การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมวัณโรค โดยหมอประจำบ้าน ของอำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น

บทคัดย่อ

         การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกัน ควบคุมวัณโรค โดยหมอประจำบ้าน ของอำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น รูปแบบการวิจัย เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ กลุม่เป้าหมาย 80 คน เป็นตัวแทนครัวเรือนอาศัยอยู่ในพื้นที่ตำบลคูคำ อำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสอบถามความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องพฤติกรรมการป้องกันวัณโรคของประชาชน แบบบันทึกการอภิปรายกลุ่ม แบบคัดกรองวัณโรค แบบบันทึกการสภาพปัญหาพฤติกรรมการป้องกันวัณโรค และแบบติดตามประเมินทำการวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา และสถิติ Independent t-test และวิเคราะห์เชิงเนื้อหา สามารถสรุปผลการวิจัย ดังนี้

         1) การวิเคราะห์สภาพปัญหาในการดำเนินงานป้องกันควบคุมวัณโรค พบสภาพปัญหาเกี่ยวกับความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับวัณโรค การเข้าถึงข้อมูลเกี่ยววัณโรค การสื่อสารเกี่ยวกับวัณโรคในหมู่บ้าน และประชาชนในครัวเรือนยังปฏิบัติตนเกี่ยวกับวัณโรคไม่ถูกต้อง

          2) การจัดแผนการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมวัณโรค โดยหมอประจำบ้าน มี 4 โครงการ คือ 1) โครงการพัฒนาหมอประจำบ้าน 2) โครงการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมวัณโรค 3) โครงการสื่อสารประชาสัมพันธ์ในการป้องกันควบคุมวัณโรคในชุมชน และ 4) โครงการ เฝ้าระวังวัณโรคในชุมชนโดยการตรวจคัดกรอง

          3) ผลการพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมวัณโรค โดยหมอประจำบ้าน ของอำเภอซำสูง จังหวัดขอนแก่น

              3.1) ผลการพัฒนาหมอประจำบ้านและการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุม วัณโรค ครอบคลุมทุกหลังคาเรือน ประชาชนในพืน้ทีไ่ด้รบัข่าวสารเกีย่วกับวัณโรค ร้อยละ 100 และคัดกรองวัณโรค ด้วยวาจา จำนวน 786 ราย ส่งต่อโรงพยาบาล จำนวน 10 ราย

             3.2) ความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันควบคุมวัณโรคในพื้นที่นำร่องคือ ตำบลคูคำ กับพื้นที่ปรียบเทียบคือ ตำบลห้วยเตย พบว่า ตำบลคูคำมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 123.12 (S.D. = 14.86) ตำบลบลห้วยเตย มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 77.31 (S.D. = 23.62) ค่าความแตกต่างของค่าเเฉลี่ยเท่ากับ 45.81 (95% CI: 39 ถึง 51) ความแตกต่าง ดังกล่าวมีนัยคัญทางสถิติ (p-value < 0.001)

        4) ปัจจัยแห่งความสำเร็จของการดำเนินงาน พบหมอประจำบ้านมีความตั้งใจและให้ความร่วมมือ ชุมชนมีช่องทางการสื่อสารประชาสัมพันธ์ท่ัวถึง ประชาชนให้ความร่วมมือในการตรวจคัดกรองวัณโรค แกนนำชุมชนสนับสนุน การดำเนินงาน การกำกับติดตามอย่างต่อเนื่อง มีการกำหนดให้การป้องกันการแพร่เชื้อวัณโรคของผู้ป่วยและผู้สัมผัส ร่วมบ้านเป็นมาตรการทางสังคม และคืนข้อมูลวัณโรคแก่ชมุชน จากผลการพัฒนาสามารถสรุปได้ว่ารูปแบบดังกล่าวสามารถเสริมสร้างให้ประชาชนเกิดความรอบด้านสุขภาพในการป้องกันวัณโรคในระดับชุมชนได้