การพัฒนาโปรแกรมส่งเสริมการนอนหลับ โดยไม่ใช้ยาด้วยวิธีการแบบผสมผสานสำหรับผู้สูงอายุในชุมชน
คำสำคัญ:
การจัดการโดยไม่ใช้ยา , การบำบัดทางเลือก , การนอนหลับ , ชุมชน, ผู้สูงอายุบทคัดย่อ
บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาวิจัยเรื่องผลของโปรแกรมส่งเสริมการนอนหลับด้วยวิธีการแบบผสมผสานโดยไม่ใช้ยาต่อคุณภาพการนอนหลับของผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในชุมชน โดยนำเสนอกระบวนการพัฒนาโปรแกรมส่งเสริมการนอนหลับด้วยวิธีการแบบผสมผสานโดยไม่ใช้ยาสำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหานอนไม่หลับที่อาศัยอยู่ในชุมชน การพัฒนาโปรแกรมฯ ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน ขั้นที่ 1 ขั้นเตรียมการ ผู้วิจัยศึกษาทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องเพื่อนำมาพัฒนาเป็นโปรแกรมฯ ขั้นที่ 2 ขั้นประเมินคุณภาพ/ ความเป็นไปได้และการยอมรับได้ของโปรแกรมฯ โดยทำการตรวจสอบคุณภาพโปรแกรมฯ ด้วยการประเมินดัชนีความตรงตามเนื้อหา (Content validity index: CVI) โดยผู้ทรงคุณวุฒิ 5 ท่าน ประเมินความเป็นไปได้และการยอมรับได้ของโปรแกรมฯจากความคงอยู่ในโปรแกรมฯ (สัดส่วนของผู้เข้าร่วมโปรแกรมฯจนเสร็จสิ้นต่อผู้เข้าร่วมโปแกรมฯทั้งหมด) และเปรียบเทียบผลลัพธ์ 3 ด้านของผู้เข้าร่วมโปรแกรมฯจำนวน 20 คน ก่อนและหลังร่วมโปรแกรมฯ ด้วยสถิติ pair t test และ Wilcoxon Signed Ranks Test
ผลการศึกษาพบว่า 1) โปรแกรมฯ มีรูปแบบการดำเนินโปรแกรมฯ ทั้งหมด 4 สัปดาห์ สัปดาห์ที่ 1 แลกเปลี่ยนประสบการณ์ ให้ความรู้ สาธิตและฝึกปฏิบัติ สัปดาห์ที่ 2 ทบทวนความรู้/การปฏิบัติ และเสริมแรงจูงใจ สัปดาห์ที่ 3 โทรศัพท์ติดตาม สัปดาห์ที่ 4 ประเมินผล โดยมีสื่อประกอบการดำเนินโปรแกรมฯ คือ คู่มือโปรแกรมฯ (เคล็ดไม่ลับ ช่วยผู้สูงวัยให้นอนหลับดี) และคู่มือส่งเสริมสุขอนามัยการนอนหลับสำหรับผู้สูงอายุ (เมื่อสูงวัย ทำอย่างไรให้นอนหลับดี) 2) CVI ของโปรแกรมฯ คู่มือโปรแกรมฯ และคู่มือส่งเสริมสุขอนามัยการนอนหลับสำหรับผู้สูงอายุ เท่ากับ 0.95, 0.96 และ 1 ตามลำดับ 3) ผลการประเมินความเป็นไปได้ พบว่า โปรแกรมฯมีความเป็นไปได้ในการดำเนินกิจกรรมการปฏิบัติจริงด้วยอัตราการคงอยู่ในโปรแกรมฯเป็นร้อยละ 100 และผู้เข้าร่วมโปรแกรมฯมีผลลัพธ์ดีขึ้นทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ คะแนนความรู้สุขอนามัยการนอนหลับ (Z=2.80, p=.005) คะแนนพฤติกรรมสุขอนามัยการนอนหลับ (t=6.12, p<.001) และคะแนนคุณภาพการนอนหลับ (t=10.51, p<.001)
โปรแกรมฯที่พัฒนาขึ้นมีคุณภาพ เป็นไปได้และยอมรับได้ จึงควรมีประยุกต์ใช้โปรแกรมฯเพื่อส่งเสริมการนอนหลับในผู้สูงอายุในชุมชนที่มีปัญหาการนอนหลับที่มีบริบทคล้ายคลึงกัน รวมทั้งควรมีการศึกษาเพิ่มเติมโดยใช้ขนาดกลุ่มตัวอย่างใหญ่ขึ้นและวัดผลลัพธ์เชิงปรนัยร่วมด้วย
References
Miner B, Kryger MH. Sleep in the aging population. Sleep Med Clin 2017;12(1):31-8.
Panpanit L. Sleep problems in older people and nursing management. Journal of Nursing Science & Health 2020;43(1):139-50. (in Thai)
Li J, Vitiello MV, Gooneratne NS. Sleep in normal aging. Sleep Med Clin 2018;13(1):1-11.
Rawtaer I, Mahendran R, Chan HY, Lei F, Kua EH. A nonpharmacological approach to improve sleep quality in older adults. Asia Pac Psychiatry 2018;10(2):1-5.
Chengpiew O. Biological clock and sleep. Journal of Science and Technology 2012;4(7):145-55. (in Thai)
McKillop LE, Vyazovskiy VV. Sleep and ageing: From human studies to rodentmodels. Curr Opin Physiol 2020;15:210-6.
Kim JH, Duffy JF. Circadian rhythm sleepwake disorders in older adults. Sleep Med Clin 2018;13(1):39–50.
Ogunbode AM, Adebusoye LA, Olowookere OO, Owolabi M, Ogunniyi A. Factor sassociated with insomnia among elderly patients attending a geriatric center in Nigeria. Curr Gerontol Geriatr Res 2014;1-10.
Department of Older Persons, Ministry of Social Development and Human Security. National plan for older persons version 2 (2002-2011) 2nd revision 2018. Bangkok: Samlada; 2018. (in Thai)
Limpawattana P, Sawanyawisuth K. Insomnia. Geriatric syndrome and interesting issues. Khon Kaen: Faculty of Medicine, Khon Kaen University; 2017. (in Thai)
Choombuathong A, Chalopatham W, Dhongyooyen P, Chokchaiworrarat S, Thamwattana K, Changsap B, et al. Sleep quality and factors related to sleep and self-esteem in the elderly. Journal of Health Science 2015;24(5):833-43. (in Thai)
Panpanit L. Sleep problems in older people and nursing management. Khon Kaen: Faculty of Nursing, Khon Kaen University; 2018. (inThai)
Chinvararak C, Tangwongchai S, Dumrongpiwat N. Sleep quality and its associated factors in the elderly at Pracha Niwet village. J Psychiatr Assoc Thailand 2018;63(2):199-210. (in Thai)
Pitanthananukul P. Health status of older persons living in Yaplong district, Srisaket province. Nursing J 2018;45(1):12-25. (in Thai)
Thichumpa W, Howteerakul N, Suwannapong N, Tantrakul V. Sleep quality and associated factors among the elderly living in rural Chiang Rai, Northern Thailand. epiH 2018;40:1-9. (in Thai)
Nguyen V, George T, Brewster GS. Insomnia in older adults. Curr Geriatr Rep 2019;8(4):271-90.
Gulia KK, Kumar VM. Sleep disorders in the elderly: A growing challenge. Psychogeriatrics 2018;8(3):155-65.
Sharma K, Srivastava S. The effectiveness of sleep hygiene program on sleep quality and stress level in elderly population. J Ment Health Aging 2018;2(1):29-32.
Wichian NS, Chintanawat R, Klaphajone J, Nanasilp P. Effect of music therapy on sleep quality in older persons. JTNMC 2021;36(2):18-31. (in Thai)
Wang Q, Chair SY, Wong EM, Li X. The effects of music intervention on sleep quality in community-dwelling elderly. J Altern Complement Med 2016;22(7):576-84.
Deukhuntod C, Somanusorn S, Kangchai W. Effect of promoting relaxation program by using dharma music and aromatherapy for sleep quality of elderly in social welfare development center for older persons. JBCN Bangkok 2016;32(1):15-30. (in Thai)
Mirzanah S, Yona S, Dahlia D. Effect of progressive muscle relaxation on sleep quality among patients with chronic disease: A literature review. Belitung Nurs J 2020;6(2):30-4.
