การศึกษาเชิงลึกเกี่ยวกับการจมน้ำของเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

       การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อหาสาเหตุเชิงลึกของการจมน้ำในกลุ่มเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี  โดยเริ่มต้นจากการสืบค้นฐานข้อมูลมรณบัตรและข่าวจากสื่อดิจิทัลในช่วงปี 2561-2564 เพื่อหาข้อมูลเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีที่เสียชีวิตจากการจมน้ำจำนวน 40 กรณีศึกษา จากนั้นทำการสัมภาษณ์เชิงลึกทางโทรศัพท์กับเครือญาติ เพื่อนบ้าน ผู้นำชุมชน และเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลด้วยแบบเก็บรวบรวมข้อมูลและวิธี snowball sampling technique  วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา และเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา  

ผลการวิจัยพบว่า เด็กที่จมน้ำส่วนใหญ่ (ร้อยละ 50.0) อาศัยอยู่ในครอบครัวที่มีฐานะยากจน ผู้ดูแลหลักมีการศึกษาระดับประถมศึกษามากที่สุด (ร้อยละ 42.5) เหตุการณ์เสียชีวิตมักเกิดขึ้นขณะที่ผู้ดูแลทำงานบ้าน/ทำงาน/เผอเรอ (ร้อยละ 80.0) โดยผู้ดูแลหลักในกลุ่มอายุ 0 - 2 ปี คือพ่อและแม่ร่วมกับปู่ย่าหรือตายาย (ร้อยละ 50.0) ส่วนในกลุ่มอายุ 3 - 4 ปีคือ พ่อและแม่ (ร้อยละ 59.1)  แหล่งน้ำที่จมน้ำมากที่สุดในกลุ่มอายุ 0 - 2 ปีคือ แหล่งน้ำภายในบ้าน ได้แก่ ถังน้ำ อ่างปลา โอ่งน้ำ (ร้อยละ 33.3) ส่วนกลุ่มอายุ 3 - 4 ปีคือ บ่อน้ำ สระน้ำสาธารณะ (ร้อยละ 21.8)  นอกจากนั้นยังพบว่า เหตุการณ์จมน้ำเสียชีวิตพร้อมกันหลายคนมักมีเด็กอายุ 5 - 7 ปีจมน้ำเสียชีวิตร่วมอยู่ด้วยเนื่องจากเด็กที่โตกว่าจะชวนเด็กเล็กไปเล่นด้วยกัน และผู้ดูแลหลักหรือผู้ที่พบเหตุการณ์ส่วนใหญ่ไม่รู้วิธีการช่วยฟื้นคืนชีพ (CPR)  ทั้งนี้เกือบทุกกรณีศึกษาเป็นการจมน้ำที่เป็นอุบัติเหตุ (accidental drowning) มี 3 กรณีมีสาเหตุมาจากภัยธรรมชาติ (อุทกภัย) และ 2 กรณีที่อาจมีสาเหตุมาจากความตั้งใจ (intentional drowning)

สำหรับสาเหตุเชิงลึกที่พบได้แก่ พ่อแม่ หรือผู้ดูแลหลักขาดความรอบคอบและความเอาใจใส่ในการดูแลเด็ก การปล่อยให้เด็กเล็กอยู่กันเองตามลำพัง การปล่อยให้อยู่กับสัตว์เลี้ยง ของเล่น การฝากเด็กไว้กับผู้ที่ไม่มีความพร้อม เช่น ต้องดูแลเด็กหลายคน และ/หรือเป็นผู้สูงวัย การพลัดตกลงไปในแหล่งน้ำเนื่องจากพาเด็กไปอยู่ใกล้แหล่งน้ำหรือไปแหล่งท่องเที่ยวทางน้ำ ภัยธรรมชาติ ได้แก่อุทกภัย น้ำท่วม น้ำป่าไหลหลาก และการเสียชีวิตที่มีสาเหตุไม่ชัดเจน