ผลของมาตรการควบคุมยุงพาหะนำโรคไวรัสซิกาแบบเข้มข้น สำหรับหญิงตั้งครรภ์ในพื้นที่จังหวัดบึงกาฬ ปี พ.ศ. 2562

บทคัดย่อ

การวิจัยแบบติดตามไปข้างหน้าเพื่อวัดผลของมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้นที่มีต่ออุบัติการณ์การติดเชื้อไวรัสซิกาและลดความหนาแน่นของประชากรยุงลายใกล้บ้านหญิงตั้งครรภ์ กลุ่มตัวอย่าง คือหญิงตั้งครรภ์ จำนวน 13 คู่ ในพื้นที่ จังหวัดบึงกาฬ เครื่องมือที่ใช้คือ การพ่นสารเคมีชนิดมีฤทธิ์ตกค้างในกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้น ส่วนกิจกรรมที่เหมือนกันทั้ง 2 กลุ่มได้แก่ สำรวจลูกน้ำยุงลาย วางกับดักยุง สัมภาษณ์ และกำจัดลูกน้ำยุงลายทุกสัปดาห์ ในระยะเวลา 5 เดือน ผลการวิจัยพบว่า หญิงตั้งครรภ์ ของกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบปกติ จำนวน13 คนมีอายุเฉลี่ยเท่ากับ 25.62 ปี (S.D.=5.69 ปี) พฤติกรรมลดจำนวนยุง ส่วนใหญ่ คือ การกำจัดขยะออกจากบริเวณบ้าน คิดเป็นร้อยละ 81.08 ส่วนการใช้ผลิตภัณฑ์ เช่น ยาฉีดยุง ยาทากันยุง โลชั่นทากันยุง และมุ้ง เพื่อลดจำนวนยุงของหญิงตั้งครรภ์ ส่วนใหญ่ คือ การใช้มุ้ง คิดเป็นร้อยละ 79.73 หญิงตั้งครรภ์ของกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้น จำนวน 13 คน มีอายุเฉลี่ยเท่ากับ 23.31 ปี (S.D.=5.14 ปี) พฤติกรรมลดจำนวนยุงส่วนใหญ่ คือ การกำจัดขยะออกจากบริเวณบ้าน คิดเป็นร้อยละ 78.38 ส่วนการใช้ผลิตภัณฑ์ เช่น ยาฉีดยุง ยาทากันยุง โลชั่นทากันยุง และมุ้ง เพื่อลดจำนวนยุง ส่วนใหญ่คือการใช้มุ้ง คิดเป็นร้อยละ 83.11 ค่าเฉลี่ยลูกน้ำยุงลายทั้ง 2 ค่าในกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบปกติและกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้น ไม่แตกต่างกันแต่กลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบปกติมีค่าเฉลี่ยของดัชนี HI ลดลงร้อยละ 24.23 ค่าเฉลี่ยของดัชนี CI ลดลงร้อยละ10.97 และกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้น มีค่าเฉลี่ยของดัชนี HI ลดลงร้อยละ 20.00 ทั้ง 2 ค่า ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ความหนาแน่นของยุงลายตัวเต็มวัย ได้แก่ ยุงลายบ้านและยุงลายสวน ในกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบปกติและกลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบเข้มข้น ไม่แตกต่างกัน แต่กลุ่มมาตรการควบคุมยุงแบบปกติ มีความหนาแน่นของยุงลายบ้าน ลดลงร้อยละ 5.77 ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ ระดับ 0.05 การตรวจหาเชื้อไวรัสซิกา ไม่พบสารพันธุกรรมของเชื้อไวรัสซิกาทั้งในคนและยุงพาหะ จากผลการศึกษาหน่วยงานสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในพื้นที่ควรส่งเสริม สนับสนุนการสำรวจและทำลายแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย ให้ครอบคลุมทั้งบ้านหญิงตั้งครรภ์และชุมชน ซึ่งจะช่วยลดค่าดัชนีลูกน้ำยุงลายและยุงลายตัวเต็มวัย ส่งผลให้ลดปัจจัยเสี่ยงของการเกิดอุบัติการณ์ติดเชื้อไวรัสซิกาในหญิงตั้งครรภ์และชุมชนได้ นำไปสู่การป้องกันและควบคุมโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