การพัฒนารูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร
คำสำคัญ:
พฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้า, เยาวชนบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการ ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือ 1) พัฒนารูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานครด้วยทฤษฎีพฤติกรรมตามแผนและการรู้เท่าทันสื่อ ร่วมกับการประยุกต์ใช้แนวคิดกระบวนการวางแผนการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเป็นฐานในการพัฒนารูปแบบฯ และ 2) ตรวจสอบคุณภาพของรูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร จากผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 7 คน โดยการคัดเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชนในกรุงเทพมหานคร ซึ่งมีองค์ประกอบของรูปแบบฯ ได้แก่ 1) หลักการและความสำคัญของรูปแบบ 2) วัตถุประสงค์ของรูปแบบ 3) ผู้ใช้รูปแบบ4) กลุ่มเป้าหมายหลักของรูปแบบ 5) กระบวนการสร้างเสริมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าของเยาวชน 6) ประเมินผลการใช้รูปแบบ และ 7) เงื่อนไขและข้อแนะนำในการใช้รูปแบบ สำหรับการประเมินคุณภาพของรูปแบบอยู่ในระดับดีมาก ดังนั้นควรนำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปใช้เพื่อให้ผู้เรียนเกิดเจตคติในการไม่ใช้บุหรี่ไฟฟ้า การรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาบุหรี่ไฟฟ้ามีความตั้งใจใฝ่พฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าอันนำไปสู่พฤติกรรมป้องกันการใช้บุหรี่ไฟฟ้าต่อไป
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. WHO report on the global tobacco epidemic 2021: addressing new and emerging products [internet]. 2021 [cited 2023 Aug 1]; Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240032095
Krüsemann EJZ, Boesveldt S, de Graaf K, Talhout R. An e-liquid flavor wheel: a shared vocabulary based on systematically reviewing e-liquid flavor classifications in literature. Nicotine Tob Res 2019; 21(10): 1310-9. doi: 10.1093/ntr/nty101.
World Health Organization. WHO report on the global tobacco epidemic, 2023: protect people from tobacco smoke [internet]. 2023. [cited 2023 Sep 30]; Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240077164
Department of Disease Control Ministry of Public Health Thailand, World Health Organization, Mahidol university and US Centers for Disease Control and Prevention. 2022 Global Youth Tobacco Survey (GYTS) Thailand [internet]. 2021 [cited 2023 Sep 1]; Available from: https://cdn.who.int/media/docs/default-source/ncds/ncd-surveillance/data-reporting/thailand/thailand_gyts_-2022_fs_508.pdf?sfvrsn=444c170f_1
Doherty J, Davison J, McLaughlin M, Giles M, Dunwoody L, McDowell C, et al. Prevalence, knowledge and factors associated with e-cigarette use among parents of secondary school children. Public Health Pract (Oxf) 2022; 4: 100334. doi: 10.1016/j.puhip.2022.100334.
Dai HD, Ratnapradipa K, Michaud TL, King KM, Guenzel N, Tamrakar N, et al. Vaping media literacy, harm perception, and susceptibility of e-cigarette use among youth. Am J Prev Med 2022; 63(5): 852 – 60. doi: 10.1016/j.amepre.2022.05.012.
Simpson EEA, Davison J, Doherty J, Dunwoody L, McDowell C, McLaughlin M, et al. Employing the theory of planned behavior to design an e-cigarette education resource for use in secondary schools. BMC Public Health 2022; 22(276): 1-22. doi: 10.1186/s12889-022-12674-3.
Hershberger A, Connors M, Um M, Cyders MA. The theory of planned behavior and e-cig use: impulsive personality, e-cig attitudes, and e-cig use. Int J Ment Health Addict 2018; 16(2): 366 - 76. doi: 10.1007/s11469-017-9783-6.
Ajzen I, Fishbein M. The influence of attitudes on behavior [Internet]. 2005 [cited 2023 Sep 19]. Available from: https://psycnet.apa.org/record/2005-04648-005
Nutbeam D, Muscat DM. Health promotion glossary. Health Promot Int 2021; 36(6): 1578 - 98. doi: 10.1093/heapro/daaa157.
Eldredge LKB, Markham CM, Ruiter RAC, Fernández ME, Kok G, Parcel GS. Planning health promotion program: an intervention mapping approach. 4nd edn. San Francisco, CA: Jossey-Bass; 2006.
Ickes MJ, Zidzik O, Vanderford NL. Engaging rural high school youth in e-cigarette prevention and advocacy. J Interprof Health Promot 2021; 3(2): 3. PMID: 35814171.
Scheinfeld E, Crook B, Perry CL. Understanding young adults' e-cigarette use through the theory of planned behavior. Health Behav Policy Rev 2019; 6(2): 115-27. doi: 10.14485/hbpr.6.2.1.
Aljaberi FKD, Yao-Jr JJ. Predicting electronic cigarette use among adults in the Philippines. ACHSM 2021; 16(3): 243-8. doi: 10.24083/apjhm.v16i3.847.
Kelder SH, Mantey DS, Dusen DV, Case K, Haas A, Springer AE. A middle school program to prevent e-cigarette use: a pilot study of "CATCH My Breath". Public Health Rep 2020; 135(2): 220 - 9. doi: 10.1177/0033354919900887.
Kim S, Lee H, Lee JJ, Hong HC, Lim S, Kim J. Psychometric properties of the Korean version of the smoking media literacy scale for adolescents. Front Public Health 2021; 9: 675662. doi: 10.3389/fpubh.2021.675662.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ. แนวทางการนิเทศเพื่อพัฒนาและส่งเสริมการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) ตามนโยบายลดเวลาเรียน เพิ่มเวลารู้. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน; 2562.
Bledsoe KL, Graham JA. The use of multiple evaluation approaches in program evaluation. American Journal of Evaluation 2005; 26(3): 302-19. doi: https://doi.org/10.1177/1098214005278749.
เอมอัชฌา วัฒนบุรานนท์. การวิจัยพัฒนาโมเดลเลิฟเพื่อสร้างเสริมความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์:ชุดโครงการวิจัยสำหรับนิสิตระดับอุดมศึกษา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: โอเอสพริ้นติ้งเฮ้าส์; 2561.
Best JW. Research in education. 3rd ed. New Jersey: Prentice Hall; 1977.
Bandura A, National Inst of Mental Health. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. New York: Prentice-Hall; 1986.
ปริญญา ดาระสุวรรณ์, ณัฐกฤตา ศิริโสภณ. ปัจจัยเชิงสาเหตุที่ส่งผลต่อพฤติกรรมป้องกันการบริโภคบุหรี่อิเล็กทรอนิกส์ ของเยาวชน : การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น 2567; 37 (2): 101 – 9.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ความรับผิดชอบ
บทความที่ลงพิมพ์ในวารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น ถือเป็นผลงานทางวิชาการหรือวิจัย และวิเคราะห์ตลอดจนเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่ใช่ความเห็นของวารสารสำนักงาน ป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น หรือ ของกองบรรณาธิการแต่ประการใด ผู้เขียนต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
ลิขสิทธ์บทความ
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์จะถือเป็นลิขสิทธิ์ของสำนักงานป้องกันตวบคุมโรคที่ 7 จังหวัดขอนแก่น
