การจัดการครอบครัวที่มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเสลภูมิ
คำสำคัญ:
การจัดการของครอบครัว, การพยาบาล, การดูแลต่อเนื่อง, ผู้ป่วย, โรคหลอดเลือดสมองบทคัดย่อ
โรคหลอดเลือดสมองเป็นปัญหาสำคัญที่พบบ่อยและมีแนวโน้มสูงขึ้นทุกปี การเจ็บป่วยด้วยโรคหลอดเลือดสมอง ส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยและครอบครัวในทุกมิติ การสนับสนุนและการจัดการที่ดีในครอบครัวมีความสัมพันธ์กับผลลัพธ์ที่ดีขึ้นของผู้ป่วย แต่ยังขาดข้อมูลเกี่ยวกับการจัดการในครอบครัวที่มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง การวิจัย เชิงบรรยายนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการจัดการครอบครัวที่มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่รับการรักษา ในโรงพยาบาลเสลภูมิ กลุ่มตัวอย่าง คือ ครอบครัวของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่เข้ารับการรักษาแล้ว จำหน่ายออกจากโรงพยาบาลเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด ในช่วงเดือนกรกฎาคมถึง กันยายน พ.ศ. 2567 โดยมีระยะเวลาตั้งแต่จำหน่ายออกจากโรงพยาบาลถึงวันเก็บรวบรวมข้อมูล ระหว่าง 7 วัน ถึง 3 เดือน และอาศัยอยู่ในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาล โดยผู้ให้ข้อมูลเป็นสมาชิกครอบครัวที่มีบทบาทในการจัดการครอบครัวฯ ที่มีอายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป และ มีบทบาทหลักในการจัดการดูแลครอบครัว จำนวน 36 ครอบครัว เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้ 1) แบบสอบถามข้อมูลทั่วไปของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 2) แบบบันทึกข้อมูลทั่วไปของครอบครัว 3) แบบสอบถามการจัดการครอบครัวที่มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้น ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือวิจัย โดยผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ได้ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหา เท่ากับ 0.96 หาค่าความเชื่อมั่นของแบบสอบถามได้ค่าสัมประสิทธิ์อัลฟาของคอนบราค เท่ากับ 0.93 วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้สถิติพรรณนา
ผลการวิจัย: ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง มีอายุระหว่าง 48-92 ปี (เฉลี่ย 62.42+10.6 ปี) ส่วนใหญ่เป็น เพศชาย (ร้อยละ 77.8) เป็นหัวหน้าครอบครัว (ร้อยละ 69.4) เป็นโรคหลอดเลือดสมองจากการขาดเลือด (ischemic stroke) (ร้อยละ 75) มีโรคประจำตัว คือ โรคความดันโลหิตสูง (ร้อยละ 63.9) และโรคเบาหวาน (ร้อยละ 44.4) ภายหลังจากป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองผู้ป่วยไม่สามารถประกอบอาชีพได้ (ร้อยละ 77.8) ครอบครัวมีสมาชิกในครอบครัวเป็นผู้ดูแลคนเดียว (ร้อยละ 77.8) และไม่มีบุคคลอื่นเข้ามาช่วยเหลือดูแลผู้ป่วยนอกจากสมาชิกในครอบครัว (ร้อยละ 86.1) ครอบครัวมีปัจจัยเอื้ออำนวยต่อการจัดการเพื่อดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในครอบครัวที่ดี มีกระบวนการจัดการครอบครัว ผลลัพธ์ระยะสั้น และด้านผลลัพธ์ระยะยาวที่ดี แต่ยังมีความต้องการช่วยเหลือสนับสนุนในระดับมากในด้านผู้ช่วยเหลือในการเดินทางไปรับบริการสุขภาพ และมีความต้องการช่วยเหลือสนับสนุนในระดับปานกลาง ในด้านผู้ช่วยเหลือในระหว่างการเข้ารับบริการสุขภาพ ผู้ป่วยมีความเครียดในระดับมาก มีอาการปวดและเหนื่อยล้าอ่อนเพลียในระดับปานกลาง ชี้ให้เห็นถึงความต้องการช่วยเหลือผู้ป่วยและครอบครัว ในประเด็นดังกล่าว ผลการวิจัยนี้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับบุคลากรที่เกี่ยวข้องในการดูแลครอบครัวและผู้ป่วยกลุ่มนี้อย่างมีคุณภาพต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Sacco RL, Kasner SE, Broderick JP, Caplan LR, Connors JJ, Culebras A, et al. An updated definition of stroke for the 21st century: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2013;44(7):2064-89.
Feigin VL, Brainin M, Norrving B, Martins SO, Pandian J, Lindsay P, et al. World Stroke Organization: Global Stroke Fact Sheet 2025. Int J Stroke 2025;20(2):132-44.
World Stroke Organization. World Stroke Organization (WSO): Global Stroke Fact Sheet 2022 [internet]. 2023 [cited 2025 Feb 3rd]. Available from: https://www.world-stroke.org/assets/downloads/WSO_Global_Stroke_Fact_Sheet.pdf (in Thai)
Tiamkao S, Ienghong K, Cheung LW, Celebi I, Suzuki T, Apiratwarakul K. Stroke incidence, rate of thrombolytic therapy, mortality in Thailand from 2009 to 2021 Open Access Maced J Med Sci [Internet]. 2022 Jan. 16 [cited 2025 Jun. 7];10(E):110-5. Available from: https://oamjms.eu/index.php/mjms/article/view/8051
Tiamkao S. Incidence of stroke in Thailand. Thai journal of neurology 2022;39(2):39-46. (in Thai)
Selaphum Hospital. Stroke patient statistics, 2021-2023. Roi Et: Selaphum Hospital; 2023. (in Thai)
Muralidharan P, Babu B, Chitra G, Sreejith K, Gafoor SA. Quality of life in stroke survivors in Central Kerala. JMSCR 2019;7(6): 986-95.
Khalid W, Rozi S, Ali TS, Azam I, Mullen MT, Illyas S, et al. Quality of life after stroke in Pakistan. BMC Neurol 2016;16(1):250.
Makganye TM. The experiences of patients and caregivers following a stroke: MSW Mini [Dissertation]. University of Pretoria: South Africa;2015.
Lou S, Kathrine C, Rumpelthiin JC, and Nielsen CP. Stroke patients’ and informal carers’ experiences with life after stroke: an overview of qualitative systematic reviews. Disabil Rehabil 2017;39(3):301-13.
Tiwari S, Joshi A, Rai N, Satpathy P. Impact of stroke on quality of life of stroke survivors and their caregivers: a qualitative study from India. J Neurosci Rural Pract 2021;12(4):680-8.
Kalavina R, Chisati E, Mlenzana N, Wazakili M. The challenges and experiences of stroke patients and their spouses in Blantyre, Malawi. Malawi Med J 2019;31(2):112-7.
Shaik MA, Choo PY, Tan-Ho G, Lee JC-K, Ho AHY. Recovery needs and psychosocial rehabilitation trajectory of stroke survivors (PReTS): A qualitative systematic review of systematic reviews. Clin Rehabil 2024;38(2):263-84.
Panpanit L, Jongudomkarn D, Doungmungkorn A, Boontoch K. Neelasmith S, Manorat M, et al. Implementing a care model for bedridden stroke survivors: A qualitative study in Northeastern Thailand. Patient Prefer Adherence 2025;19:345-58.
Sutthisompohn S, Kusol K. Caregivers of children with chronic illnesses: A systematic review on family management. SCNJ 2022;9(1):81-93. (in Thai)
Pitthayapong S, Thiangtam W, Powwattana A, Leelacharas S, Waters CM. A community based program for family caregivers for post stroke survivors in Thailand. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci) 2017 Jun;11(2):150-157.
Ryan P, Sawin KJ. The individual and family self-management theory: background and perspectives on context, process, and outcomes. Nurs Outlook 2009;57(4):217-25.
Grey M, Schulman-Green D, Knafl K, Reynolds NR. A revised self- and family management framework. Nurs Outlook 2015;63(2):162-70.
Polit DF, Beck CT. Nursing research: Generating and assessing evidence for nursing practice. 10th ed. Philadelphia: Lippincott Williams;2017.
Department of Mental Health, Ministry of Public Health Thailand. Depression and suicidal assessment form (including 2Q, 9Q and 8Q) [internet]. 2016[updated 2016; cited 2025 Feb 3rd]. Available from: https://dmh.go.th/test/download/view.asp?id=22 (in Thai)
Aree-Ue S, Youngcharoen P. The 6 Item cognitive function test-thai version: Psychometric property testing. Rama Nurs J 2020;26(2):188-202. (in Thai)
Chanaboon S. Statistics for basic research. Khon Kaen: Khon Kaen Provincial Public Health Office;2021. (in Thai)
Chuaoupathum R. Nursing care need of caregivers for stroke patients at home [dissertation]. Nakhon Pathom: Christian University;2010. (in Thai)
Best JW. Research in Education. 3rd ed. New Jersey: Prentice Hall;1977.
Department of Disease Control. Report on the situation of stroke in Thailand. Bangkok: Department of Disease Control, Ministry of Public Health;2020. (in Thai)
Caro CC, Costa JD, Da Cruz DMC. Burden and quality of life of family caregivers of stroke patients. Occup Ther Health Care 2018;32(2):154–71.
Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev 1977;84(2):191-215.
Paksee N, Srivisai T, Khunkaew S. Preparation of family caregivers of patient with stroke on transitional care from hospital to home. BCNUT J Nurs 2021;13(1):47-61.
Gawulayo S, Erasmus CJ, Rhoda AJ. Family functioning and stroke: family members' perspectives. Afr J Disabil 2021;10:801.
Poovatanaruk N, Nakawiro P. Prevalence and associated factors of caregiver burden among stroke patients. JPMAT [internet]. 2020 May 12 [cited 2025 Jun. 7];10(1):1-11. available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JPMAT/article/view/242188
Kumar A, Yadav AK, Singh VK, Pathak A, Chaurasia RN, Mishra VN, et al. Caregiver burden in caregivers of stroke survivors: a hospital-based study. Ann Indian Acad Neurol 2022;25(6):1092-8.
Bowen M. Family therapy in clinical practice. Northvale, NJ: Jason Aronson;1993.
Panpanit L, Jongudomkarn D, Duangmungkorn A, Boontos K, Neelasmith S, Manorat M, et al. Development of an expanded KKU Family Nursing Model for enhancing family caregivers’ abilities to care for homebound and bedridden patients from hospital to community: a qualitative study. J Nurs Sci Health 2025;48(1):155-73. (in Thai)
Naqvi IA, Strobino K, Cheung YK, Li H, Schmitt K, Ferrara S, et al. Telehealth after stroke care pilot randomized trial of home blood pressure telemonitoring in an underserved setting. Stroke 2022;53(12):3538–47.
Lin S, Wang C, Wang Q, Xie S, Tu Q, Zhang H, et al. The experience of stroke survivors and caregivers during hospital-to-home transitional care: a qualitative longitudinal study. Int J Nurs Stud 2022;130:104213.
Knafl KA, Deatrick JA. Further refinement of the family management style framework. J Fam Nurs 2003;9(3):232-56.
Rochmah TN, Rahmawati IT, Dahlui M, Budiarto W, Bilqis N. Economic burden of stroke disease: a systematic review. Int J Environ Res Public Health 2021;18(14):7552.
Bakas T, Clark PC, Kelly-Hayes M, King RB, Lutz BJ, Miller EL, et al. Evidence for stroke family caregiver and dyad interventions: a statement for healthcare professionals from the American Heart Association and American Stroke Association. Stroke 2014;45(9):2836-52.
Kucharin K, Jongudomkarn D, Wattananukulkiat S. Management of families of stroke patients: A case study in Khon Kaen Province. Journal of Nurses' Association of Thailand, North-Eastern Division 2007;25(2):6-16. (in Thai)
Creasy KR, Lutz BJ, Young ME, Stacciarini JM. Clinical implications of family-centered care in stroke rehabilitation. Rehabil Nurs 2015;40(6):349-59.
Pindus DM, Mullis R, Lim L, Wellwood I, Rundell AV, Abd Aziz NA, et al. Stroke survivors' and informal caregivers' experiences of primary care and community healthcare services - A systematic review and meta-ethnography. PLoS One 2018;21:13(2):e0192533.
Chaknum P, Harnirattisai T, Somprasert C, Chiang LC. Development of the family-based care model for stroke survivors to promote healthy family dynamics: Participatory action research. Pacific Rim Int J Nurs R [internet]. 2023 Mar 27 [cited 2025 Jun 5];27(2):244-59. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/PRIJNR/article/view/262033
Haslam, Haslam BS, Butler DS, Kim AS, Carey LM. Somatosensory impairment and chronic pain following stroke: an observational study. Int J Environ Res Public Health 2023;20(2).
Renati S, Raju S, Makarova A, Hairston M, Beba Abadal K, Bozeman A, et al. Impact of post-stroke post-traumatic stress disorder. Neurohospitalist 2025;15:19418744251315201.
Fowler K, Paula M, Elaine B, Kathleen B, Sexton E. Coming home was a disaster, I didn’t know what was going to happen: a qualitative study of survivors’ and family members’ experiences of navigating care post-stroke. Disabil Rehabil 2024;46(22):5291-303.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ห้ามผู้ใดนำบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพไปเผยแพร่ในลักษณะต่าง ๆ ดังนี้ การนำบทความไปเผยแพร่ออนไลน์ การถ่ายเอกสารบทความเพื่อกิจกรรมที่ไม่ใช่การเรียนการสอน การส่งบทความไปตีพิมพ์เผยแพร่ที่อื่น ยกเว้นเสียแต่ได้รับอนุญาตจากวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
