การพัฒนาเครื่องมือความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาแบบวัดความรอบรู้ด้านสุขภาพเรื่องพฤติกรรมการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับของประชาชน กลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนอายุ 15 ปีขึ้นไป จ.ขอนแก่น เก็บข้อมูลระหว่างเดือนมกราคม – พฤษภาคม 2562 โดย 1) ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับความรอบรู้ด้านสุขภาพและโรคพยาธิใบไม้ตับ 2) สร้าง(ร่าง)แบบวัดความรอบรู้ 3) ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยนำ(ร่าง)แบบวัดความรอบรู้ที่สร้างขึ้น ให้ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 5 ท่าน และปรับปรุงตามข้อเสนอแนะของผู้เชี่ยวชาญ 4) เก็บข้อมูลกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 30 คน ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือฉบับร่าง 2 5) พัฒนาแบบวัดความรอบรู้ จำนวน 2 ครั้ง ดำเนินการเก็บข้อมูลกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 220 คน ครั้งที่ 1 ตรวจสอบค่าอำนาจจำแนก ตรวจสอบความตรงเชิงโครงสร้าง การตรวจสอบความเที่ยง และ ครั้งที่ 2 วิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยันและคำนวณหาจุดตัดที่เหมาะสม เพื่อใช้ในการจำแนกระดับความรอบรู้
ผลการศึกษา ได้แบบวัดความรอบรู้ จำนวน 59 ข้อ วิเคราะห์ความตรงตามเนื้อหา ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหารายข้ออยู่ระหว่าง 0.6 – 1 ค่าดัชนีความตรงตามเนื้อหาทั้งฉบับ = 0.89 ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือฉบับร่าง 2 ค่าความเชื่อมั่น มีค่า = 0.88 ค่าอำนาจจำแนกอยู่ระหว่าง 0.20 - 0.96 ค่าความยากง่ายอยู่ระหว่าง 0.40 – 0.93 ค่า KR-20 = 0.67 ค่าความเชื่อมั่นอยู่ระหว่าง 0.52-0.91 ได้แบบวัดจำนวน 45 ข้อ ตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือฉบับร่าง 3 วิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน พบว่า โมเดลมีความสอดคล้องกับขัอมูลเชิงประจักษ์ ค่าสถิติทดสอบ Chi-Square =15.091 df= 8 p-value = 0.0574 (ค่า Chi-Square/df = 1.8864) RMSEA = 0.063 SRMR =0.036 CFI =0.977 TLI = 0.956 ตัวแปรที่มีค่าน้ำหนักองค์ประกอบมากที่สุด คือ ความรู้ความเข้าใจ (b=1.00) อธิบายความแปรปรวนได้ 45.9% (R2 = 0.459) รองลงมา คือ การจัดการตนเอง (b=0.896) อธิบายความแปรปรวนได้ 49.4% (R2 = 0.494) และการรู้เท่าทันสื่อ(b=0.835) อธิบายความแปรปรวนได้ 48.6% (R2 = 0.486) วิเคราะห์จุดตัดที่เหมาะสมในการจำแนกระดับความรอบรู้ระดับสูง  52.50 คะแนน ให้ค่าความไวสูงสุด 59.3 % ค่าความจำเพาะ 30.2 % พื้นที่ใต้โค้ง ROC เท่ากับ 0.42 % (95%CI = 0.32-0.52)
สรุป แบบวัดความรอบรู้ด้านสุขภาพที่ถูกพัฒนาขึ้นมีความถูกต้องด้านเนื้อหา โครงสร้าง และความเที่ยงตรง สามารถนำไปใช้ประเมินผลความรอบรู้ด้านสุขภาพของประชาชนไทย อายุ 15 ปี ขึ้นไป ในระดับเขตสุขภาพและประเทศได้ ทั้งนี้ควรมีการศึกษาความสัมพันธ์ความรอบรู้ในแต่ละองค์ประกอบ และหากจะนำเครื่องมือนี้ไปใช้กับกลุ่มอื่นควรมีการพัฒนาต่อยอดเพิ่มเติม