ประสิทธิผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต ของผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา

ผู้แต่ง

  • วิระยา ทัพเจริญ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
  • ศรัณญา เบญจกุล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
  • มลินี สมภพเจริญ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

คำสำคัญ:

โปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพ, การบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต, ผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้

บทคัดย่อ

การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต ของผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 68 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 34 คน และกลุ่มเปรียบเทียบ 34 คน กลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรม 8 สัปดาห์ เก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามก่อน - หลังทดลอง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และเปรียบเทียบผลของโปรแกรมด้วยสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ Independent t-test กรณีเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม และ Paired Samples t-test กรณีเปรียบเทียบภายในกลุ่ม โดยกำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05

ผลวิจัย พบว่ากลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต สูงกว่าก่อนทดลอง 30.7 คะแนน และสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 29.2 คะแนน มีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิตดีกว่าก่อนการทดลอง 11.5 คะแนน และดีกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 3.9 คะแนนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ระดับความดันโลหิตกลุ่มทดลองลดลงกว่าก่อนการทดลอง 2.7 (p=0.034) และลดลงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ 4.7 (p = 0.044) โปรแกรมนี้สามารถประยุกต์ใช้กับกลุ่มเป้าหมายในบริบทใกล้เคียงได้ รวมถึงบูรณาการเป็นงานประจำของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลเพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพให้กลุ่มเป้าหมายต่อไป

เอกสารอ้างอิง

World Health Organization. High blood pressure now more common in low and middle-income countries, new report finds. [Internet]. 2021. [cited 2023 Sep 14]. Available from: https://news.un.org/en/story/2021/08/1098342

กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. รายงานประจำปี NCDs 2565. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิกแอนด์ดีไซน์; 2565.

วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, กนิษฐา ไทยกล้า, กนิษฐา ไทยกล้า, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2557. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิกแอนดีไซน์; 2559.

วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562-2563. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิกแอนดีไซน์; 2564.

ระบบคลังข้อมูลด้านการแพทย์และสุขภาพ (HDC) กระทรวงสาธารณสุข. อัตราการป่วยตายด้วยโรคความดันโลหิตสูง [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://hdc.moph.go.th/center/public/standard-report-detail/e46c73b57c9eeb2f07759a9e9bc50fb3

กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. ความดันโลหิตสูงคืออะไร. [อินเทอร์เน็ต]. 2562 [เข้าถึงเมื่อ 11 ก.ย. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://xn--12c8b3afcz5g8i.com/knowledge/detail/26/data.html

World Health Organization. Sodium reduction. [Internet]. 2023 [cited 2023 Mar 16]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/salt-reduction

Tanasugarn C. Knowledge and Health Literacy. Thai Journal of Public Health 2021; 51(1): 1-6.

ชนวนทอง ธนสุกาญจน์, วิมล โรมา, มุกดา สำนวนกลาง. แนวคิดหลักการขององค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพ. นนทบุรี: สำนักงานโครงการขับเคลื่อนกรมอนามัย 4.0 เพื่อความรอบรู้ด้านสุขภาพของประชาชน (สขรส.); 2561.

มนตรี นรสิงห์, สุทธิพันธ์ ถนอมพันธ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดหรือความดันโลหิต กรณีศึกษาโรงพยาบาลนครพิงค์. วารสารโรงพยาบาลนครพิงค์ 2562; 10(1): 35-50.

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. ผลการประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ.[อินเทอร์เน็ต]. 2561 [เข้าถึงเมื่อ: 12 พ.ย. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://hed.hss.moph.go.th/results-health/

ญาดา รักธรรม, รัตนาวลี ดีนวนพะเนา, สุกัญญา ทะชัน, กิ่งแก้ว สำรวยรื่น. ผลของโปรแกรมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ตำบลรังนก อำเภอสามง่าม จังหวัดพิจิตร. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอีสเทิร์นเอเชีย 2563; 14(3): 139-48.

บุญญธิดา ยาอินทร. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ โรงพยาบาลชุมแสง อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์. สวรรค์ประชารักษ์เวชสาร 2564; 18(1): 35-48.

