ประสิทธิผลของโปรแกรมการเพิ่มศักยภาพสมองเพื่อป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ ที่อาศัยอยู่ในชุมชนเขตตำบลในเมือง จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง มีแบบแผนการวิจัยกลุ่มเดียววัดก่อนและหลังการทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิผลของการใช้โปรแกรมการเพิ่มศักยภาพสมองเพื่อป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุ กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุ 60 ปีขึ้นไปที่อาศัยอยู่ในเขตเมือง จังหวัดอุบลราชธานี จำนวน 15 คน เลือกแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย เป็นเครื่องมือมาตรฐาน จากคู่มือมาตรฐาน และดำเนินงานคลินิกผู้สูงอายุคุณภาพ ของสถาบันเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข  ประกอบด้วย ข้อมูลทั่วไป ข้อมูลภาวะสมองเสื่อม การทำกิจวัตรประจำวัน และแบบทดสอบสมรรถนะสมองด้านความจำ โปรแกรมการพัฒนาศักยภาพสมอง ประกอบด้วย การกระตุ้นสมองอย่างเป็นระบบ 4 ด้าน คือ 1) การประเมินความใส่ใจ 2) การทดสอบเชิงมิติสัมพัทธ์ 3) การทดสอบความจำ และ 4) การทดสอบการให้เหตุผล วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Paired T test ในข้อมูลที่มีการแจกแจงเป็นแบบโค้งปกติ และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ Wilcoxon test ในข้อมูลที่มีการแจกแจงแบบไม่เป็นโค้งปกติ ที่เกิดจากการคำนวณขนาดตัวอย่างสำหรับการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยระหว่างสองกลุ่มที่ไม่เป็นอิสระต่อกัน

            ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างที่ใช้โปรแกรม มีค่าเฉลี่ยคะแนนจากแบบประเมินสภาพสมองเบื้องต้น แบบประเมินภาวะพุทธิปัญญา แบบประเมินภาวะพุทธิปัญญาเอเดส-ค็อก และแบบประเมินอาการสมองเสื่อมทางคลินิก มีคะแนนค่าเฉลี่ยเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p ≤ 0.05 สรุปได้ว่าโปรแกรม มีส่วนช่วยกระตุ้น และพัฒนาศักยภาพของสมองด้านต่างๆ ในผู้สูงอายุที่มีภาวะเสี่ยงต่อสมองเสื่อมระยะเริ่มต้นได้ อย่างไรก็ตามควรมีการพัฒนาโปรแกรม ให้ครอบคลุมทั้ง 4 ด้าน โดยการออกแบบกิจกรรมให้สอดคล้องกับบริบทของผู้สูงอายุในพื้นที่ การทำกิจกรรมอย่างสม่ำเสมอ และมีการติดตามอย่างต่อเนื่อง สร้างชุมชน สังคมที่ตระหนักรู้ในการป้องกันภาวะสมองเสื่อมในชุมชน ด้วยโปรแกรมการเพิ่มศักยภาพสมองเพื่อป้องกันภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุต่อไป