ผลของโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม หน่วยไตเทียม โรงพยาบาลมหาสารคาม

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย ที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ร่างกายมีการสลายโปรตีน และสูญเสียกรดอะมิโน เกลือแร่ และวิตามินต่าง ๆ ไปกับน้ำยาฟอกเลือดส่งผลให้ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะทุพโภชนาการ ซึ่งภาวะนี้มีความสัมพันธ์กับอัตราการเจ็บป่วย คุณภาพชีวิต และอัตราการตายของผู้ป่วย

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม หน่วยไตเทียม โรงพยาบาลมหาสารคาม

วิธีดำเนินการวิจัย: การวิจัยกึ่งทดลอง (quasi-experimental research) แบบหนึ่งกลุ่มวัดก่อนและหลังการทดลอง (one-group pretest-posttest design) ระหว่าง6 กุมภาพันธ์ - 8 พฤษภาคม 2566 ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมที่ฟอกเลือดประจำ ในหน่วยไตเทียม โรงพยาบาลมหาสารคาม จำนวน 44 คน โดยได้รับการดูแลตามโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น ระยะเวลาในการเข้าร่วมโครงการ 12 สัปดาห์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูป ใช้สถิติเชิงพรรณนาในการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เปรียบเทียบผลของโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการ ก่อนและหลังได้รับโปรแกรมการจัดการตนเองโดยใช้สถิติ t-test

ผลการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 44 คน เพศชายร้อยละ 59 เพศหญิงร้อยละ 41 อายุเฉลี่ย 63.52 ± 12.12 ปี ระยะเวลาฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมเฉลี่ย 4.64 ± 4.71 ปี มีค่าคะแนนโภชนาการ NAF เฉลี่ย 6.36 ± 2.63 หลังการเข้าร่วมโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการ มีผลของคะแนนความรู้ การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเองด้านภาวะโภชนาการสูงขึ้น ผลการประเมินภาวะโภชนาการ พบว่าค่าเฉลี่ยของ nPCR และ albumin เพิ่มขึ้นจาก 1.12 ± 0.34 กรัม/กก./วัน,  3.74 ± 0.37 มก./ดล. เป็น 1.27 ± 0.26กรัม/กก./วัน, 3.89 ± 0.25มก./ดล., p=0.001, p<0.001 แต่ค่าเฉลี่ยของ Dry weight, BMI, serum potassium, serum phosphorus และ serum calcium ก่อนและหลังได้รับโปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการ ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่มีแนวโน้มที่ดีขึ้น

สรุป: โปรแกรมการดูแลภาวะโภชนาการในการศึกษานี้มีความเหมาะสมที่จะนำไปใช้ในการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ผู้ป่วยมีความรู้ การรับรู้ความสามารถในการดูแลตนเองทางด้านโภชนาการดีขึ้น ควรนำไปใช้ประเมินผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง