ปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยปลูกถ่ายไต
คำสำคัญ:
การจัดการตนเอง, การสนับสนุนทางสังคม, คุณภาพชีวิต, ผู้ป่วยปลูกถ่ายไตบทคัดย่อ
โรคไตเรื้อรังเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญที่มีอัตราการเสียชีวิตเพิ่มขึ้นทั่วโลก แม้การปลูกถ่ายไต จะเป็นวิธีการรักษาที่เหมาะสมที่สุดในระยะยาว แต่ผู้ป่วยยังเผชิญกับภาวะแทรกซ้อนทางร่างกายและจิตใจ ที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต การศึกษาปัจจัยที่สัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตจึงมีความสำคัญต่อการพัฒนา แนวทางการดูแลผู้ป่วยที่ครอบคลุมและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไต 2) ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างระยะเวลาหลังการปลูกถ่ายไต การจัดการตนเอง และการสนับสนุนทางสังคมกับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไต และ 3) ศึกษาปัจจัยทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไต กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไตที่มาติดตามการรักษาที่คลินิกหลังปลูกถ่ายไต โรงพยาบาล ศรีนครินทร์ จำนวน 125 ราย เก็บข้อมูลระหว่างเดือนมีนาคม - เมษายน 2567 เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามคุณภาพชีวิตผู้ป่วยปลูกถ่ายไต แบบประเมินการจัดการตนเอง และแบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม ทดสอบความเที่ยงของแบบสอบถามคุณภาพชีวิตผู้ป่วยปลูกถ่ายไต แบบประเมินการจัดการตนเอง และแบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคม ได้ค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค เท่ากับ 0.91, 0.83 และ 0.93 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปด้วยสถิติเชิงบรรยาย หาความสัมพันธ์ของตัวแปรใช้สถิติสหสัมพันธ์ของเพียร์สัน และวิเคราะห์ปัจจัยทำนาย ใช้สถิติการวิเคราะห์ถดถอยแบบขั้นตอน
ผลการวิจัย พบว่า คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไตอยู่ในระดับสูง (=19.19, SD=1.76) การจัดการตนเอง และการสนับสนุนทางสังคมมีความสัมพันธ์ทางบวกกับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลัง ปลูกถ่ายไต อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r=.60, p<.001 และ r=.54, p<.001 ตามลำดับ) แต่ระยะเวลาหลัง การปลูกถ่ายไตไม่มีความสัมพันธ์ทางสถิติกับคุณภาพชีวิต (r=.03, p=.76) และปัจจัยที่สามารถทำนายคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยภายหลังปลูกถ่ายไต ได้แก่ การจัดการตนเอง (β=.45, p<.001) และการสนับสนุนทางสังคม (β=.32, p<.001) ซึ่งสามารถร่วมทำนายคุณภาพชีวิตผู้ของป่วยภายหลังปลูกถ่ายไตได้ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ร้อยละ 44.2 (
=.442,p<.001) ดังนั้น ในการดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้ พยาบาลจึงควรมีกิจกรรมที่เน้น การส่งเสริมการจัดการตนเองและการสนับสนุนทางสังคม เพื่อช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตให้กับผู้ป่วย
เอกสารอ้างอิง
Shrestha N, Gautam S, Mishra SR, Virani SS, Dhungana RR. Burden of chronic kidney disease in the general population and high-risk groups in South Asia: a systematic review and meta-analysis. PLoS One 2021;16(10):e0258494.
Ministry of Public Health. Epidemiology and review of prevention measures for chronic kidney disease [Internet]. Nonthaburi: Ministry of Public Health;2025 [cited 2024 Jan 10]. Available from: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1308820220905025852.pdf (in Thai)
Thai Transplantation Society. Annual organ transplantation data report for 2022 [Internet]. Bangkok: Thai Transplantation Society;2023 [cited 2024 Jan 10]. Available from: https://www.transplantthai.org/data/annual_report/13/Registry%202022%20English%20version.pdf (in Thai)
Nuttasith L, Cheungpasitporn W. Global perspective on kidney transplantation: Thailand. Kidney360 2021;2(10):1663-5.
Voora S, Adey DB. Management of kidney transplant recipients by general nephrologists: Core curriculum 2019. Am J Kidney Dis 2019;73(6):866-79.
Raksaken N. Relationship between sense of coherence and quality of life among kidney transplant recipients. Khon Kaen: Khon Kaen University;2017. (in Thai)
Ferrans CE, Powers MJ. Psychometric assessment of the quality of life index. Res Nurs Health 1992;15(1):29-38.
Mallick NK, Hassan A, Bhatti RSS, Rafique D, Jaffery AR, Sharif I, et al. Quality of life of post-renal transplant patients in Rawalpindi. Cureus 2022;14(12):e32786.
Megawati, Yetti K, Sukmarini L. The factors affecting the quality of life of kidney transplantation patients at the Cipto Mangunkusumo General Hospital in Jakarta, Indonesia. Enfermería Clínica 2019;29:428-33.
Wichaisak W, Lueboonthavatchai PAY. Comparative study of quality of life between end- stage renal disease patients treated with dialysis and those treated with kidney transplantation at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Chula Med J 2018;62(1): 91-105. (in Thai)
Hwang Y, Kim M, Min K. Factors associated with health-related quality of life in kidney transplant recipients in Korea. PLoS One 2021;16(3 March):1-13.
Noppakun L, Wonghongkul T, Pothiban L, Vuttanon N. Factors explaining quality of life in people with kidney transplant: a cross-sectional study. Pacific Rim Int J Nurs Res 2022;26(2):198-211.
Mouelhi Y, Jouve E, Alessandrini M, Pedinielli N, Moal V, Meurette A, et al. Factors associated with health-related quality of life in kidney transplant recipients in France. BMC Nephrol 2018;19(1):1-12.
Kumar TGS, Soundararajan P, Maiya GA, Ravi A. Physical activity and quality of life after renal transplantation. Online J Heal Allied Sci 2018;17(4):4-7.
El Rasheed AH, Khedr E, Naguib R, Eid M, Elkholy H, Rabie S. Quality of life in a sample of Egyptian renal transplant recipients. Middle East Curr Psychiatry 2020;27(1):1-10.
Krasan C, Tipayamongkholgul M, Suwannapong N. Clinical factors, social support, treatment satisfaction, and quality of life among renal transplant recipients. Thai J Health Educ 2020;43(2):179-90. (in Thai)
Ferrans CE. Development of a conceptual model of quality of life. Sch Inq Nurs Pract 1996;10(3):293-304.
Ferrans CE, Powers MJ. Ferrans and powers quality of life index (QLI). 1998. [internet]. [cited 2024 Jan 10]. Available from: https://qli.uic.edu/
Ardkhitkarn S, Pothiban L. Self-management behaviors and predicting factors in elders with end stage renal disease undergoing continuous ambulatory peritoneal dialysis. Nurs J (Manila) 2013;40:22-32. (in Thai)
Lueboonthavatchai PLO. Quality of life, health status and social support of schizophrenic patients’ caregivers. J Med Assoc Thai 2006;89(3):13-9. (in Thai)
Azar FEF, Solhi M, Soola AH, Amani F. Quality of life and its related factors in kidney transplant recipients. Amaz Investig 2019;8(21):449–59.
Zhao SM, Dong FF, Qiu HZ, Li D. Quality of life, adherence behavior, and social support among renal transplant recipients in China: a descriptive correlational study. Transplant Proc 2018;50(10):3329-37.
Ismael NH, Rashid AO. Alteration in quality of life after kidney transplantation. Indian J Public Heal Res Dev 2019;10(10):989-93.
Hwang Y, Kim M, Min K. Factors associated with health-related quality of life in kidney transplant recipients in Korea. PLoS One 2021;16(3 March):1-14.
Boonwitthayalikhit W. Life experiences of chronic kidney disease patients who received kidney transplantation. Bangkok: Mahidol University;2017. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ห้ามผู้ใดนำบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพไปเผยแพร่ในลักษณะต่าง ๆ ดังนี้ การนำบทความไปเผยแพร่ออนไลน์ การถ่ายเอกสารบทความเพื่อกิจกรรมที่ไม่ใช่การเรียนการสอน การส่งบทความไปตีพิมพ์เผยแพร่ที่อื่น ยกเว้นเสียแต่ได้รับอนุญาตจากวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
