การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียนในสถานอนามัยเด็กกลาง จังหวัดนนทบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียน โดยความร่วมมือจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในสถานพัฒนาเด็กเล็ก การศึกษาแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ 1) ขั้นเตรียมการ และพัฒนารูปแบบการส่งเสริมสุขภาพช่องปากแบบมีส่วนร่วม 2) การลงมือปฏิบัติ และ 3) การประเมินผลลัพธ์ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยกลุ่มผู้ให้บริการ คือ ผู้บริหาร ครู และทันตแพทย์ จำนวน 18 คน กลุ่มผู้รับบริการ คือ คู่ผู้ปกครองและเด็ก จำนวน 87 คู่ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลได้แก่ แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง และแบบบันทึกการตรวจฟันและคราบจุลินทรีย์ในเด็ก วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้การทดสอบที และวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพช่องปากแบบมีส่วนร่วมที่พัฒนาขึ้น ประกอบด้วย 1) การพัฒนาศักยภาพครูและผู้ปกครอง 2) การกระตุ้นพฤติกรรมและให้คำปรึกษาผ่านแอปพลิเคชันไลน์ 3) การปรับปรุงสิ่งแวดล้อมให้เอื้อต่อการแปรงฟัน และ 4) การพัฒนาระบบคัดกรองฟันผุและส่งต่อเพื่อรับการรักษา การประเมินผลลัพธ์การส่งเสริมสุขภาพช่องปากโดยการสังเกต การสัมภาษณ์ครูและผู้ปกครองพบว่า มีความตระหนักและมีทักษะในการดูแลสุขภาพฟันของเด็กที่ดีขึ้น ครูสามารถกระตุ้นการเรียนรู้ให้เด็กได้ และจำนวนฟันผุและคราบจุลินทรีย์ในช่องปากของเด็กภายหลังการเข้าร่วมกิจกรรมลดลง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001

รูปแบบการส่งเสริมสุขภาพช่องปากเด็กก่อนวัยเรียนแบบมีส่วนร่วมที่พัฒนาขึ้น สามารถใช้ในการดำเนินกิจกรรมแก้ไขปัญหาสุขภาพช่องปาก และพัฒนาเป็นต้นแบบไปสู่สถานพัฒนาเด็กปฐมวัยในพื้นที่อื่นได้