ปัจจัยด้านพฤติกรรมที่มีความสัมพันธ์กับการกลับเป็นซ้ำ ของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง

Abstract

        คาดประมาณการณ์ว่าประชากรทั่วโลกจะเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองจำนวน 23 ล้านคน   ในปี พ.ศ. 2573 พบว่าผู้ป่วยที่รอดชีวิตอย่างน้อย 1 ใน 4 จะเกิดการกลับเป็นซ้ำของโรคหลอดเลือดสมอง การศึกษาแบบย้อนหลัง (Case-control study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยด้านพฤติกรรมที่มีความสัมพันธ์กับการกลับเป็นซ้ำของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ศึกษาในผู้ป่วย Post Stroke ซึ่งได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะ Recurrent Strokeและไม่มีภาวะ Recurrent Stroke ที่มารับบริการตรวจตามนัดที่แผนกผู้ป่วยนอกโรงพยาบาลหัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์ การคำนวณโดยใช้สูตร Case – Control ได้จำนวนกลุ่มตัวอย่าง = 110 คน กำหนดอัตรา 1:1 ได้ Case 110 คน และ Control 110 คน จึงได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง รวมทั้งหมด 220 คน อายุ 35-80 ปี แบ่งเป็นกลุ่มศึกษา (case) คือ ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มีการกลับเป็นซ้ำ (recurrence stroke) 110 คน และกลุ่มควบคุม (control) คือ ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (post stroke) 110 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ชนิดมีโครงสร้าง มีค่าดัชนีความเที่ยง (CVI) เท่ากับ 0.81 และค่าความเชื่อมั่น (Reliability) เท่ากับ 0.70 และวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้สถิติไคสแคว์ (Chi-square Test) และ ความเสี่ยงสัมพัทธ์ (Crude Odds Ratio)และวิเคราะห์ความสามารถในการทำนายโดยใช้สถิติวิเคราะห์ถดถอยพหุโลจิสติกแบบขั้นตอน (Stepwise Multiple Logistic Regression Analysis)

            ผลการศึกษาพบว่า ปัจจัยด้านพฤติกรรมที่มีความสัมพันธ์กับการกลับเป็นซ้ำของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p – value < 0.05) ได้แก่ การรับประทานอาหารไม่เหมาะสมกับสภาวะ      ของโรค (OR = 4.79 , 95 % CI = 1.98-11.54) การไม่ออกกำลังกาย (OR = 4.23 ,95%CI = 1.00 -20.41)   การไม่ไปตรวจตามนัด (OR = 2.16 , 95 % CI = 1.01-4.59) และผลการวิเคราะห์ความถดถอยพหุคูณโลจิสติกแบบขั้นตอน พบว่า การรับประทานอาหารไม่เหมาะสมกับสภาวะของโรคและการไม่ออกกำลังกาย สามารถร่วมทำนายการกลับเป็นซ้ำในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองได้ร้อยละ 11.3 (p – value < 0.05)

            จากผลการศึกษาครั้งนี้ พยาบาลสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรร่วมมือกันในการจัดกิจกรรมในเรื่องการรับประทานอาหารที่เหมาะสมและการออกกำลังกายที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองเพื่อป้องกันการกลับเป็นซ้ำ