ราตรี ทองคำ. ประสิทธิผลของการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการดูแลตนเอง ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 จังหวัดลพบุรี. วารสารโรงพยาบาลสิงห์บุรี 2565; 30(3): 86-99.

พิไลพร สุขเจริญ, สุรีพร ชุมแดง, จิดาภา พลรักษ์, สฏิญญา นามนวล. การศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมสร้างเสริมความรอบรู้ทางสุขภาพในโรคความดันโลหิตสูง ของผู้ป่วยเรื้อรังโรคความดันโลหิตสูง: กรณีศึกษาตำบลท่าชี อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. สุราษฎร์ธานี: มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี; 2563.

อภิชญา ก้งซ่า, เพลินพิศ บุณยมาลิก, พัชราพร เกิดมงคล. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการควบคุมความดันโลหิตของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิต [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหิดล; 2563.

วิไลวรรณ ภูศรีเทศ. ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพต่อการควบคุมระดับความดันโลหิตสูงในผู้ป่วย ตำบลนาอิน อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ [วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. อุตรดิตถ์: มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์; 2564.

กฤต บุญอาษา. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้สูงอายุโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม [วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2563.

หฤษฎ์ เซี่ยงหว็อง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันการกลับเป็นซ้ำของผู้สูงอายุที่รอดชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมอง [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. ชลบุรี: มหาวิทยาลัยบูรพา; 2565.

สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดฉะเชิงเทรา. เอกสารประกอบการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขตสุขภาพที่ 6. รอบที่ 2 ใน: การตรวจราชการและนิเทศงานกรณีปกติ กระทรวงสาธารณสุข. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดฉะเชิงเทรา; 2566.

กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. เครื่องมือสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงในหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ. [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 1 พ.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://hed.hss.moph.go.th/tool-hlhb/

Fleiss JL, Levin B, Paik NC. Statistical Methods for Rates and Proportions. Geneva: John Wiley&Son; 2003.

อรุณ จิรวัฒน์กุล. ชีวสถิติสำหรับงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ. ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา; 2547.

รุ่งนภา อาระหัง. ผลการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคความดันโลหิตสูงที่ชุมชนแห่งหนึ่งในจังหวัดนครปฐม [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยคริสเตียน; 2560.

อัจฉรา จิตรใจเย็น. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพ และพฤติกรรมการป้องกันโรคของกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานในชุมชนแห่งหนึ่ง จังหวัดสมุทรสาคร [สารนิพนธ์พยาบาลศาสตร มหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยคริสเตียน; 2562.

ชัชวาล เพ็ชรกอง. ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับการใช้สื่อสังคมออนไลน์ต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคอ้วนในนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2 ที่มีภาวะน้ำหนักเกิน [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. ขอนแก่น:มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2561.

Safar ME, Temmar M, Kakou A, Lacolley P, Thornton SN. Sodium intake and vascular stiffness in hypertension. Hypertension 2009; 54(2): 203–9. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.109.129585.

Hodson EM, Cooper TE. Altered dietary salt intake for preventing diabetic kidney disease and its progression. Cochrane Database Syst Rev 2023; 1(1): CD006763. doi: 10.1002/14651858.CD006763.pub3.

สุรเกียรติ อาชานานุภาพ. ตำราการตรวจรักษาโรคทั่วไป 2 : 350 โรคกับการดูแลรักษาและการป้องกัน. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: โฮลิสติกพับลิชชิ่ง; 2553.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-08-30

รูปแบบการอ้างอิง

1.
ทัพเจริญ ว, เบญจกุล ศ, สมภพเจริญ ม. ประสิทธิผลของโปรแกรมเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการบริโภคอาหารควบคุมความดันโลหิต ของผู้สูงอายุที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา. J Offic Dis Prev Control 7 [อินเทอร์เน็ต]. 30 สิงหาคม 2025 [อ้างถึง 7 ธันวาคม 2025];32(2):122-31. available at: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jdpc7kk/article/view/275254

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย