การทบทวนวรรณกรรม: การฟื้นฟูผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในด้านการเดินการทรงตัว การใช้งานแขนและมือด้วยการฝึกแบบเฉพาะเจาะจง

บทคัดย่อ

การฝึกกิจกรรมแบบเฉพาะเจาะจง เป็นหลักการฟื้นฟูทางกายภาพบำบัดในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ในบทความนี้ได้ทบทวนแนวทางปฏิบัติ และผลการฟื้นฟูในปัญหาที่สำคัญสองประการ คือ การเดิน และการใช้งานแขนและมือ ด้วยการฝึกแบบเฉพาะเจาะจง พบว่าในการฟื้นฟูความสามารถในการเดิน และการทรงตัว ส่วนมากนิยมใช้การฝึกแบบเฉพาะเจาะจงแบบวงจร (task-oriented circuit training) ประกอบด้วยกิจกรรมอย่างน้อย 10 กิจกรรม เช่น การลุกขึ้นยืน ก้าวขาขึ้นลงเก้าอี้เตี้ย ยืนเอื้อมมือไปในทิศทางต่าง ๆ เดินข้ามสิ่งกีดขวาง เดินทางลาด เดินขึ้นลงบันได เป็นต้น โดยแนะนำให้ฝึกต่อเนื่องอย่างน้อย 45-50 นาที 3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ หลังการฝึกพบว่าสามารถเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อขา เพิ่มการทรงตัวในท่ายืน เพิ่มความเร็ว และความทนทานในการเดินได้อย่างมีนัยสำคัญในการฟื้นฟูการใช้งานแขนและมือ นิยมใช้การฝึกผ่านโปรแกรมฝึก Acquisition skill accelerated program (ASAP) โดยงานแขนและมือแนะนำให้ฝึกต่อเนื่องอย่างน้อย 1-2 ชั่วโมง ฝึกต่อเนื่องอย่างน้อย 4 สัปดาห์ และเริ่มเห็นการเปลี่ยนแปลงในสัปดาห์ที่ 2 หรือฝึกประมาณ 10 ชั่วโมง ประกอบไปด้วยกิจกรรมที่ใช้ความแข็งแรงของแขนข้างอ่อนแรง กิจกรรมที่ใช้แขน 2 ข้าง และกิจกรรมที่ใช้ความชำนาญของมือข้างอ่อนแรง พบว่าเพิ่มความสามารถในการเคลื่อนไหวแขนและมือได้ดีขึ้น ความเร็วในการเอื้อมจับสิ่งของเพิ่มมากขึ้น ดังนั้น จะเห็นได้ว่าการฝึกเฉพาะเจาะจงทั้งแบบวงจร และโปรแกรมการฝึกแขนและมือมีประโยชน์ในทางเวชปฏิบัติเป็นอย่างมาก รูปแบบการฝึกควรเน้นย้ำการเรียนรู้ที่มีความหมายร่วมกันตั้งเป้าหมาย ช่วยกันวิเคราะห์ และพัฒนาปรับความยากง่ายของกิจกรรมนั้น ๆ เพื่อให้เกิดแรงจูงใจในการฝึก เน้นกิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมการเคลื่อนไหวที่เป็นจริงในชีวิตประจำวัน เพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตระยะยาวในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง