ความไวของลูกน้ำยุงลายต่อสารเคมีทีมีฟอสในจังหวัดอุดรธานี

บทคัดย่อ

การป้องกันควบคุมโรคไข้เลือดออก  ให้ความสำคัญกับการควบคุมแหล่งเพาะพันธุ์  โดยเฉพาะภาชนะเก็บกักน้ำที่อยู่ในครัวเรือน  อาทิ  ตุ่มน้ำ  โอ่งน้ำ  อ่างซีเมนต์ในห้องน้ำ  ถ้วยรองขาตู้กับข้าว  แจกัน   มาตรการมีทั้ง  วิธีทางกายภาพ  ชีวภาพ  และสารเคมี  สำหรับสารเคมีในการควบคุมลูกน้ำยุงลายในปัจจุบันนิยมใช้ทรายเคลือบสารเคมีทีมีฟอสซึ่งองค์การอนามัยโลกแนะนำ  ความเข้มข้นที่  1  ppm  ซึ่งมีความปลอดภัยต่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม  สามารถใส่ในน้ำดื่มและน้ำใช้ได้กระทรวงสาธารณสุขได้เริ่มนำสารเคมีทีมีฟอสมาใช้ในโครงการควบคุมโรคไข้เลือดออก  ตั้งแต่ปี  2515 ปัจจุบันมีการผลิตออกมาหลากหลายรูปแบบและขนาดความเข้มข้น  จึงจำเป็นต้องมีการตรวจสอบความไวของลูกน้ำยุงลายบ้าน  Aedesaegyptiต่อสารเคมีทีมีฟอสอย่างสม่ำเสมอ  เพื่อที่จะมีความมั่นใจว่าสารเคมีทีมีฟอสที่ใช้ในปัจจุบันหลากหลายรูปแบบ  และขนาดความเข้มข้น  ยังคงมีประสิทธิภาพในการกำจัดลูกน้ำยุงลายตามปริมาณ1  กรัม/น้ำ 10 ลิตร ที่ใช้ในพื้นที่จังหวัดอุดรธานีหรือไม่   วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความไวของลูกน้ำยุงลายบ้านต่อสารเคมีทีมีฟอสโดยทดสอบตามวิธีการขององค์การอนามัยโลก  ที่ค่าความเข้มข้น  0.02  มิลลิกรัม/ลิตร  ดำเนินการระหว่างเดือนเมษายน-มิถุนายน  ปี  2557  ผลการศึกษาพบว่าในพื้นที่ทดสอบทั้ง  20  พื้นที่  พบว่าส่วนใหญ่ลูกน้ำยุงลายบ้านในพื้นที่จังหวัดอุดรธานีเริ่มมีการปรับตัวต้านต่อสารเคมีทีมีฟอสพบมี 3 พื้นที่  มีความไวในระดับปานกลางต่อสารเคมีทีมีฟอส (อัตราตายอยู่ระหว่าง  80-97%)ได้แก่  พื้นที่อำเภอทุ่งฝน,อำเภอหนองวัวซอ และอำเภอสร้างคอม  อัตราตายร้อยละ96.96,88.88 และ  80.61  ตามลำดับที่เหลืออีก  17 พื้นที่มีความไวในระดับต่ำต่อสารเคมีทีมีฟอส  (อัตราตาย < 80%)  จึงสรุปได้ว่า  ลูกน้ำยุงลายบ้านทดสอบในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี  ส่วนใหญ่เริ่มมีความไวในระดับต่ำต่อสารเคมีทีมีฟอสที่ใช้ควบคุมลูกน้ำยุงลายพาหะนำโรคไข้เลือดออก  ดังนั้นการควบคุมลูกน้ำยุงลายในพื้นที่จังหวัดอุดรธานีให้มีประสิทธิภาพ  ต้องเร่งรัดให้ทุกภาคส่วนที่ใช้สารเคมีทีมีฟอสในการควบคุมลูกน้ำยุงลายให้ได้ตามมาตรฐานตามองค์การอนามัยโลกแนะนำ คือ  1  กรัม/น้ำ 10 ลิตร  และต้องใช้วิธีการอื่นๆ ในการควบคุมกำจัดลูกน้ำยุงลายที่เหมาะสมร่วมด้วย