The prevalence of Helminthes infection among Host and intermediate hosts at Mae-soi water gate project, Lampoon province year 2016-17

บทคัดย่อ

โครงการประตูระบายน้ำแม่สอย เป็นโครงการพัฒนาแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรกรรม ในพื้นที่ลุ่มน้ำปิงตอนล่างพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน ซึ่งอยู่ในแผนการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อมของกรมชลประทาน การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาอัตราการติดโรคหนอนพยาธิในประชาชน โฮสต์กึ่งกลางในธรรมชาติ ดำเนินการในช่วงปี 2559-60 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา (1) การตรวจหาไข่หนอนพยาธิในอุจจาระ โดยการสุ่มตัวอย่าง 442 ราย ตรวจวินิจฉัยด้วยวิธี Formalin Ether Concentration ผลการศึกษาพบว่า ประชาชนมีการติดโรคหนอนพยาธิ 4 ชนิด ได้แก่ พยาธิใบไม้ตับของคน 29.6 % (131/442) พยาธิปากขอ 4.0% (18/442) พยาธิตืดหมู-วัว 0.5% (2/442) และพยาธิใบไม้ลำไส้ขนาดเล็ก 24.2% (107/442) (2) การศึกษาโฮสต์กึ่งกลางของพยาธิใบไม้ จากการสำรวจตรวจสอบการติดเชื้อตัวอ่อนระยะเซอร์คาเรียในหอยน้ำจืด โดยวิธี Shedding และ Crushing  ผลการศึกษาสามารถเก็บตัวอย่างหอยได้ทั้งหมด 272 ตัว จัดจำแนกเป็นกลุ่มหอยฝาเดียว 11 ชนิดพันธุ์ กลุ่มหอยสองฝา 2 ชนิดพันธุ์ พบหอยติดเชื้อ 1 ชนิดพันธุ์ คือ Tarebia granifera  คิดเป็นอัตราการติดเชื้อ 0.37% (1/442) สามารถติดเชื้อตัวอ่อนพยาธิใบไม้ระยะเซอร์คาเรีย    ได้ 1 ชนิด ได้แก่ พยาธิใบไม้ชนิด Loxogenoides bicolor พยาธิใบไม้ลำไส้ของกบ และสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก (3) การศึกษาการติดเชื้อตัวอ่อนระยะติดต่อเมตาเซอร์คาเรียในปลาน้ำจืดเล็ดขาว โดยวิธี Crushing สามารถตรวจพบปลาติดเชื้อ 3 ชนิดพันธุ์ ได้แก่ ปลาสร้อยขาว ติดเชื้อ 15.63%  ปลาหนามหลัง ติดเชื้อ 67.66% และปลาแปบ ติดเชื้อ 22.14%  จัดจำแนกเป็นพยาธิใบไม้ในลำไส้ขนาดเล็กของสัตว์มีกระดูกสันหลัง 2 ชนิด คือ Haplorchis taichui และ Haplorchoides sp. ในการศึกษานี้ตรวจพบพยาธิใบไม้ตับของคน (Opisthorchis viverrini) ซึ่งเป็นชนิดพยาธิที่มีความสำคัญทางการแพทย์ และเป็นปัญหาของสาธารณสุขที่ก่อโรคมะเร็งท่อน้ำดีในคน แสดงว่าในพื้นที่โครงการยังมีการแพร่ระบาดของโรคพยาธิใบไม้ตับคนได้ครบวงจร จึงควรจะต้องดำเนินการติดตามตรวจสอบตามแผนปฏิบัติการโครงการ และมีการคืนข้อมูลให้ความรู้สู่ชุมชนในพื้นที่เพื่อดำเนินการป้องกันการแพร่โรคหนอนพยาธิในระยะยาวหลังสิ้นสุดโครงการ