ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะปอดอักเสบในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลันที่ผ่านการคัดกรอง และดูแลปัญหาด้านการกลืนในหอผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมองเฉียบพลัน, ปัจจัยเสี่ยงปอดอักเสบ, ปอดอักเสบจากการสำลัก, การตรวจคัดกรองการกลืนบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่คาดว่าจะเกี่ยวข้องกับการเกิดปอดอักเสบในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองได้แก่ ผลการทดสอบการกลืนที่ไม่ผ่าน การแสดงอาการทางระบบประสาทที่แย่ลง การไม่ปฏิบัติตามแนวทางงดน้ำและอาหารทางปากก่อนการทดสอบการกลืน ระยะเวลาที่ผู้ป่วยได้รับการประเมินการกลืนนับจากช่วงเวลาที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง และนับจากวันที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล
วิธีการศึกษา การศึกษาแบบเก็บข้อมูลย้อนหลังจากเวชระเบียนในหอผู้ป่วย stroke unit ที่ได้คัดกรองการกลืน ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2563 ถึง 31 ธันวาคม 2565 นำข้อมูลที่ได้มาเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มที่มีและไม่มีภาวะปอดอักเสบ
ผลการวิจัย ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง 358 คน ทำการสุ่มโดยใช้คอมพิวเตอร์ ได้กลุ่มตัวอย่างเป็นกลุ่มที่มีและไม่มีภาวะปอดอักเสบกลุ่มละ 50 คน ผู้ป่วยที่มีภาวะปอดอักเสบมีความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองมากกว่าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และส่วนมากได้รับการวินิจฉัยภาวะปอดอักเสบในวันที่ 2 หรือ 3 นับจากวันที่มีอาการของโรคหลอดเลือดสมอง โดยปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเกิดปอดอักเสบได้แก่ การคัดกรองปัญหาการกลืน ได้ผลไม่ผ่าน (OR 11.03, 95% CI 1.88-64.66) มีอาการทางระบบประสาทแย่ลง (OR 15.52, 95% CI 4.76-50.61) และไม่ได้งดน้ำงดอาหารก่อนคัดกรอง (OR 16.23, 95% CI 3.01-87.77).
สรุป ผู้ป่วยที่มีอาการทางระบบประสาทแย่ลง ผลคัดกรองปัญหาการกลืนไม่ผ่านหรือไม่ได้งดน้ำงดอาหารก่อนทดสอบการกลืน จะมีความเสี่ยงในการเกิดภาวะปอดอักเสบมากขึ้น แม้ว่าในการศึกษานี้จะไม่พบความสัมพันธ์ระหว่างระยะเวลาที่ได้รับการคัดกรองการกลืนกับการเกิดภาวะปอดอักเสบ แต่ยังแนะนำให้มีการเฝ้าระวังและประเมินการกลืนซ้ำโดยเฉพาะในช่วง 1 สัปดาห์แรกที่มีโอกาสเกิดภาวะปอดอักเสบได้มาก
เอกสารอ้างอิง
de Jonge JC, van de Beek D, Lyden P, Brady MC, Bath PM, van der Worp HB. Temporal profile of pneumonia after stroke. Stroke 2022;53(1):53–60. doi: 10.1161/STROKEAHA.120.032787.
Kidd D, Lawson J, Nesbitt R, MacMahon J. The natural history and clinical consequences of aspiration in acute stroke. QJM. 1995 Jun;88(6):409-13. PMID: 7648232.
Teh WH, Smith CJ, Barlas RS, Wood AD, Bettencourt-Silva JH, Clark AB, et al. Impact of stroke-associated pneumonia on mortality, length of hospitalization, and functional outcome. Acta Neurol Scand. 2018;138(4):293–300. doi: 10.1111/ane.12956.
Sellars C, Bowie L, Bagg J, Sweeney MP, Miller H, Tilston J, et al. Risk factors for chest infection in acute stroke: a prospective cohort study: A prospective cohort study. Stroke. 2007;38(8):2284–91. doi: 10.1161/STROKEAHA.106.478156.
Al-Khaled M, Matthis C, Binder A, Mudter J, Schattschneider J, Pulkowski U, et al. Dysphagia in patients with acute ischemic stroke: Early dysphagia screening may reduce stroke-related pneumonia and improve stroke outcomes. Cerebrovasc Dis. 2016;42(1–2):81–9. doi: 10.1159/000445299.
Joundi RA, Martino R, Saposnik G, Giannakeas V, Fang J, Kapral MK. Predictors and outcomes of dysphagia screening after acute ischemic stroke. Stroke. 2017;48(4):900–6. doi: 10.1161/STROKEAHA.116.015332.
Bray BD, Smith CJ, Cloud GC, Enderby P, James M, Paley L, et al. The association between delays in screening for and assessing dysphagia after acute stroke, and the risk of stroke-associated pneumonia. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2017;88(1):25–30. doi: 10.1136/jnnp-2016-313356.
Finlayson O, Kapral M, Hall R, Asllani E, Selchen D, Saposnik G. Risk factors, inpatient care, and outcomes of pneumonia after ischemic stroke. Neurology. 2011;77(14):1338–45. doi: 10.1212/WNL.0b013e31823152b1.
Powers WJ, Rabinstein AA, Ackerson T, Adeoye OM, Bambakidis NC, Becker K, et al. Guidelines for the early management of patients with Acute Ischemic Stroke: 2019 update to the 2018 guidelines for the early management of Acute Ischemic Stroke: A guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American stroke association. Stroke. 2019;50(12). doi: 10.1161/STR.0000000000000211.
Sukpongthai T. The Incidence of Post Stroke Pneumonia and the Use of Modified Water Swallowing Test in Acute Stroke Patients. J Thai Stroke Soc [Internet]. 2019;18(3):16-24. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/ index.php/jtss/article/view/19280
Horan TC, Andrus M, Dudeck MA. CDC/NHSN surveillance definition of health care–associated infection and criteria for specific types of infections in the acute care setting. Am J Infect Control. 2008;36(5):309–32. doi: 10.1016/j.ajic.2008.03.002.
Osawa A, Maeshima S, Tanahashi N. Water-Swallowing Test: Screening for Aspiration in Stroke Patients. Cerebrovasc Dis. 2013;35(3):276–281. Available from: https://karger.com/ced/article-abstract/35/3/276/551/Water-Swallowing-Test-Screening-for-Aspiration-in?redirectedFrom=fulltext
Dziewas R. Pneumonia in acute stroke patients fed by nasogastric tube. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2004;75(6):852–6. doi: 10.1136/jnnp.2003.019075.
Sümer MM. Progression in acute ischemic stroke: Is widespread atherosclerotic background a risk factor? Turk J Phys Med Rehabil. 2017;64(1):46–51. doi: 10.5606/tftrd.2017.1007.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสมาคมโรคหลอดเลือดสมองไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความภายในบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารสมาคมโรคหลอดเลือดสมองไทยเล่มนี้ ตลอดจนความรับผิดชอบด้านเนื้อหาและการตรวจร่างบทความเป็นของผู้นิพนธ์ ไม่เกี่ยวข้องกับกองบรรณาธิการแต่อย่างใด การนำเนื้อหา ข้อความหรือข้อคิดเห็นของบทความไปเผยแพร่ ต้องได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการอย่างเป็นลายลักษณ์อักษร ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารเล่มนี้ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร
