38 ปี แห่งการสะท้อนมรดกทางวิชาการและการยุติการผลิตในประเทศไทย: บันทึกประวัติศาสตร์การสอนระดับปริญญาโททางการพยาบาลครอบครัว (2530-2568)

บทคัดย่อ

บทความรับเชิญนี้มุ่งนำเสนอการบันทึกประวัติศาสตร์ การจัดการศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลครอบครัวและเวชปฏิบัติครอบครัวของคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น ซึ่งเป็นแห่งแรกและแห่งสุดท้ายของประเทศที่จัดการศึกษาระดับปริญญาโท สาขาวิชานี้ ตั้งแต่ พ.ศ. 2530-2568 นาน 38 ปี เนื้อหาประกอบด้วย 1) ความสำคัญของความเป็น “ครอบครัว” ในโลกทัศน์ตะวันออก 2) พลวัตรการจัดการเรียนการสอนในสาขาวิชาฯ 3) การบ่มเพาะกล้าของหลักสูตรฯ: ความจำเพาะที่มีอยู่ 4) เสียงสะท้อนจากผู้เรียนจบในหลักสูตร 5) ประโยชน์ของหลักสูตรต่อสุขภาพครอบครัว สังคม ประเทศชาติที่จะสูญหาย 6) การเปรียบเทียบความแตกต่างของภาพรวมหลักสูตรการพยาบาลครอบครัวกับการพยาบาลบุคคล (เด็ก มารดา ผู้ใหญ่ ผู้สูงอายุ) ในครอบครัว และการพยาบาลชุมชน 7) การก่อกำเนิด ดำรงอยู่ และย่างก้าวของศิษย์เก่าพยาบาลครอบครัวในหน้างาน และ 8) บทส่งท้ายและทางออก
ทั้งนี้ องค์กรวิชาชีพมีประกาศเป็นทางการถึงการไม่สนับสนุนการผลิตหลักสูตรอื่น ๆ ที่อยู่นอกรายการระบุ รวมถึงการผลิตพยาบาลที่ดูแลครอบครัวเป็นการจำเพาะย่อมส่งผลต่อสถาบันผู้ผลิตในการรับรองหลักสูตรและความก้าวหน้าทางวิชาชีพของผู้จบหลักสูตรฯ ในขณะที่ยุทธศาสตร์ชาติและสากล ระบุถึงความสำคัญในการพัฒนาศักยภาพครอบครัวในการดูแลตนเองในทุกระยะของการเจ็บป่วย จึงนำมาสู่การยุติการผลิตและอาจนำมา ซึ่งความเสียหายจากการขาดแคลนบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญด้านการพยาบาลครอบครัว และคุณภาพการดูแลสุขภาพของครอบครัวในระยะยาว รวมถึงสถาบันการศึกษาอาจประสบปัญหาขาดแคลนอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญ องค์ความรู้ ทรัพยากร ในการเรียนการสอนและอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องในอนาคต