด็กและวัยรุ่น ในศตวรรษที่ 21. วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก, 30(2), 15–25.
บุญชรัสมิ์ ธันย์ธิติธนากุล, และชไมพร จั่นจุ้ย. (2568). ความเชื่อด้านสุขภาพและพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้า ของนักศึกษามหาวิทยาลัยเอกชนไทยในยุคดิจิทัล. วารสารพยาบาลทหารบก, 26(1), 421–429.
ปริญญา ดาระสุวรรณ์, และณัฐกฤตา ศิริโสภณ. (2563). ประสิทธิผลโปรแกรมสุขศึกษาเพื่อส่งเสริมพฤติกรรมป้องกันการบริโภคผลิตภัณฑ์ยาสูบของนักเรียนหญิงระดับชั้นประถมศึกษาในพื้นที่กรุงเทพมหานคร. วารสารพยาบาลทหารบก, 21(2), 74–83.
ปิยวรรณ บุญเพ็ญ, ภาวนา เมนทะระ, และปิยชาติ บุญเพ็ญ. (2562). พฤติกรรมการสูบบุหรี่ไฟฟ้าและพฤติกรรมต้องการเลิกบุหรี่ของนักศึกษาระดับอุดมศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารศรีนครินทรวิโรฒวิจัยและพัฒนา (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 11(22), 111–127.
ไพฑูรย์ วุฒิโส, ภัควรินทร์ ภัทรศิริสมบูรณ์, และบวรวิช รอดรังษี. (2565). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการสูบบุหรี่ของวัยรุ่น อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ. วารสารพยาบาล, 71(1), 1–9.
ศิริพร พูลรักษ์. (2565). ผลของโปรแกรมการเลิกสูบบุหรี่ไฟฟ้าผ่านระบบออนไลน์ที่มีต่อความรู้ ทัศนคติ และความตั้งใจเลิกสูบบุหรี่ของนักศึกษามหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่ง. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยคริสเตียน, 9(1), 20–38.
ศูนย์วิจัยและจัดการความรู้เพื่อการควบคุมยาสูบ. (2565). นักวิชาการชี้ “บุหรี่ไฟฟ้า” ไม่ได้เป็นปัจจัยทำให้อัตราการสูบบุหรี่ลดลงและไม่ช่วยเลิกบุหรี่มวน. สืบค้นจาก https://www.trc.or.th/th/ข่าวสาร/ข่าวเผยแพร่/press-release-ศจย/695-นักวิชาการชี้-“บุหรี่ไฟฟ้า”-ไม่ได้เป็นปัจจัยทำให้อัตราการสูบบุหรี่ลดลงและไม่ช่วยเลิกบุหรี่มวน.html
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2565). รายงานสุขภาพคนไทย เรื่อง บุหรี่ไฟฟ้า. สืบค้นจาก https://www.thaihealth.or.th/e-book/รายงานสุขภาพคนไทย-ปี-2565/
สมพงษ์ จิตระดับ. (2565). ความจริง! บุหรี่ไฟฟ้าอันตรายน้อยกว่าบุหรี่มวน? ความเชื่อของเด็กไทยที่ฮิตสูบ. สืบค้นจาก https://www.hfocus.org/content/2022/11/26317
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2565). บุหรี่ไฟฟ้า: ตัวเลือกหรือตัวร้ายของสายควัน. สืบค้นจาก https://shorturl.asia/L1P03
อรณิช ชำนาญศิลป์, และเอมอัชฌา วัฒนบุรานนท์. (2565). ประสิทธิผลของการจัดกิจกรรมสุขศึกษาตามทฤษฎีความสามารถของตนเองต่อพฤติกรรมป้องกันการสูบบุหรี่อิเล็กทรอนิกส์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลายในจังหวัดนนทบุรี. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 30(1), 88–100.
อุทัยวรรณ พงษ์บริบูรณ์, พัชรินทร์ อัจนากิตติ, และรัชยา รัตนะถาวร. (2566). การพัฒนาและประเมินผลโปรแกรมการป้องกันการใช้ผลิตภัณฑ์บุหรี่ไฟฟ้าในสังคมออนไลน์ของนักศึกษามหาวิทยาลัยเอกชนในจังหวัดปทุมธานี. วารสารพยาบาลทหารบก, 24(2), 269–278.
Alsulaiman, S. A., & Rentner, T. L. (2021). The use of the Health Belief Model to assess U.S. college students’ perceptions of COVID-19 and adherence to preventive measures. Journal of Public Health Research, 10(4), 2273. doi:10.4081/jphr.2021.2273
Becker, M. H., & Maiman, L. A. (1975). Sociobehavioral determinants of compliance with health and medical care recommendations. Medical Care, 13(1), 10–24. doi:10.1097/00005650-197501000-00002
Centers for Disease Control and Prevention. (2023). Facts on the risks of e-cigarettes for kids, teens, and young adults. Retrieved from https://www.cdc.gov/tobacco/basic_information/e-cigarettes/Quick-Facts-on-the-Risks-of-E-cigarettes-for-Kids-Teens-and-Young-Adults.html
Glantz, S., Jeffers, A., & Winickoff, J. P. (2022). Nicotine addiction and intensity of e-cigarette use by adolescents in the US, 2014 to 2021. JAMA Network Open, 5(11), e2240671. doi:10.1001/jamanetworkopen.2022.40671
Hamad, Z. J., & Faraj, R. K. (2024). Efficacy of Health Belief Model on collegians health beliefs related to electronic cigarette; An Intervention Study. South Eastern European Journal of Public Health, 81–89. doi:10.70135/seejph.vi.1046
Li, Y., Yang, B., & Chen, B. (2021). LGB tobacco control: Do Health Belief Model constructs predict tobacco use intentions differently between LGB and heterosexual individuals? International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 7008. doi:10.3390/ijerph18137008
Mohammed, W. A., Ibraheim, S. G. E., & Abdel-Mordy, M. A. (2023). Educational guidelines based on Health Belief Model regarding cigarette smoking cessation among secondary schools male students. Egyptian Journal of Nursing & Health Sciences, 4(2), 85–104. Retrieved from https://ejnhs.journals.ekb.eg/article_327642_a05fbc0ef8c574f871b4d7ba1273f56c.pdf
Oo, M. Z., Tint, S. S., Panza, A., Pongpanich, S., Viwattanakulvanid, P., Bodhisane, S., … Rerkasem, K. (2025). Effectiveness of a Health Belief Model-based integrated health education and mobile phone short message service intervention on health knowledge, perception, and self-efficacy toward smoking: A quasi-experimental study among industrial workers in Myanmar. BMC Public Health, 25(1), 1562. doi:10.1186/s12889-025-22754-9
VanVoorhis, C. R. W., & Morgan, B. L. (2007). Understanding power and rules of thumb for determining sample sizes. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 3(2), 43–50. doi:10.20982/tqmp.03.2.p043
World Health Organization. (2023). Tobacco. Retrieved from https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Categories
License
Copyright (c) 2025 Journal of Phrapokklao Nursing College, Chanthaburi
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อความ ข้อมูล และรายการอ้างอิงที่ผู้เขียนใช้ในการเขียนบทความเพื่อลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นความคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียน คณะผู้จัดทำวารสารไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วยหรือร่วมรับผิดชอบ
บทความที่ได้รับการลงตีพิมพ์ในวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี หากหน่วยงานหรือบุคคลใดต้องการนำส่วนหนึ่งหรือทั้งหมดของบทความไปเผยแพร่ต่อเพื่อวัตถุประสงค์ใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตจากบรรณาธิการวารสารก่อน
