ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้านศูนย์แพทย์มิตรภาพ จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

ประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้านศูนย์แพทย์มิตรภาพ จังหวัดขอนแก่น

อาภาพรรณ มงคลอินทร์ ศศ.ม*.  นิตยา ศรีสุทธิกมล ปร.ด**.  อรวรรณ ดวงมังกร ปร.ด.***

บทคัดย่อ

บทนำ: ปัจจุบันประเทศไทย เข้าสู่สังคมสูงอายุแบบสมบูรณ์ (Complete Aged Society) นับเป็นความท้าทายที่กลุ่มผู้ให้บริการสุขภาพทั้งในระบบบริการสุขภาพชองภาครัฐและหน่วยงานอื่นต้องบูรณาการ ให้การดูแลผู้สูงอายุที่อยู่ในภาวะพึ่งพิงให้ดำรงชีวิตอยู่ในครอบครัว ชุมชน และสังคมได้อย่างมีสุขภาวะ

วัตถุประสงค์:เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้าน ศูนย์แพทย์มิตรภาพ จังหวัดขอนแก่น

วิธีการศึกษา:การวิจัยครั้งนี้เป็นแบบแผนการทดลองขั้นต้น (Pre- experimental design) แบบกลุ่มเดียววัดผลก่อนและ-หลังการทดลอง(The one Groups Pretest-Posttest Design) เพื่อศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้าน ศูนย์แพทย์มิตรภาพ จังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเจาะจง 2 กลุ่มได้แก่ 1) กลุ่มผู้ดูแลผู้สูงอายุสุขภาพดี อายุไม่เกิน 75ปี จำนวน 26 คน และ 2) กลุ่มผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง ติดบ้านจำนวน 26 คน เก็บข้อมูลระหว่างเดือนสิงหาคม - ตุลาคม 2567  เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วยแผนการสอน แบบสอบถามผู้ดูแลผู้สูงอายุ แบบสอบถามผู้สูงอายุ วิเคราะห์ข้อมูลด้วย ความถี่   ร้อยละ ค่าเฉลี่ย  และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สำหรับข้อมูลส่วนบุคคล และใช้ Wilcoxon signed rank test วิเคราะห์เปรียบเทียบระดับคะแนนผู้ดูแลผู้สูงอายุ ความแตกต่างของค่าความรู้ ทัศนคติ และทักษะการดูแลผู้สูงอายุก่อน/หลังทดลอง รวมถึงวิเคราะห์เปรียบเทียบระดับความสามารถ ความแตกต่างของค่าเฉลี่ยพฤติกรรมการประกอบกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุก่อน/หลังทดลอง

ผลการศึกษา:พบว่าคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้ในการดูแลผู้สูงอายุก่อนและหลังได้รับโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้าน (n=26) พบว่าด้านความรู้ทั่วไปมีคะแนนเฉลี่ยก่อนการอบรมเท่ากับ 14.85 (S.D.=1.93) และหลังการอบรมเพิ่มขึ้นเป็น 17.57 (S.D.=1.33) เมื่อทดสอบทางสถิติพบว่ามีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t=5.52, p<.001) สำหรับด้านความรู้การฟื้นฟูสภาพด้วยวิธีกายภาพบำบัด พบว่าคะแนนเฉลี่ยก่อนการอบรมเท่ากับ 6.30 (S.D.=1.49) และหลังการอบรมเพิ่มขึ้นเป็น 7.00 (S.D.=1.79) เมื่อทดสอบทางสถิติพบว่าไม่มีความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Z=-1.731, p=.083) ดังนั้นผลของโปรแกรมพัฒนาสมรรถนะมีประสิทธิผลในการเพิ่มความรู้ทั่วไปของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้าน แต่ไม่พบความแตกต่างในด้านความรู้การฟื้นฟูสภาพด้วยวิธีกายภาพบำบัดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

ข้อเสนอแนะ: 1) ควรมีการศึกษาติดตามระยะยาว (Longitudinal study) เพื่อประเมินความคงอยู่ของความรู้และทักษะของผู้ดูแลผู้สูงอายุ รวมถึงความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุ อย่างน้อย 6 เดือนถึง 1 ปี

2) ควรพัฒนาโปรแกรมการฝึกอบรมเฉพาะด้านการฟื้นฟูสภาพทางกายภาพบำบัด โดยเพิ่มระยะเวลาการฝึกปฏิบัติและมีการติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่อง

คำสำคัญ: โปรแกรมพัฒนาสมรรถนะ ผู้ดูแลผู้สูงอายุ  ผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงกลุ่มติดบ้าน