อัตราส่วนการตายต่ออุบัติการณ์โรคมะเร็งท่อน้ำดี จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

โรคมะเร็งท่อน้ำดีเป็นโรคที่พบมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ซึ่งเคยเป็นพื้นที่อุบัติการณ์สูงที่สุดในโลก การศึกษาเกี่ยวกับอุบัติการณ์และอัตราตายโรคมะเร็งท่อน้ำดียังมีการศึกษาน้อยโดยเฉพาะในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ทั้งที่โรคมะเร็งท่อน้ำดียังเป็นปัญหาที่สำคัญและมีลักษณะเฉพาะที่มีความสัมพันธ์กับการติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับในประชากรภูมิภาคนี้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอัตราส่วนการตายต่ออุบัติการณ์โรคมะเร็งท่อน้ำดี จังหวัดขอนแก่น เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบย้อนหลังโดยการศึกษาจากเหตุไปหาผล ข้อมูลจากทะเบียนมะเร็งชุมชนจังหวัดขอนแก่น ในผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีที่ได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ระหว่างปี พ.ศ.2560 - 2563 คำนวณค่าอุบัติการณ์ที่ปรับอายุมาตรฐาน อัตราการเสียชีวิตที่ปรับอายุมาตรฐาน และอัตราส่วนการตายต่ออุบัติการณ์ นำเสนอพร้อมช่วงเชื่อมั่น 95% ผลการศึกษาพบว่า ภาพรวมอุบัติการณ์ปรับอายุมาตรฐาน จังหวัดขอนแก่น เพศชาย 16.2 ต่อประชากรแสนคนต่อปี (95% CI 15.1 to 17.2) เพศหญิง 6.9 ต่อประชากรแสนคนต่อปี (95% CI 6.3 to 7.6) อำเภอที่พบ ASR สูงที่สุด เพศชาย ได้แก่ อำเภอพระยืน (ASR = 29.2 ต่อประชากรแสนคนต่อปี) เพศหญิง ได้แก่ อำเภอเขาสวนกวาง (ASR = 12.3 ต่อประชากรแสนคนต่อปี) ASMR เพศชาย 9.3 ต่อประชากรแสนคนต่อปี (95% CI 8.5 to 10.1) เพศหญิง ASMR 4.2 ต่อประชากรแสนคนต่อปี (95% CI 3.7 to 4.7) อำเภอที่พบ ASMR สูงที่สุด เพศชาย ได้แก่ อำเภอเวียงเก่า (ASMR = 28.8 ต่อประชากรแสนคนต่อปี เพศหญิง ได้แก่ อำเภอเปือยน้อย (ASMR = 16.0 ต่อประชากรแสนคนต่อปี) อำเภอที่มีค่าสัดส่วน M/I ratio มากกว่า 1 ได้แก่ เปือยน้อย ชนบท และเวียงเก่า (M/I ratio 1.33 , 1.11 และ 1.05 ตามลำดับ) โดยสัดส่วน M/I ratio กรณีมากกว่า 1 แสดงถึงความไม่สมบูรณ์ของทะเบียนมะเร็ง ความสามารถในการวินิจฉัยโรคมะเร็งลดลง หรือโรคมะเร็งที่เมื่อได้รับการวินิจฉัยมีอัตรารอดชีพน้อย โดยสรุปอุบัติการณ์และอัตราตายมะเร็งท่อน้ำดีในจังหวัดขอนแก่นพบต่ำ โดยส่วนใหญ่พบในกลุ่มผู้สูงอายุและแตกต่างกันตามอำเภอ อำเภอที่พบค่า M/I ratio มากกว่า 1 ควรมีการทบทวนความสมบูรณ์ของทะเบียนมะเร็ง การตรวจวินิจฉัย และตลอดจนแนวทางการรักษาผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน้ำดี