Seyedi Chegeni P, Gholami M, Azargoon A, Hossein Pour AH, Birjandi M, Norollahi H. The effect of progressive muscle relaxation on the management of fatigue and quality of sleep in patients with chronic obstructive pulmonary disease: A randomized controlled clinical trial. Complement Ther Clin Pract 2018;31:64-70. Available from: https://doi:10.1016/j.ctcp.2018.01.010.
Sharma K, Srivastava S. The effectiveness of sleep hygiene program on sleep quality and stress level in elderly population. J Ment Health Aging 2018;2(1):29-32.
Vanderlinden J, Boen F, van Uffelen J. Effects of physical activity programs on sleep outcomes in older adults: A systematic review. Int J Behav Nutr Phys Act 2020;17(1):1-15.
Şekerci YG, Biçer EK. The effect of walking exercise on quality of life and sleep in elderly individuals: Randomized controlled study. TURK J GERIATR 2020;22(4):443-53.
Halpern J, Cohen M, Kennedy G, Reece J, Cahan C, Baharav A. Yoga for improving sleep quality and quality of life for older adults. Altern Ther Health Med 2014;20(3):37–46.
Chaidayan P. Effects of exercise by Boon Mee long stick dance on sleep quality of the elderly, Pa Tan subdistrict, Mae Tha district, Lampang Province [Thesis]. Phayao: Faculty of Public Health, Phayao University; 2016. (in Thai)
Norachan K. Nursing interventions to promote sleep among hospitalized older persons: A systematic review [Thesis]. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2018. (in Thai)
Şekerci YG, Biçer EK. The effect of walking exercise on quality of life and sleep in elderly individuals: Randomized controlled study. TURK J GERIATR 2020;22(4):443-53.
Orem DE. Nursing: Concept of practice. 4th ed. St.Louis: Mosby; 1991.
Srisang P. Theories and concepts of nursing. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2014. (in Thai)
Chanaboon S. Basic research statistics. Khon Kaen: Khon Kaen Provincial Public Health Office; 2018. (in Thai)
Brewster GS, Riegel B, Gehrman PR. Insomnia in the older adult. Sleep Med Clin 2018;13(1):13–9.
Khamkaew Y, Soonthornchaiya R, Phanasathit M. The effects of a cognitive-behavioral therapy program on insomnia among elderly patients with major depressive disorder. Journal of Health and Nursing Research 2019;35(3):13-23. (in Thai)
Aunjitsakul W, Udomratn P. Cognitive behavioral therapy for insomnia (CBT-I). Journal of the Psychiatric Association of Thailand 2016;61(1):89-106. (in Thai)
Varrasse M, Li J, Gooneratne N. Exercise and sleep in community-dwelling older adults. Curr Sleep Med Rep 2015; 1(4):232-40.
Panpanit L, Sopavonnakul T, Chansom P. Complementary and alternative therapies to promote sleep for older people. Journal of Nursing Science and Health 2021;44(4):107-20. (in Thai)
Mazar D, Gileles-Hillel A, Reiter J. Sleep education improves knowledge but not sleep quality among medical students. J Clin Sleep Med 2021;17(6):1211–5.
Semsarian CR, Rigney G, Cistulli PA, Bin YS. Impact of an online sleep and circadian education program on university students’ sleep knowledge, attitudes, and behaviors. Int J Environ Res Public Health 2021;18(19):1-14.
Souza JC de, Galina SD, Sousa IC de, Azevedo CVM de. Effect of a sleep education program on sleep knowledge and habits in elementary and high school teachers. Estudos de Psicologia 2016;21(4):369-80.
Hershner S, O’Brien LM. The impact of a randomized sleep education intervention for college students. J Clin Sleep Med 2018;14(3):337-47.
Lemrasky MM, Shamsalinia A, Nasiri M, Hajiahmadi M. The effect of sleep hygiene education on the quality of sleep of elderly women. Aging Med Health 2019;10(1):32-38.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2022 วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในการเผยแพร่ผลงานที่ตีพิมพ์ห้ามผู้ใดนำบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพไปเผยแพร่ในลักษณะต่างๆ ดังนี้ การนำบทความไปเผยแพร่ออนไลน์ การถ่ายเอกสารบทความเพื่อกิจกรรมที่ไม่ใช่การเรียนการสอน การส่งบทความไปตีพิมพ์เผยแพร่ที่อื่น ยกเว้นเสียแต่ได้รับอนุญาตจากวารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ
